For faster navigation, this Iframe is preloading the Wikiwand page for Sklepienie.

Sklepienie

Ten artykuł dotyczy konstrukcji budowlanej. Zobacz też: inne znaczenia.
Przykład sklepienia
Sklepienie zdobione malarstwem ściennym
Sklepienie, widok z góry

Sklepienie – konstrukcja budowlana o przekroju krzywoliniowym, służąca do przykrycia od góry przestrzeni pomieszczenia w budynku (w konstrukcji inżynierskiej), ograniczona murami, łękami, belkami itp. Oparta na kolumnach, filarach, arkadach. Wykonana z kamienia (klińców), cegieł, betonu lub żelbetu i mająca, ze względu na możliwość tworzenia urozmaiconych form, znaczny wpływ na wygląd i architektoniczny wyraz danego pomieszczenia.

Historia

[edytuj | edytuj kod]

Jako pierwsi, na szeroką skalę, sklepienia w budownictwie zastosowali starożytni Rzymianie. Jednak pierwsze próby użycia tej konstrukcji pojawiły się znacznie wcześniej.

  • Starożytny Egipt – w państwie tym nie znano i nie stosowano sklepień. Jednak podczas prowadzonych archeologicznych prac badawczych odkryto w piramidzie Cheopsa próbę wykorzystania konstrukcji odciążającej i chroniącej komorę faraona przed zgnieceniem. Jest to pierwsze znane zastosowanie konstrukcji działającej na zasadach sklepienia.
  • Mezopotamia i Persja – stosowano na małą skalę sklepienia pozorne, budowane na podobnej zasadzie jak łęk pozorny, czyli kolejne warstwy cegieł układane były schodkowo, aż do zetknięcia się ich w najwyższej linii. Przekrywano w ten sposób najczęściej pomieszczenia o rzucie w kształcie prostokąta lub koła.
  • Starożytna Grecja – tylko na wyspie Keos znaleziono ślady stosowania sklepienia kolebkowego.
  • Starożytny RzymEtruskowie zastosowali kamienne klińce a Rzymianie przejęli je do wykonywania przekryć nad bramami, budowy akweduktów. W dalszej kolejności do budowy pierwszych sklepień. W architekturze starożytnego Rzymu wprowadzono sklepienia: klasztorne, krzyżowe i kopułę.
  • Bizancjum – architekci bizantyjscy wprowadzili nowy typ kopuły, tzw. kopuła na żaglach.
  • Architektura romańska – stosowano najczęściej sklepienia kolebkowe i krzyżowe oparte na ścianach i filarach wzmocnionych systemem lizen i skarp.
  • Gotyk – nastąpił dalszy rozwój sklepień zwłaszcza krzyżowych, podwyższono sklepienia nadając im kształt ostrołukowy. Przez zastosowanie żeber i wprowadzanie coraz to drobniejszego podziału płaszczyzn pomiędzy żebrami uzyskano różne odmiany sklepień krzyżowo-żebrowych: sklepienie gwiaździste, sieciowe. Drobniejszy podział ułatwiał wykonanie sklepień, co przy przykrywaniu dużych przestrzeni było bardzo ważne. Po wprowadzeniu wysklepek uzyskano sklepienia kryształowe. Jednocześnie rozwinięto system podpór zapewniających stateczność sklepień wprowadzając przypory z łękami
  • Renesans – to czas stosowania sklepień kolebkowych wraz z lunetami, kopuł i sklepień zwierciadlanych. W kopułach wprowadzono żebra u układzie pionowym
  • Barok i epoki późniejsze – to czas stosowania sklepień znanych wcześniej typów przede wszystkim w budownictwie sakralnym.
  • XX wiek – po wejściu stali i żelbetu do powszechnego użytku na szerszą skalę zaczęto stosować kopuły do przekrywania hal widowiskowych i sportowych. Zastosowanie żelbetu i rozwój technik obliczeniowych pozwolił na stosowanie różnego typu przekryć z cienkościennych łupin opartych na krzywiznach kołowych, parabolicznych, hiperbolicznych i innych.

Rodzaje sklepień

[edytuj | edytuj kod]

Galeria – różne typy sklepień

[edytuj | edytuj kod]

Bibliografia

[edytuj | edytuj kod]
{{bottomLinkPreText}} {{bottomLinkText}}
Sklepienie
Listen to this article

This browser is not supported by Wikiwand :(
Wikiwand requires a browser with modern capabilities in order to provide you with the best reading experience.
Please download and use one of the following browsers:

This article was just edited, click to reload
This article has been deleted on Wikipedia (Why?)

Back to homepage

Please click Add in the dialog above
Please click Allow in the top-left corner,
then click Install Now in the dialog
Please click Open in the download dialog,
then click Install
Please click the "Downloads" icon in the Safari toolbar, open the first download in the list,
then click Install
{{::$root.activation.text}}

Install Wikiwand

Install on Chrome Install on Firefox
Don't forget to rate us

Tell your friends about Wikiwand!

Gmail Facebook Twitter Link

Enjoying Wikiwand?

Tell your friends and spread the love:
Share on Gmail Share on Facebook Share on Twitter Share on Buffer

Our magic isn't perfect

You can help our automatic cover photo selection by reporting an unsuitable photo.

This photo is visually disturbing This photo is not a good choice

Thank you for helping!


Your input will affect cover photo selection, along with input from other users.

X

Get ready for Wikiwand 2.0 🎉! the new version arrives on September 1st! Don't want to wait?