Stary Cmentarz w Bączalu Dolnym
 nr rej. Ewidencja Zabytków Gminy Skołyszyn
| |
| Państwo | |
|---|---|
| Województwo | |
| Miejscowość | |
| Typ cmentarza |
parafialny |
| Wyznanie |
rzymskokatolickie |
| Stan cmentarza |
nieczynny |
| Powierzchnia cmentarza |
0.9 ha |
| Data otwarcia |
1786 |
| Data ostatniego pochówku | |
| Zarządca | |
Położenie na mapie gminy Skołyszyn  | |
Położenie na mapie Polski  | |
Położenie na mapie województwa podkarpackiego  | |
Położenie na mapie powiatu jasielskiego  | |
 49°45′49,05″N 21°22′10,50″E/49,763625 21,369583
| |
Stary Cmentarz w Bączalu Dolnym – zabytkowy, rzymskokatolicki cmentarz będący własnością parafii św. Mikołaja i Imienia Maryi w Bączalu Dolnym, założony w 1786 roku[2]. Wpisany do Gminnej Ewidencji Zabytków[3].
Jest jedną z najstarszych nekropolii istniejących do dziś w Polsce i Europie (dla porównania: Cmentarz Łyczakowski we Lwowie - 1786, Cmentarz Powązkowski w Warszawie - 1790, Cmentarz na Rossie w Wilnie - 1801, Cmentarz Rakowicki w Krakowie i Père-Lachaise w Paryżu - 1803).
Opis
[edytuj | edytuj kod]Zabytkowa nekropolia została założona zgodnie z nakazami obowiązującego wówczas prawa austriackiego w 1786 roku, na wzniesieniu, nieopodal jednego z cieków wodnych tworzących później potok Młynówkę. Zlokalizowany jest blisko 500 metrów na wschód od kościoła parafialnego[4]. Użytkowany nieprzerwanie przez ponad 150 lat, na którym ostatnich pochówków dokonano w latach 1948-1950[5], kiedy proboszczem w Bączalu Dolnym był ks. prałat Stanisław Czerniec. Obiekt pozbawiony jest ogrodzenia, ma kształt zbliżony do prostokąta o powierzchni 0.9 ha. Zachodnia granica działki cmentarnej przylega bezpośrednio do drogi gminnej[6].
Fragment wzgórza cmentarnego uległ uszkodzeniu wskutek osuwiska ziemi podczas powodzi z czerwca 2010 roku.
Na cmentarzu mieści się wiele cennych architektonicznie obiektów i zabytków sztuki sepulkralnej, tj.: kamiennych nagrobków oraz grobów ziemnych z żeliwnymi krzyżami, w tym najstarsze zachowane z połowy XIX wieku[7][8].
Zieleń cmentarza stanowią głównie gatunki rodzime, w tym: lipa drobnolistna, dąb bezszypułkowy, kasztanowiec biały, jesion wyniosły oraz robinia akacjowa i żywotnik zachodni.
Pochowani
[edytuj | edytuj kod]- Bronisław Bylinowski – szeregowy MO, inskrypcja: „zginął w walce o utrwalenie władzy ludowej”, zm. 1945,
- Olga Hermina Szwarcenberg - Czerny h. Nowina – córka prof. Jakuba Girtlera, wnuczka rektora UJ Sebastiana Girtlera, zm. 1945,
- Konstanty Kłosiński – obywatel ziemski, wspierał finansowo powstańców styczniowych, zm. 1901
- Józef Kołodziej – ojciec Sługi Bożego ks. Stanisława Kołodzieja (w 2019 ekshumowany na nowy cmentarz), zm. 1921,
- ks. Paweł Kretowicz – proboszcz tutejszej parafii, założyciel szkoły w Sękowej[9], zm. 1875,
- Józef Machowicz – ostatni właściciel majątku ziemskiego w Bączalu Górnym, zm. 1951,
- ks. Paweł Matuszewski – długoletni proboszcz, zm. 1939,
- Karolina z Choynowskich h. Lubicz Miazgowa – obywatelka ziemska, zm. 1892 (nagrobek autorstwa Stanisława Bodnickiego),
- Józef Miazga – dziedzic Bączala Dolnego, weteran walk napoleońskich, zm. 1848,
- polegli w okresie okupacji niemieckiej (1939-1945) i ofiary działań wojennych, m.in.: Zygmunt Bienias, Marian Kaszycki, Tadeusz i Dymitr Trojan, Władysław Wojdyła[10],
- Władysław Walczyk – szeregowy MO, inskrypcja: „zginął w walce o utrwalenie władzy ludowej”, zm. 1945,
Zobacz też
[edytuj | edytuj kod]Przypisy
[edytuj | edytuj kod]- ↑ Marian Szarek: Szkoła Podstawowa im. Macieja Rataja w Opaciu na tle dziejów wsi 1942-2010. 2010. s. 67-72. [dostęp 2015-03-03].
- ↑ Strona internetowa parafii Imienia Maryi w Baczalu Dolnym. [dostęp 2015-03-03].
- ↑ CMENTARZE RZYMSKO-KATOLICKIE WPISANE DO EWIDENCJI ZABYTKÓW:. [dostęp 2015-03-03]. [zarchiwizowane z tego adresu (2014-12-08)].
- ↑ Władysława Kołodziej: Gmina Skołyszyn. Przeszłość i teraźniejszość. Skołyszyn: 2006.
- ↑ Marian Szarek: Życie religijne i społeczne. [w:] Szkoła Podstawowa w Opaciu [on-line]. 2010. s. 70. [dostęp 2015-03-16].
- ↑ Edward Wojtuń: Pomniki, tablice i miejsca pamięci narodowej w Gminie Skołyszyn. Jasło: 1996.
- ↑ Stanisław Syzdek: Bączal Górny. Skołyszyn: 1998.
- ↑ Cmentarz rzymskokatolicki – Bączal Dolny. [dostęp 2015-03-03].
- ↑ Sękowa.info – serwis turystyczno-historyczny, prezentujący cmentarze, cerkwie, kościoły oraz miejscowości gminy Sękowa.. www.sekowa.info. [dostęp 2015-11-16].
- ↑ Edward Wojtuń, Pomniki, tablice i miejsca pamięci narodowej w Gminie Skołyszyn, 1996.
Text is available under the CC BY-SA 4.0 license; additional terms may apply.
Images, videos and audio are available under their respective licenses.
