Typhonodorum lindleyanum
| |||
| Systematyka[1][2] | |||
| Domena | |||
|---|---|---|---|
| Królestwo | |||
| Podkrólestwo | |||
| Nadgromada | |||
| Gromada | |||
| Podgromada | |||
| Nadklasa | |||
| Klasa | |||
| Nadrząd | |||
| Rząd | |||
| Rodzina | |||
| Podrodzina |
Aroideae | ||
| Rodzaj |
Typhonodorum | ||
| Gatunek |
Typhonodorum lindleyanum | ||
| Nazwa systematyczna | |||
| Typhonodorum lindleyanum Schott Oesterr. Bot. Wochenbl. 7: 70 (1857) | |||
| Synonimy | |||
| |||
| Zasięg | |||
| |||
Typhonodorum lindleyanum Schott – gatunek wysokich, wieloletnich helofitów, należący do monotypowego rodzaju Typhonodorum, z plemienia Peltandreae, w rodzinie obrazkowatych, występujący na afrykańskich wyspach zachodniej części Oceanu Indyjskiego: Zanzibarze, Pembie, Komorach, Madagaskarze i Mauritiusie, zasiedlający obszary wodno-błotne, takie jak bagna, sadzawki, brzegi i ujścia rzek, przybrzeżne laguny i płycizny w wodach stojących i wolno płynących. Nazwa naukowa rodzaju pochodzi bądź od greckich słów τυφώνω (typhono – huragan) i δώρο (doro – prezent)[4], bądź odnosi się do mitycznego Tyfona i oznacza "cuchnący jak Tyfon"[5]; nazwa gatunkowa została nadana na cześć (lub jako zniewaga dla) żyjącego w XIX wieku, angielskiego botanika Johna Lindleya. W języku hiszpańskim zwyczajowa nazwa tego gatunku to banano acuático (banan wodny).
Morfologia
[edytuj | edytuj kod]- Pokrój
- Rośliny rosłe, wiecznie zielone, o wysokości do 3 metrów.
- Łodyga
- Łodyga podziemna, w formie krótkiego, poziomego, pełzającego kłącza. Pochwy liściowe tworzą pniopodobną, wzniesioną pseudo-łodygę.
- Liście
- Rośliny tworzą na bardzo długich, grubych ogonkach kilka liści, zebranych w szczytową koronę, o sercowatych lub jajowato-strzałkowatych blaszkach liściowych, o długości od 30 do niemal 100 cm. Nerwacja dłoniasta.
- Kwiaty
- Roślina jednopienna, o kwiatostanie typu kolbiastego pseudancjum, wyrastającym na długiej i grubej szypułce. Kremowa pochwa kwiatostanu o długości od 45 do 80 cm i lekko pofalowanym brzegu, zwinięta w dolnej części, zwężona w części środkowej oraz wklęśle rozchylona, długa, podłużno-lancetowata i spiczasta w części górnej. Żółto-pomarańczowa, cylindryczna kolba o długości od 35 do 55 cm i średnicy do 3 cm. Kwiaty żeńskie, położone spiralnie na krótkim odcinku w dolnej części kolby, oddzielone od położonych wyżej, również na krótkim odcinku, kwiatów męskich paskiem prątniczek. Gęsto położone, ścięte i kanciaste prątniczki i słupniczki pokrywają również w całości górną część kolby oraz występują między kwiatami żeńskimi. Zalążnie jajowate do niemal okrągłych, jednokomorowe, zawierające jeden wzniesiony, anatropowy zalążek. Znamię słupka dyskowate, niemal siedzące. Kwiaty męskie 4–8-pręcikowe, o główkach zrośniętych w ścięte, kanciaste synandrium.
- Owoce
- Owocostan o wymiarach 17×12 cm składa się z bardzo dużych jagód, zawierających pojedyncze, orzechopodobne, spłaszczono-kuliste nasiono o wymiarach 3×3 cm.
- Gatunki podobne
- Rośliny z rodzaju Montrichardia, od których różni się przede wszystkim brakiem właściwej łodygi z międzywęźlami.
Zastosowanie
[edytuj | edytuj kod]- Rośliny jadalne
- Na terenach naturalnego występowania spożywane są nasiona, bogate w węglowodany.
- Rośliny ozdobne
- Uprawiane w ogrodach botanicznych, a w krajach o klimacie tropikalnym także do ozdoby płycizn w sadzawkach, stawach i oczkach wodnych. Wymaga żyznego błota jako podłoża, stanowiska podmokłego i słonecznego, wysokiej temperatury i wilgotności powietrza. Rozmnażane przez nasiona lub odrosty.
- Inne zastosowanie
- Lud Sakalava wykorzystuje części naziemne roślin do produkcji sieci rybackich.
Przypisy
[edytuj | edytuj kod]- ↑ Michael A. Ruggiero i inni, A Higher Level Classification of All Living Organisms, „PLOS One”, 10 (4), 2015, art. nr e0119248, DOI: 10.1371/journal.pone.0119248, PMID: 25923521, PMCID: PMC4418965 [dostęp 2020-02-20] (ang.).
- ↑ Peter F. Stevens, Angiosperm Phylogeny Website, Missouri Botanical Garden, 2001– [dostęp 2010-07-03] (ang.).
- ↑ Rafael Govaerts, David G. Frodin: World Checklist and Bibliography of Araceae (and Acoraceae). The Board of Trustees of the Royal Botanic Gardens, Kew, 2002. s. 1-560. [dostęp 2010-07-03]. (ang.).
- ↑ A. Haigh et al.: Typhonodorum Schott sec CATE Araceae. CATE Araceae, 2009. [dostęp 2010-07-03]. [zarchiwizowane z tego adresu (2013-09-29)].
- ↑ Peter Bernhardt: Gods and goddesses in the garden: Greco-Roman mythology and the scientific names of plants. New Brunswick, N.J.: Rutgers University Press, 2008. ISBN 978-0-8135-4266-9. (ang.).
Bibliografia
[edytuj | edytuj kod]- N.E. Brown. „Flora of Tropical Africa”. 8, s. 137, 1902. (ang.).
- G. Bentham i J.D. Hooker: Genera Plantarum. T. 3 (2). Londyn: 1883, s. 544. (łac.).
- C.D.K. Cook: Water Plants of the World. Berlin: Springer Netherland, 1974. ISBN 90-6193-024-3. (ang.).
- Thomas H. Everett: The New York Botanical Garden illustrated encyclopedia of horticulture. Nowy Jork: Routledge, 1982. ISBN 0-8240-7240-5. (ang.).
- José Manuel Sánchez de Lorenzo-Cáceres: Colección plantas interesantes. Ficha 13. Typhonodorum lindleyanum Schott. 2010. [dostęp 2010-07-03]. (hiszp.).
Text is available under the CC BY-SA 4.0 license; additional terms may apply.
Images, videos and audio are available under their respective licenses.
Cover photo is available under {{::mainImage.info.license.name || 'Unknown'}} license.
Cover photo is available under {{::mainImage.info.license.name || 'Unknown'}} license.
Credit:
(see original file).
