Rybitwa wielkodzioba
| Hydroprogne caspia[1] | |||
| (Pallas, 1770) | |||
 Szata godowa | |||
_non-breeding.jpg) Szata spoczynkowa | |||
| Systematyka | |||
| Domena | |||
|---|---|---|---|
| Królestwo | |||
| Typ | |||
| Podtyp | |||
| Gromada | |||
| Podgromada | |||
| Infragromada | |||
| Rząd | |||
| Podrząd | |||
| Parvordo | |||
| Nadrodzina | |||
| Rodzina | |||
| Podrodzina | |||
| Rodzaj | |||
| Gatunek |
rybitwa wielkodzioba | ||
| Synonimy | |||
|
| |||
| Kategoria zagrożenia (CKGZ)[5] | |||
 | |||
| Zasięg występowania | |||
 lęgowiska zimowiska przeloty występuje przez cały rok | |||
Rybitwa wielkodzioba[6] (Hydroprogne caspia) – gatunek dużego ptaka wodnego z rodziny mewowatych (Laridae). Występuje w Ameryce Północnej, Eurazji, Afryce i Australazji. Nie jest zagrożony wyginięciem.
Systematyka
[edytuj | edytuj kod]Jest to jedyny przedstawiciel rodzaju Hydroprogne[6][3]. Nie wyróżnia się podgatunków[4][3].
Zasięg występowania
[edytuj | edytuj kod]Rybitwa wielkodzioba zamieszkuje miejscowo Amerykę Północną (Stany Zjednoczone i Kanada), Afrykę, północną (głównie wybrzeża Bałtyku) i południowo-wschodnią Europę oraz zachodnią, środkową, południową i wschodnią Azję, Australię i Nową Zelandię. Północne populacje wędrowne. Zimuje w basenie Morza Śródziemnego, Afryce, w południowej części Ameryki Północnej i na Antylach, w zachodniej i południowej Azji oraz we wschodnich Chinach. Południowe populacje (głównie z Australazji i Afryki) są osiadłe lub przemieszczają się na niewielkie odległości[5].
W Polsce przelotem w kwietniu–maju i sierpniu–wrześniu. Koczuje na wybrzeżu i w dolinach Sanu i Wisły, gdzie jest dość częsta. Na pozostałym obszarze kraju pojawia się sporadycznie.
Morfologia
[edytuj | edytuj kod]- Wygląd
- Brak wyraźnego dymorfizmu płciowego. W upierzeniu godowym wierzch głowy czarny, pióra z tyłu głowy tworzą niewielki czub, grzbiet i skrzydła popielate, końce skrzydeł ciemniejsze, reszta ciała biała. Bardzo masywny, duży dziób jest czerwony, nogi czarne. W upierzeniu spoczynkowym głowa staje się jaśniejsza, z białymi cętkami. Osobniki młodociane podobne do dorosłych w szacie spoczynkowej.
- Wymiary średnie[4]
- długość ciała 48–56 cm
rozpiętość skrzydeł 127–140 cm
masa ciała 574–782 g
Ekologia i zachowanie
[edytuj | edytuj kod]
- Biotop
- Brzegi mórz, dużych jezior i rzek.
- Gniazdo
- Dołek w piaszczystym podłożu. Niekiedy tworzy małe kolonie, choć w Europie z reguły pojedyncze pary gniazdują w kolonii innych ptaków.
- Jaja
- W ciągu roku wyprowadza jeden lęg, składając w kwietniu–czerwcu (półkula północna) lub wrześniu–grudniu (półkula południowa) 2–3 cieliste, cętkowane jaja.
- Wysiadywanie
- Jaja wysiadywane są przez okres 20–27 dni przez obydwoje rodziców. Pisklęta pierzą się po 30–40 dniach.
- Pożywienie
- Ryby uzupełnione lądowymi i wodnymi bezkręgowcami. Sporadycznie jaja innych ptaków.
Status i ochrona
[edytuj | edytuj kod]Międzynarodowa Unia Ochrony Przyrody (IUCN) uznaje rybitwę wielkodziobą za gatunek najmniejszej troski (LC – Least Concern) nieprzerwanie od 1988 roku. Liczebność światowej populacji, według szacunków organizacji Wetlands International z 2015 roku, mieści się w przedziale 250–470 tysięcy osobników. Ogólny trend liczebności populacji uznawany jest za wzrostowy. Główne zagrożenie dla gatunku stanowi niepokojenie przez ludzi, skutkujące obniżeniem sukcesu lęgowego[5].
W Polsce rybitwa wielkodzioba jest objęta ścisłą ochroną gatunkową[7].
Zobacz też
[edytuj | edytuj kod]Przypisy
[edytuj | edytuj kod]- ↑ Hydroprogne caspia, [w:] Integrated Taxonomic Information System (ang.).
- ↑ Hydroprogne, [w:] Integrated Taxonomic Information System [dostęp 2014-03-02] (ang.).
- ↑ a b c F. Gill, D. Donsker & P. Rasmussen (red.): IOC World Bird List (v13.1). [dostęp 2023-03-02]. (ang.).
- ↑ a b c Gochfeld, M., Burger, J. & Garcia, E.F.J.: Caspian Tern (Hydroprogne caspia). [w:] del Hoyo, J., Elliott, A., Sargatal, J., Christie, D.A. & de Juana, E. (eds.). Handbook of the Birds of the World Alive [on-line]. 2020. [zarchiwizowane z tego adresu (2020-05-11)].
- ↑ a b c Hydroprogne caspia, [w:] The IUCN Red List of Threatened Species (ang.).
- ↑ a b Systematyka i nazwy polskie za: P. Mielczarek & M. Kuziemko: Podrodzina: Sterninae Vigors, 1825 - rybitwy (wersja: 2020-07-29). [w:] Kompletna lista ptaków świata [on-line]. Instytut Nauk o Środowisku Uniwersytetu Jagiellońskiego. [dostęp 2021-05-02].
- ↑ Rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 16 grudnia 2016 r. w sprawie ochrony gatunkowej zwierząt (Dz.U. z 2016 r. poz. 2183).
Linki zewnętrzne
[edytuj | edytuj kod]- Zdjęcia, nagrania głosów i krótkie filmy. [w:] eBird [on-line]. Cornell Lab of Ornithology. (ang.).
- Sterna caspia (Rybitwa wielkodzioba). W: M. Gromadzki (red.): Poradniki ochrony siedlisk i gatunków Natura 2000 – podręcznik metodyczny. T. 8: Ptaki (część II). Warszawa: Ministerstwo Środowiska, 2004, s. 179–181. ISBN 83-86564-43-1.
Text is available under the CC BY-SA 4.0 license; additional terms may apply.
Images, videos and audio are available under their respective licenses.
