Thaddeus Radzilowski

Data i miejsce urodzenia	4 lutego 1938 Detroit
Data i miejsce śmierci	20 lipca 2018 West Bloomfield
Zawód, zajęcie	historyk
Alma Mater	Wayne State University
Dzieci	John, Paul, Stefan
Odznaczenia

Thaddeus Casimir Radzilowski, pol. Tadeusz Kazimierz Radziłowski (ur. 4 lutego 1938 w Detroit, zm. 20 lipca 2018 w West Bloomfield, Michigan) – amerykański historyk polskiego pochodzenia specjalizujący się w tematyce dziejów Polski, Europy Środkowej i Wschodniej oraz migracji ludności^[1], profesor akademicki, poliglota, autor licznych publikacji naukowych, badacz i działacz polonijny^[2], założyciel i pierwszy prezydent polsko-amerykańskiego Piast Institute, członek korespondencyjny Polskiej Akademii Nauk^{[potrzebny przypis]}.

Syn Hieronima i Genowefy Ochałek-Radziłowskiej. Wnuk Jana i Ewy Fugiel-Ochałek oraz Stanisława Radziłowskiego. Jego przodkowie wyemigrowali z Polski do USA pod koniec XIX wieku. Rodzina od strony matki pochodziła z okolic Jasła (ówczesna Galicja), a dokładniej z miejscowości Bączal Dolny, gdzie w 1892 roku przyszła na świat jego babka Ewa. Tam też w miejscowej parafii została ochrzczona^[3].

Będąc nastolatkiem jako ministrant posługiwał przy parafii św. Floriana w Hamtramck^[3]. W 1959 roku uzyskał licencjat, a następnie tytuł magistra na Wayne State University w Detroit^[4][5]. W latach 1961–1963 pełnił służbę wojskową w United States Army na misji w Wietnamie i w amerykańskiej bazie na wyspie Okinawa^[6]. Studia doktoranckie z zakresu historii ukończył na Uniwersytecie Michigan i w 1971 obronił doktorat. Przez wiele lat jako asystent, a następnie profesor wykładał na amerykańskich i zagranicznych uniwersytetach, w tym: w Heidelberg College, Madonna University i Southwest Minnesota State University (SMSU), gdzie pełnił funkcję dziekana Wydziału Historii, dyrektora Regionalnego Centrum Historycznego i wicedziekana ds. Naukowych i Studenckich^[4][5], Uniwersytecie Ekonomicznym w Wiedniu, a także na Uniwersytecie Jagiellońskim w Krakowie^[7]. Członek wielu fundacji i instytucji polonijnych, w tym m.in.: Fundacji Kościuszkowskiej, Muzeum Polskiego w Ameryce, Związku Narodowego Polski, Kongresu Polonii Amerykańskiej, Polskiego Instytutu Naukowego oraz Zjednoczenia Polskiego Rzymsko-Katolickiego^[5]. Doradca w amerykańskich agencjach rządowych, w tym: United States Census Bureau, U.S. Commission on Civil Rights i National Endowment for the Humanities^[6]. Od 1997 r. profesor emerytowany Uniwersytetu w Minnesocie^[5][6]. W latach 1995–2003 był rektorem Saint Mary’s College Of Ave Maria University w Orchard Lake^[8]. W 1985 roku piastował stanowisko prezesa stowarzyszenia naukowego Polish American Historical Association. Ponadto był wykładowcą w randze profesora wizytującego University of Michigan-Dearborn^[9].

W 2003 roku założył Piast Institute – największą organizację pozarządową w Stanach Zjednoczonych, która zajmuje się sprawami Polonii i Amerykanów polskiego pochodzenia^[3]. Był członkiem korespondentem PAN^[5][10], a także konsultantem i doradcą w kilku amerykańskich produkcjach telewizyjnych i radiowych: Out of Solidarity: Three Polish Families in America (1986) i Dealers among Dealers (1995). Biegle posługiwał się językami: angielskim, polskim, francuskim i rosyjskim.

Zmarł 20 lipca 2018 o godzinie 9:15 czasu miejscowego w szpitalu w West Bloomfield w Hrabstwie Oakland (stan Michigan)^[11][7]. Jego pogrzeb odbył się w 25 lipca. Pochowany został na cmentarzu Holy Sepulchre w Southfield^[12].

Śmierć Thaddeusa Radzilowskiego została zauważona przez amerykańskie i polskie media lokalne, ogólnokrajowe oraz społecznościowe^[13][14][15], a także struktury państwowe, w tym Ambasadę RP w Stanach Zjednoczonych oraz polskiego ambasadora prof. Piotra Wilczka m.in. na Twitterze^[16][17]. Ponadto miasto Hamtramck, w którym siedzibę ma Piast Institute (Instytut Piastowski) w geście żałoby postanowiło opuścić flagi do połowy masztu^[18].

W 1964 roku zawarł związek małżeński z Katarzyną z domu Pilską. Miał trzech synów: Johna (profesora i historyka), Paula (profesora nadzwyczajnego Madonna University)^[19] i Stefana^[6]. Był silnie związany z rodzinnymi stronami swoich przodków. Tereny te odwiedził kilkukrotnie podczas swoich pobytów w Polsce, w tym także w czasie wykładów z zakresu migracji i przemieszczania się ludności na Uniwersytecie Jagiellońskim^[20][21].

• State and Revolution in Russian and Soviet Historiography, 1978
• Out of Solidarity: The Polish Families in America, 1987
• The Meaning of Russian History, 1994
• wiele artykułów tematycznych z zakresu historii i co najmniej 3 skrypty radiowe

• Laureat statuetki „Wybitny Polak” w kategorii Nauka Godła Teraz Polska edycji amerykańskiej^[22], 2016,
• Lech Walesa Media Award^[23], 2013,
• Laureat nagrody specjalnej Distinguished Faculty Award at Southwest State University,
• Krzyż Kawalerski Orderu Zasługi Rzeczypospolitej Polskiej^[24] (rok nadania: 1999).