Turzyca pagórkowa

Systematyka[1][2]
Domena	eukarionty
Królestwo	rośliny
Podkrólestwo	rośliny zielone
Nadgromada	rośliny telomowe
Gromada	rośliny naczyniowe
Podgromada	rośliny nasienne
Nadklasa	okrytonasienne
Klasa	Magnoliopsida
Nadrząd	liliopodobne (≡ jednoliścienne)
Rząd	wiechlinowce
Rodzina	ciborowate
Rodzaj	turzyca
Gatunek	turzyca pagórkowa
Nazwa systematyczna
Carex montana L. Sp. Pl.: 975 (1753)[3]
Synonimy Carex caryophyllaea J.F.Gmel. Carex caryophyllata Kunth Carex collina Willd. Carex conglobata All. Carex czetzii Janka Carex emarginata Willd. Carex filiformis L. Carex montana subsp. czetzii (Janka) Nyman Carex praecox Pollich ex Steud. Carex pubescens Gilib. Carex pumila Honck. Diemisa filiformis (L.) Raf. Trasus filiformis (L.) Gray[3]
Systematyka w Wikispecies
Multimedia w Wikimedia Commons

Turzyca pagórkowa (Carex montana L.) – gatunek byliny z rodziny ciborowatych. Występuje na rozległych obszarach Europy i na pojedynczych stanowiskach na Syberii. W Polsce spotykany na całym obszarze, ale traci stanowiska w wyniku zaniku i przekształceń świetlistych lasów, zarośli i muraw, które zasiedla.

Zwarty zasięg obejmuje Europę od Francji po Ural, na północy po południową część Półwyspu Skandynawskiego, na południu po Alpy, Serbię i Bułgarię. Poza tym rozproszony na wyspowych stanowiskach w Hiszpanii, Wielkiej Brytanii, północnych Włoszech, na Krymie i Syberii^[4]. W Polsce znany jest z licznych stanowisk, głównie na wschodzie i południowym zachodzie^[5], rzadszy na północnym zachodzie i południowym wschodzie^[6]. W górach sięga po regiel dolny^[5]. Wiele stanowisk podawanych w literaturze ma charakter historyczny – gatunek ustępuje w wyniku zaniku i przekształceń świetlistych lasów^[5].

Pokrój

Roślina o krótkim i grubym kłączu, tworząca niskie kępy. Łodygi tępokanciaste, nagie, prosto wzniesione i osiągające zwykle 10–20 cm, rzadko 40 cm wysokości^[5].

Liście

Żółtawozielone, u nasady z pochwami purpurowymi do ciemnoczerwonych, włókniste, zwłaszcza przy starszych liściach. Blaszki liściowe płaskie lub słabo V-kształtne na przekroju, o szerokości 1,5–2 mm, szorstkie na brzegach^[5].

Kwiaty

Zebrane w szczytowy kwiatostan złożony o łącznej długości 2–4 cm, składający się z kłosa szczytowego zawierającego tylko kwiaty męskie oraz jednego lub dwóch kłosków dolnych z kwiatami żeńskimi. Cały kwiatostan złożony wsparty jest krótszą od niego podsadką pozbawioną pochwy. Kłos męski jest walcowaty do szerokowrzecionowatego, o długości 1–2 cm. Kłoski żeńskie są jajowate, osiągają 6–8 mm długości, są siedzące na łodydze tuż pod kłosem męskim. Kwiaty i później owoce wsparte są przysadkami czerwonobrązowymi do czarnych, z zielonym grzbietem, kształtu jajowatego, na szczycie zaostrzonymi i długości podobnej lub nieco krótszej od pęcherzyków (owoców)^[5].

Owoce

Jajowate pęcherzyki u dołu zwężone, na szczycie z dzióbkiem krótkim i uciętym, zielonkawe i owłosione. Osiągają 3–4 mm długości^[5].

• 
  Kwiatostan
• 
  Kwiaty męskie
• 
  Kwiaty żeńskie
• 
  Owoce
• 
  Przysadka i owoc

Gatunki podobne

Z podobnych kępkowych turzyc o szczytowym kwiatostanie męskim i skupionych przy nim gęstych, jajowatych kwiatostanach żeńskich turzyca wrzosowiskowa C. ericetorum różni się łuskowatą podsadką i ciemnozielonymi liśćmi, turzyca wiosenna C. caryophyllea różni się podsadką z wyraźną pochwą, przysadki ma jaśniejsze (nigdy nie czarne), turzyca pigułkowata C. pilulifera ma jasne, brązowo-zielone do zielonych przysadki^[5].

Turzyca pagórkowa jest byliną kwitnącą od kwietnia do czerwca, owocującą od czerwca do lipca. Rośnie w miejscach nasłonecznionych i ciepłych – w widnych lasach i zaroślach, czasem w murawach kserotermicznych. Zanika w przypadku wprowadzania w tych miejscach upraw sosny lub rozwoju bardziej cienistych lasów grądowych. Gatunek uznawany jest za wskaźnikowy dla starych lasów^[5].

Bywa uprawiana jako ozdobna roślina okrywowa na terenach zieleni, w ogrodach skalnych, ale rzadko jest obecna w ofercie handlowej^[5].