Tramwaje w San Francisco

tramwaj
Państwo	Stany Zjednoczone
Lokalizacja	Stany Zjednoczone, San Francisco
Operator	Muni
Liczba linii	3 + 8
Infrastruktura
Rozstaw szyn	1067 mm (tramwaj linowy) 1435 mm (pozostałe linie)
Multimedia w Wikimedia Commons
Strona internetowa

Tramwaje w San Francisco – dwa niezależne systemy komunikacji tramwajowej działające w San Francisco w Stanach Zjednoczonych. Na dwa systemy tramwajowe składają się:

1. system tramwajów linowych, który tworzą 3 linie – California Street, Powell-Mason oraz Powell-Hyde.
2. system tramwajowy, złożony jest z jednej tradycyjnej linii – F Market & Wharves i siedmiu linii tramwajowych, które łączą w sobie cechy zarówno linii lekkiej kolei miejskiej jak i także tradycyjnego tramwaju – J Church, K Ingleside, L Taraval, M Ocean View, N Judah, S Castro Shuttle, T Third Street.

 Osobny artykuł: Tramwaje linowe w San Francisco.

Twórcą systemu tramwajów linowych w San Francisco był Andrew Smith Hallidie, który 4 sierpnia 1873 przetestował pierwszy tego typu pojazd na ulicy Clay Street. 1 września 1873 firma Clay Street Hill Railroad uruchomiła pierwszą stałą linię tramwaju. W latach 1877–1889 powstało wiele innych linii tramwajowych tego typu obsługiwanych przez 8 niezależnych przedsiębiorstw. W tym czasie zbudowano łącznie 53 mile torów, które pokrywały niemal wszystkie dzielnice San Francisco. 18 kwietnia 1906 wielkie trzęsienie ziemi oraz spowodowany nim pożar zniszczyły miasto, a także prawie całą sieć tramwajów linowych. Na ich miejscu uruchomiono sieć tradycyjnych tramwajów elektrycznych (ang. streetcar) oraz trolejbusów (ang. trolley-coach).

W 1947 burmistrz Roger Lapham zażądał zlikwidowania wszystkich linii tramwajów linowych opierając się na raporcie, z którego wynikało, że ten rodzaj transportu publicznego przynosi straty i lepiej zastąpić go tańszym transportem autobusowym obsługiwanymi przez miasto. Zawiązany lokalny komitet w celu obrony tramwajów linowych, skutecznie przeciwstawił się decyzji burmistrza. Od tego czasu system tramwajów linowych z ulicy Powell Street jest obsługiwany przez miejskiego przewoźnika. W latach pięćdziesiątych XX wieku likwidacji uległo kilka mniejszych linii, a pozostałe uległy reorganizacji. Od tej pory wszystkie działające linie są podłączone do jednej siłowni na skrzyżowaniu ulic Washington Street i Mason Street. 1 października 1964 tramwaj linowy został uznany za „ruchomy”, historyczny obiekt o znaczeniu narodowym dla Stanów Zjednoczonych. Od 1982 do 1984 system został poddany generalnemu remontowi, a 21 czerwca 1984 roku oddano unowocześniony system do użytku mieszkańców i w tej formie działa on do dzisiaj.

• linia California Street ciągnie się wzdłuż ulicy California Street, od dzielnicy finansowej przez Chinatown i Nob Hill do stacji na ulicy Van Ness Avenue.
• linia Powell-Mason rozpoczyna swój bieg na skrzyżowaniu ulic Powell Street i Market Street i ciągnie się w kierunku zatoki. Na szczycie Nob Hill spotyka się z linią California Street, a swój bieg kończy przy Fisherman's Wharf.
• linia Powell-Hyde rozpoczyna się również u zbiegu ulic Powell Street i Market Street, ale dalej skręca do Russian Hill i kończy swój bieg na placu Ghiradelli Square.

Współcześnie sieć tramwajowa złożona jest z ośmiu linii:

• F: Jones St & Beach St – Market Street – 17th St & Castro St
• J: Metro Embarcadero Station – Market Street - Noe Valley - Balboa Park BART
• K/T: (K:) Balboa Park BART – Ocean Avenue – (T:) West Portal – Castro – Market Street – Downtown (Embarcadero) – Caltrain Station – Bayview – Third Street/Gilman/Paul
• L: Metro Embarcadero Station – Market Street – Castro – Wawona/46th Avenue/SF Zoo
• M: Metro Embarcadero Station – Market Street – Castro – West Portal – San Francisco State Univercity – Ocean View – San Jose Ave & Geneva Ave
• N: King St & 4th St – Downtown (Embarcadero) – Market Street – Judah/La Playa/Ocean Beach
• S: Metro Embarcadero Station – Market Street – West Portal/Sloat/St Francis Circle (linia szczytowa)
• T/K: (T:) Third Street/Gilman/Paul – Bayview - Caltrain Station – (K:) (Downtown) Embarcadero – Market Street – Castro – West Portal – Ocean Avenue – Balboa Park BART

Typ	Zdjęcie	Liczba
Breda LRV		151
PCC		55
Peter Witt		10

Typ	Zdjęcie	Liczba
Jewett Muni Type B		2
MMTB W2-Type		2
Boat Car		2
Czteroosiowy wagon silnikowy		3
MMTB W6-Type		1
BN PCC series 7000		1
Holman Muni Type A		1
Czteroosiowy wagon silnikowy typu St. Louis		1
Dwuosiowy wagon silnikowy typu Hammond		1
Dwuosiowy wagon silnikowy		1
LHB V6		1
F (Kolomna)		1

• tramwaj
• tramwaj linowy
• szybki tramwaj
• premetro

• transphoto.ru
• world.nycsubway.org

• strona komunikacji w San Francisco. sfmta.com. [zarchiwizowane z tego adresu (2010-01-31)].
• strona tramwajów linowych
• strona tramwaju F Market & Wharves
• transphoto.ru (ros.)
• Galeria zdjęć transportu publicznego w San Francisco na stronie world.nycsubway.org
  • Schemat sieci tramwajowej z układem torów z października 1995 roku