Trzebiatowsko-Kołobrzeski Pas Nadmorski

kod: PLH320017
Środkowy obszar Trzebiatowsko-Kołobrzeskiego Pasa Nadmorskiego
specjalny obszar ochrony siedlisk
Państwo	Polska
Województwo	zachodniopomorskie
Mezoregion	Wybrzeże Trzebiatowskie, Równina Gryficka, Wybrzeże Słowińskie, Równina Białogardzka
Data utworzenia	2008
Powierzchnia	17 468,79 ha
Obszary chronione	5 rezerwatów przyrody
Położenie na mapie województwa zachodniopomorskiego Trzebiatowsko-Kołobrzeski Pas Nadmorski
Położenie na mapie Polski Trzebiatowsko-Kołobrzeski Pas Nadmorski
54°06′49″N 15°13′30″E/54,113611 15,225000
Multimedia w Wikimedia Commons

Trzebiatowsko-Kołobrzeski Pas Nadmorski (PLH320017) – specjalny obszar ochrony siedlisk w północno-zachodniej Polsce, nad Morzem Bałtyckim, o powierzchni 174,69 km²^[1], w całości w woj. zachodniopomorskim, na Pobrzeżu Szczecińskim. Celem utworzenia obszaru jest ochrona siedlisk typowych dla południowego wybrzeża Morza Bałtyckiego. Stwierdzono występowanie 17 siedlisk przyrodniczych, m.in.: bagienne solniska nadmorskie, nadmorskie wydmy białe i szare, lasy łęgowe, nadrzeczne zarośla wierzbowe, grąd subatlantycki, płytkie ujścia rzek^[2].

Trzebiatowsko-Kołobrzeski Pas Nadmorski został utworzony w 2008 roku przez Komisję Europejską^[3] jako obszar mający znaczenie dla Wspólnoty. W 2018 roku rozporządzeniem Ministra Środowiska został formalnie zatwierdzony jako specjalny obszar ochrony siedlisk^[4].

W 2009 roku Komisja Europejska zmieniła powierzchnię chronionego obszaru z 18 017,7 ha^[3] na 17 468,79 ha^[1].

Trzebiatowsko-Kołobrzeski Pas Nadmorski rozciąga się na długości ok. 60 km południowego wybrzeża Bałtyku i składa się z trzech powiązanych funkcjonalnie enklaw. Jego obszar nie jest całkowicie spójny, lecz miejscami przedzielony pasami zabudowań i użytków rolnych. Granice wyznaczają obszary nad morzem od kilkuset metrów do ok. 9 km w głąb lądu. Zawiera tereny wschodniej części Wybrzeża Trzebiatowskiego, zachodnie Wybrzeże Słowińskie oraz północne obrzeża Równiny Gryfickiej i Białogardzkiej. Pas Nadmorski obejmuje obszar wybrzeża od miejscowości Trzęsacz do m. Gąski, z którego wyłączony jest teren zabudowany miejscowości: Rewal, Niechorze, Mrzeżyno, Dźwirzyno, Grzybowo, Kołobrzeg (także Podczele), Sianożęty, Ustronie Morskie – ich linia zabudowy jest granicą pasa^{[5][6][7][8][9]}.

Pas Nadmorski zajmuje środkową część wybrzeża woj. zachodniopomorskiego. Należy do takich jednostek administracyjnych jak: gmina Rewal, gmina Karnice, gmina Trzebiatów, gmina Kołobrzeg, miasto Kołobrzeg, gmina Dygowo, gmina Ustronie Morskie, gmina Będzino.

Według danych z 2004 roku ok. 60% powierzchni Pasa Nadmorskiego należy do Skarbu Państwa, w tym lasy do Lasów Państwowych – Nadleśnictwa Gryfice (1815,08 ha^[10]), Nadleśnictwa Gościno, Urzędu Morskiego w Szczecinie i Urzędu Morskiego w Słupsku. Łąki i pastwiska do Agencji Nieruchomości Rolnych (Oddział Terenowy w Szczecinie). Tereny gminne do poszczególnych gmin. Własność prywatna to ok. 40% chronionego obszaru^[2]

Trzebiatowsko-Kołobrzeski Pas Nadmorski przecinają dwie drogi wojewódzkie: nr 102 oraz nr 109.

