Turzyca obła

Systematyka[1][2]
Domena	eukarionty
Królestwo	rośliny
Podkrólestwo	rośliny zielone
Nadgromada	rośliny telomowe
Gromada	rośliny naczyniowe
Podgromada	rośliny nasienne
Nadklasa	okrytonasienne
Klasa	Magnoliopsida
Nadrząd	liliopodobne (≡ jednoliścienne)
Rząd	wiechlinowce
Rodzina	ciborowate
Rodzaj	turzyca
Gatunek	turzyca obła
Nazwa systematyczna
Carex diandra Schrank Cent. bot. Anmerk. 57. 1781[3]
Synonimy
C. teretiuscula Good.
Kategoria zagrożenia (CKGZ)[4]
najmniejszej troski
Multimedia w Wikimedia Commons

Turzyca obła^[5] (Carex diandra Schrank) – gatunek byliny należący do rodziny ciborowatych. W Polsce gatunek rodzimy, występujący dość rzadko, głównie na niżu^[6].

Występuje w Ameryce Północnej, Azji, Europie, ale także w Nowej Zelandii^[7]. Na półkuli północnej jest gatunkiem szeroko rozprzestrzenionym. W Europie zasięg występowania obejmuje część północną od Irlandii na zachodzie po góry Ural na wschodzie. Występuje na Półwyspie Skandynawskim, brak go w południowej części Europy. W Polsce występuje na rozproszonych stanowiskach, najliczniej w pasie pojezierzy, rzadziej na Polesiu, Roztoczu, w dolinie dolnego Sanu, Nizinie Śląskiej i Nizinie Mazowieckiej (w jej południowo-zachodniej części). W Karpatach jest rzadki, znany z kilkunastu stanowisk w Bieszczadach, Beskidzie Niskim, Śląskim, Gorcach, Działach Orawskich, Pieninach (trzy stanowiska: Pieniny Czorsztyńskie, Szlachtowa i dolina potoku Biała Woda) a nawet na jednym stanowisku w Tatrach na wysokości 905 m n.p.m.^[8].

Pokrój

Bylina luźnokępkowa, wysokości 20–60(100) cm^[9]

Łodyga

Góra trójkanciasta i szorstka, bardzo cienka, u dołu okryta brunatnymi, matowymi, całobrzegimi pochwami liściowymi^[10].

Liście

Krótsze od łodygi, szerokości 1–2(5) mm, sinozielone^[10].

Kwiaty

Roślina jednopienna, kwiaty rozdzielnopłciowe tworzące w kątach przysadek obupłciowe kłoski. Kłoski długości 1 cm, dolne siedzące, z górnymi kwiatami męskimi, dolnymi żeńskimi, tworzącymi brunatny kwiatostan długości (1)2–3 cm, gęsty o obłym kształcie, w nasadzie nieznacznie wiechowaty. Podsadki kłosków krótkie, jajowato-lancetowate. Kwiaty męski z trzema pręcikami, żeńskie z jednym słupkiem o dwóch znamionach. przysadki kasztanowate, z jasnym, wąskim brzegiem^[9].

Owoce

Orzeszek otoczony pęcherzykiem, zebrane w owocostan. Pęcherzyki kasztanowate, lśniące, długości 2,5–3 mm, szerokości 1–1,5 mm, obustronnie wypukłe, kulistojajowate, u nasady żeberkowate, nagle zwężające się w jasny dzióbek. Orzeszek długości 1,5 mm, szerokości 1 mm, jasnobrązowy, soczewkowaty^[9].

Rozwój

Bylina, geofit lub hemikryptofit. W Polsce kwitnie od maja do czerwca^[8].

Siedlisko

Występuje głównie na torfowiskach przejściowych, także na obrzeżach torfowisk wysokich i kwaśnych, darniowo-mszystych torfowiskach niskich. Tworzy mniej lub bardziej zwarte fitocenozy.

Fitocenozy

W klasyfikacji zbiorowisk roślinnych gatunek charakterystyczny dla związku (All.) Caricion lasiocarpae oraz zespołu (Ass.) Caricetum diandrae^[11].

Genetyka

Somatyczna liczba chromosomów 2n = 60. Tworzy mieszańce z turzycą prosową (Carex paniculata), siwą (C. canescens) i tunikową (C. appropinquata)^[6].

Gatunek umieszczony na polskiej czerwonej liście w kategorii NT (bliski zagrożenia)^[12].

• Carex diandra Den virtuella floran – mapa zasięgu geograficznego (Hultén, E. & Fries, M. 1986. Atlas of North European vascular plants: north of the Tropic of Cancer I–III. – Koeltz Scientific Books, Königstein)