SMS Rostock (1912)
Klasa | |
---|---|
Typ | |
Historia | |
Stocznia |
Howaldtswerke, Kilonia |
Położenie stępki |
1911 |
Wodowanie |
11 grudnia 1912 |
Kaiserliche Marine | |
Wejście do służby |
5 lutego 1914 |
Zatonął |
1 czerwca 1916 |
Dane taktyczno-techniczne | |
Wyporność |
4900 t konstrukcyjna |
Długość |
142,2 m |
Szerokość |
13,7 m |
Zanurzenie |
5,5 m |
Napęd | |
14 kotłów, 2 turbiny parowe o łącznej mocy 26 000 KM | |
Prędkość |
27,8 węzła |
Zasięg |
5500 Mm przy 12 w. |
Uzbrojenie | |
12 dział kal. 105 mm 2 wyrzutnie torped kal. 500 mm do 120 min morskich | |
Załoga |
18 oficerów, 355 marynarzy |
SMS Rostock − niemiecki krążownik lekki należący do typu Karlsruhe z okresu I wojny światowej. Budowany w latach 1911−1914, wszedł do służby w Kaiserliche Marine niedługo przed rozpoczęciem działań wojennych. Włączony w skład sił rozpoznawczych Hochseeflotte brał udział w bitwie na Dogger Bank w 1915 roku. Przez pewien czas działał również na Bałtyku. Podczas bitwy jutlandzkiej w dniach 31 maja i 1 czerwca 1916 roku został storpedowany przez brytyjskie niszczyciele. Podczas holowania do portu, w związku z zagrożeniem przez nadpływające siły przeciwnika, został po zdjęciu załogi zatopiony przez własne okręty.
Zamówienie i budowa
[edytuj | edytuj kod]„Rostock” był drugim i ostatnim okrętem typu Karlsruhe, będącego rozwinięciem wcześniejszego typu Magdeburg. Były to jednostki lekko uzbrojone, ale szybkie i dysponujące dużym zasięgiem, mające prowadzić rozpoznanie na rzecz floty lub zwalczać statki handlowe na liniach żeglugowych przeciwnika[1]. Ich budowę sfinansowano w ramach programu rozbudowy floty na rok budżetowy 1910[2].
Stępkę pod krążownik (numer stoczniowy 560) położono w stoczni Howaldtswerke w Kilonii w 1911 roku. Zgodnie z niemieckim zwyczajem na czas budowy otrzymał tymczasową nazwę „Ersatz Geier”, jako planowany następca planowanego do wycofania starego krążownika „Geier”[3]. Wodowanie, w obecności burmistrza miasta Rostock[1], nastąpiło 12 listopada 1912 roku[a], zaś wejście do służby w Kaiserliche Marine 5 lutego 1914 roku[4].
Opis konstrukcji
[edytuj | edytuj kod]„Rostock” miał długość całkowitą 142,2 m (139 m na konstrukcyjnej linii wodnej[2]), szerokość maksymalną 13,7 m oraz zanurzenie 5,38 m na dziobie i 6,2 m na rufie[4] (średnio 5,5 m[2]). Wyporność konstrukcyjna wynosiła według projektu 4900 ton, pełna 6191 ton metrycznych[3]. Kadłub był podzielony na 15 przedziałów wodoszczelnych i miał podwójne dno na 45% długości[4].
Napęd stanowiły dwa zespoły turbin parowych typu Marine o łącznej projektowanej mocy 26 000 KM[3], z których każdy napędzał jedną trójłopatową śrubę o średnicy 3,5 m[4]. Parę do turbin dostarczało 14 dwupaleniskowych kotłów typu Marine, z których 12 było opalanych węglem, dwa zaś paliwem płynnym. Okręt miał pojedynczy ster. Instalacje elektryczną o napięciu 220 V zasilały dwa turbogeneratory o mocy 200 i 240 kW[4]. Projektowana prędkość maksymalna miała wynosić 27,8 węzła[3], na próbach osiągnięto 29,3 węzła przy mocy na wałach 43 628 KM[2]. Zapas paliwa, wynoszący 1300 t węgla i 200 t mazutu pozwalał uzyskać zasięg 5500 mil morskich przy prędkości ekonomicznej 12 węzłów lub 900 mil morskich przy 25 węzłach[1].