Fragment wybrzeża należący do obszaru charakteryzują brzegi klifowe, wydmowe, mierzeje oddzielające jeziora przymorskie, a także płytkie ujścia rzek. Obszar ochrony posiada wykształcony pasmowy układ siedlisk, który obejmuje wody przybrzeżne, plaże wraz z fragmentami kidziny, początkowe stadia powstawania wydm białych, wydmy szare, wydmy ustabilizowane porośnięte lasem oraz zagłębienia między wydmami z mokradłami. Pas brzegowy cechują także jeziora lagunowe (Resko Przymorskie i Liwia Łuża), zamknięte od morza poprzez wąskie mierzeje. Południowa część wybrzeża przechodzi w rozległy pas obniżenia Pradoliny Bałtyckiej, którą wypełniają głównie pokłady torfów niskich. Teren ten został w większości odwodniony w przeszłości, a następnie wykorzystywany jako użytki zielone. Pradolina jest poprzecinana siecią kanałów oraz większych cieków wodnych jak Rega, Stara Rega, Parsęta. Zły stan urządzeń hydrotechnicznych spowodował tworzenie się bagien w niektórych miejscach i okresowe zalewanie wodami słodkimi, a także słonawymi^[2].

Plaże są miejscem bytowania organizmów piaskolubnych (psammofile). Na wydmach szarych Pasa Nadmorskiego rosną głównie ugrupowania porostów, psammofilne zbiorowiska trawiaste z okazami mikołajka nadmorskiego, zakrzewienia i zaczątki borów bażynowych. Duży obszar wydm ustabilizowanych porastają bory bażynowe, których najlepiej zachowane fragmenty znajdują się między Mrzeżynem a Pogorzelicą. Powstałe wyniesienia moreny dennej pokrywają głównie mezotroficzne lasy mieszane, gdzie na podłożu piaskowym występuje wiciokrzew pomorski. Nad brzegami większości cieków wodnych rosną zbiorowiska roślin wodnych z udziałem halofitów. Obrzeża Pradoliny Bałtyckiej są miejscem rozwoju zarośli, gdzie także obecna jest woskownica europejska. Główną ostoją ptaków na obszarze Pasa Nadmorskiego są jeziora przymorskie – Liwia Łuża, Konarzewo, Resko Przymorskie. W rejonie wokół Liwii Łużej, a także na terenach między Włodarką a Mrzeżynem oraz na południowy zachód od Dźwirzyna i południowy zachód od Kołobrzegu występują zespoły lasów bagiennych i łęgowych – w niektórych miejscach na podłożu torfowym^[2].

Na terenie obszaru Natura 2000 znajduje się 5 rezerwatów przyrody: „Roby” (84,40 ha), „Nadmorski bór bażynowy w Mrzeżynie” (8,92 ha), „Wydmy między Dźwirzynem a Grzybowem” (14,20 ha), „Stramniczka” (94,49 ha) i „Jezioro Liwia Łuża” (239,68 ha), użytek ekologiczny Ekopark Wschodni (381 ha) oraz część Obszaru Chronionego Krajobrazu Koszaliński Pas Nadmorski^[11].

Projektowany specjalny obszar ochrony siedlisk Trzebiatowsko-Kołobrzeski Pas Nadmorski częściowo pokrywa się z obszarem Natura 2000 o nieco innym zakresie ochrony – obszarem specjalnej ochrony ptaków Wybrzeże Trzebiatowskie (PLB320010)^[12].

Nadzór nad obszarem sprawują: Regionalny Dyrektor Ochrony Środowiska w Szczecinie, dyrektor Urzędu Morskiego w Szczecinie i dyrektor Urzędu Morskiego w Słupsku.

W 2014 r. ustanowiono plan zadań ochronnych dla tego obszaru^[13], został on zmieniony w roku 2017^[14].

Ostoje znajdują się terenach administrowanych przez: Nadleśnictwo Gryfice (RDLP w Szczecinie), Nadleśnictwo Gościno (RDLP w Szczecinku).

• Obszar Natura 2000 Trzebiatowsko-Kołobrzeski Pas Nadmorski. [w:] Centralny Rejestr Form Ochrony Przyrody [on-line]. Generalna Dyrekcja Ochrony Środowiska. [dostęp 2019-04-05].