Skombrotoksizm – zatrucie pokarmowe związane z konsumpcją ryb mających ciemne mięso, na przykład makreli (łac. Scombridae), tuńczyka, morszczuka, ostroboka, spowodowane zatruciem histaminą.

Histamina powstaje w mięsie ryb wskutek bakteryjnej dekarboksylacji histydyny, będącej składnikiem ich mięsa, czemu sprzyja przechowywanie w temperaturze powyżej 0 °C. W prawidłowych warunkach histamina występuje w stężeniu 0,1 mg na 100 g ryby, wskutek dekarboksylacji może osiągać nawet stężenia 25–50 mg na 100 g ryby. Poziom przy którym pojawiają się objawy chorobowe zależy od osobniczej wrażliwości na histaminę. W Polsce nie prowadzi się statystyk chorobowości, natomiast na przykładzie Stanów Zjednoczonych wiadomo, że zatrucie to jest częste (około 5% zatruć pokarmowych; najczęstsza przyczyna).

Choroba ma skłonność do samoistnego ustępowania, ale zanim to nastąpi powoduje dość uciążliwe objawy. Zwykle w 10 do 30 minut od spożycia ryby pojawiają się objawy:

• zaczerwienienie skóry
• tachykardia
• ból głowy
• nudności
• uczucie lęku
• suchość w jamie ustnej
• wzmożone pragnienie
• trudności w połykaniu (dysfagia)
• niekiedy także trudności w oddychaniu (duszność)
• pokrzywka
• świąd skóry
• spadek ciśnienia tętniczego
• rzadko zaburzenia widzenia
• biegunka, która dołącza się zwykle po kilku godzinach

Chorobę rozpoznaje się na podstawie charakterystycznego wywiadu i objawów chorobowych. Można ją potwierdzić wykazując podwyższone stężenie w krwi, moczu lub próbce mięsa. Leczenie ma charakter objawowy, choć w przypadku niektórych objawów jak nasilona tachykardia lub duszność połączona ze skurczem oskrzeli, może występować konieczność intensywnego, typowego dla tych objawów postępowania (monitorowanie elektrokardiograficzne, zapewnienie dostępu do żyły, tlenoterapia, leczenie bronchodylatacyjne – rozkurczające oskrzela). Objawy zależą od osobniczej wrażliwości na histaminę oraz jej stężenia w spożytym mięsie.

Leczeniem z wyboru jest podanie leków przeciwhistaminowych (ranitydyna, cymetydyna, difenhydramina). Po opanowaniu objawów choroba ustępuje bez pozostawienia następstw.

• Opracowano na podstawie Emedicine.com: Toxicity, scombroid