Szczekaczka – potoczne, pogardliwe określenie megafonu ulicznego wykorzystywanego przez niemieckie władze okupacyjne do przekazywania informacji dla ludności polskiej w czasie II wojny światowej^[1].

W Generalnym Gubernatorstwie Polakom skonfiskowano odbiorniki radiowe, aby w ten sposób uniemożliwić antyniemieckim rozgłośniom radiowym oddziaływanie na ludność polską^[2]. Posiadanie odbiornika radiowego i słuchanie audycji radiowych groziło śmiercią^[3]. W wyniku rekwizycji odbiorników radiowych instytucje niemieckiej propagandy kontrolowały informacje, które otrzymywali Polacy. W ten sposób naziści mogli indoktrynować ludność oraz przekazywać wiadomości zniekształcone na własną korzyść^[4][5].

20 października 1939 w Warszawie ukazało się zarządzenie władz niemieckich nakazujące zdawanie odbiorników radiowych do 5 listopada tego roku^[6].

Sieć megafonów ulicznych uruchomiono w sierpniu 1940^[7]. Umieszczono je w głównych punktach miasta: na tramwajowych słupach trakcyjnych i latarniach ulicznych^[8]. Kilka urządzeń zainstalowano także w warszawskim getcie^[9]. Dyspozytornia systemu megafonów znajdowała się w pałacu Brühla^[8].

„Szczekaczki” nazywano także spluwaczkami, garnkami i kubłami^[10]. Ogłaszano przez nie zarządzenia władz okupacyjnych, komunikaty wojenne, jesienią 1943 nazwiska osób rozstrzelanych w egzekucjach ulicznych, a po odkryciu grobów w Katyniu nazwiska i stopnie wojskowe polskich oficerów^[11][8]. Funkcjonowały do wybuchu powstania warszawskiego^[8].

„Szczekaczki” dwukrotnie posłużyły polskiemu ruchowi oporu do nadawania własnych audycji: podczas tak zwanej akcji megafonowej 3 maja 1943 na placu Wilsona oraz akcji o podobnym scenariuszu przeprowadzonej jednocześnie w kilku częściach miasta 31 lipca 1943^[12][7].

• Gadzinówka
• Tygodnik Dźwiękowy Guberni Generalnej