Uzbrojenie składało się z 12 dział 10,5 cm SK L/45, o długości lufy równej 45 kalibrom, umieszczonych na pojedynczych podstawach: dwóch na pokładzie dziobowym, obok siebie, dwóch w identycznej pozycji na pokładzie rufowym oraz po czterech na stanowiskach każdej burty na śródokręciu, z zapasem 1800 jednostek amunicji[4]; dwóch podwodnych wyrzutni torpedowych kal. 500 mm z zapasem pięciu torped oraz maksymalnie 120 min morskich[1]. Od 1915 roku „Rostock” miał zainstalowane dodatkowe stanowiska obserwacyjne i kierowania ogniem na masztach[4].
Opancerzenie było analogiczne do wcześniejszych jednostek typu Magdeburg: burtowy pas pancerny grubości do 60 mm, rozciągający się na około 80% długości kadłuba, pokład pancerny o grubości maksymalnej 60 mm, stanowisko dowodzenia chronione płytami o maksymalnej grubości 100 mm[1], działa artylerii głównego kalibru opancerzone 50 mm płytami[3]. Całość wykonana była ze stali Kruppa[4].
Etatowa załoga liczyła 18 oficerów oraz 355 podoficerów i marynarzy[4].
Historia
[edytuj | edytuj kod]Po wejściu w skład Kaiserliche Marine „Rostock” został włączony do sił rozpoznawczych Hochseeflotte, jako przewodnik flotylli niszczycieli[4]. Pierwszą jego akcją bojową była wspólna z krążownikiem „Straßburg” próba przechwycenia brytyjskich kutrów rybackich, łowiących na Morzu Północnym 21 sierpnia 1914 roku. W jej trakcie niemieckie jednostki były bezskutecznie atakowane przez okręt podwodny przeciwnika. Plonem operacji było przejęcie sześciu kutrów[1]. 24 stycznia 1915 roku „Rostock” brał udział w bitwie na Dogger Bank, gdzie wraz z przydzielonymi niszczycielami osłaniał prawą flankę krążowników liniowych admirała Hippera[5].
W marcu 1915 roku, po zajęciu Kłajpedy przez Rosjan, niemieckie dowództwo postanowiło wzmocnić własne siły morskie na Morzu Bałtyckim. Przesunięto tam między innymi 2. Grupę Rozpoznawczą kontradmirała Georga Hebbinghausa, w składzie: „Graudenz” , „Regensburg” , „Stralsund” i „Rostock”. Ponieważ do 21 marca wojska rosyjskie wycofały się z miasta, krążowniki nie zdążyły wejść do akcji[6]. W następnych dniach operowały w rejonie Połągi, biorąc udział w bombardowaniu pozycji przeciwnika. Po powrocie w skład Hochseeflotte, kolejne miesiące upłynęły załodze „Rostocka” na rutynowej służbie[1].
Kolejną większą operacją floty, w której wzięła udział jednostka, było bombardowanie Yarmouth i Lowestoft nad ranem 25 kwietnia 1916 roku. „Rostock”, wraz z pozostałymi krążownikami lekkimi 2. Grupy Rozpoznawczej osłaniał prawe, południowe skrzydło niemieckich krążowników liniowych[7]. Obserwatorzy z „Rostocka” jako pierwsi wykryli zbliżające się do niemieckiego zespołu okręty brytyjskich sił lekkich[8], krążownik starł się w krótkim pojedynku artyleryjskim z przeciwnikiem, który został wkrótce zmuszony do odwrotu przez nadciągające krążowniki liniowe[7].
Podczas bitwy jutlandzkiej 31 maja i 1 czerwca 1916 roku „Rostock”, wchodząc w skład 2. Grupy Rozpoznawczej Hochseeflotte, pełnił równocześnie funkcję okrętu flagowego dowódcy niszczycieli, komodora Andreasa Michelsena[9]. Podczas dziennej fazy bitwy, 31 maja, krążownik nie wchodził w bezpośredni kontakt bojowy z jednostkami przeciwnika[1]. W nocnej fazie starcia, podczas ataków torpedowych przeprowadzonych przez niszczyciele brytyjskiej 4. Flotylli, został około 1.30 (czasu środkowoeuropejskiego) trafiony torpedą, wystrzeloną najprawdopodobniej z „Ambuscade” lub „Contesta” . Do wnętrza okrętu wlało się ponad 900 ton wody, co spowodowało kilkustopniowy przechył na burtę i znaczne ograniczenie prędkości[10].
Kilkugodzinna walka załogi o uratowanie „Rostocka” nie dała rezultatu. Holowany przez niszczyciel S 54 oraz osłaniany przez dwa kolejne: V 71 i V 73, płynął na południe z prędkością około 10 węzłów. Nad ranem niemieccy obserwatorzy zauważyli zbliżający się brytyjski krążownik „Dublin” . Pod ochroną zasłony dymnej załoga „Rostocka” przeszła na towarzyszące niszczyciele. Na okręcie założono ładunki wybuchowe, jednak by przyspieszyć jego zatonięcie V 71 i V 73 odpaliły torpedy do unieruchomionej jednostki, która ostatecznie zatonęła około 5.45[1][11]. W bitwie jutlandzkiej zginęło 14 członków załogi krążownika[12].
Uwagi
[edytuj | edytuj kod]- ↑ Za Grönerem i Jungiem, Conway's All the World's Fighting Ships i Trubicyn podają datę 11 grudnia, a nie 12 listopada.
Przypisy
[edytuj | edytuj kod]- ↑ a b c d e f g h i С.Б. Трубицын: Легкие крейсера Германии (1914–1918 гг.). Санкт-Петербург: 1997, s. 49–50. (S.B. Trubicyn: Liegkije kriejsiera Giermanii (1914–1918 gg.). Sankt-Petersburg: 1997).
- ↑ a b c d Robert Gardiner, Randal Gray (red.): Conway's All the World's Fighting Ships 1906-1921. London: 1986, s. 160. ISBN 0-85177-245-5.
- ↑ a b c d e Dieter Jung: Die Schiffe der Kaiserlichen Marine 1914-1918 und ihr Verbleib. Bonn: 2004, s. 18–19. ISBN 3-7637-6247-7.
- ↑ a b c d e f g h i j Erich Gröner, Dieter Jung, Martin Maass: Die deutschen Kriegsschiffe 1815−1945. Band 1: Panzerschiffe, Linienschiffe, Schlachtschiffe, Flugzeugträger, Kreuzer, Kanonenboote. München: 1982, s. 137. ISBN 3-7637-4800-8.
- ↑ Jan Gozdawa-Gołębiowski, Tadeusz Wywerka Prekurat: Pierwsza wojna światowa na morzu. s. 89.
- ↑ Jan Gozdawa-Gołębiowski, Tadeusz Wywerka Prekurat: Pierwsza wojna światowa na morzu. s. 195.
- ↑ a b V.E. Tarrant: Jutland: The German Perspective. s. 53–54.
- ↑ Jan Gozdawa-Gołębiowski, Tadeusz Wywerka Prekurat: Pierwsza wojna światowa na morzu. s. 315.
- ↑ V.E. Tarrant: Jutland: The German Perspective. s. 287.
- ↑ Jan Gozdawa-Gołębiowski, Tadeusz Wywerka Prekurat: Pierwsza wojna światowa na morzu. s. 342–343.
- ↑ John Campbell: Jutland: An Analysis of the Fighting. Guilford, CT: Lyons Press, 1998, s. 295, 316–317. ISBN 1-55821-759-2.
- ↑ Hans Jürgen Hansen: Die Schiffe der deutschen Flotten 1848−1945. Augsburg: 1998, s. 141. ISBN 3-86047-329-8.
Bibliografia
[edytuj | edytuj kod]- Jan Gozdawa-Gołębiowski, Tadeusz Wywerka Prekurat: Pierwsza wojna światowa na morzu. Gdańsk: 1973.
- V.E. Tarrant: Jutland: The German Perspective. A New View of the Great Battle, 31 May, 1916. London: 2001. ISBN 0-304-35848-7.
Text is available under the CC BY-SA 4.0 license; additional terms may apply.
Images, videos and audio are available under their respective licenses.