Ruta Janina Czaplińska

Ewa

podporucznik
Data i miejsce urodzenia	10 września 1918 Janowice
Data i miejsce śmierci	22 lutego 2008 Wrocław
Przebieg służby
Siły zbrojne	Armia Krajowa Narodowe Zjednoczenie Wojskowe
Główne wojny i bitwy	II wojna światowa, działania zbrojne podziemia antykomunistycznego w Polsce
Późniejsza praca	redaktor i tłumacz
Odznaczenia
Multimedia w Wikimedia Commons

Ruta Janina Czaplińska, pseud. „Ewa” (ur. 10 września 1918 w Janowicach k. Kazimierza Dolnego, zm. 22 lutego 2008 we Wrocławiu) – szef Wydziału Łączności Narodowego Zjednoczenia Wojskowego, więźniarka okresu stalinowskiego.

Pochodziła z rodziny ziemiańskiej. Była córką Tadeusza i Józefy (z domu Marcinowska) Czaplińskich. W 1937 r. zdała maturę w Toruniu. Następnie rozpoczęła studia na Wydziale Fizyki Uniwersytetu Warszawskiego. Jednocześnie ukończyła kurs radiotechniki i radiotelegrafii, a także już w okresie okupacji kurs hodowli drobiu. Od stycznia 1942 r. należała do Armii Krajowej. W latach 1944–1945 prowadziła majątek rodzinny, później utracony w wyniku reformy rolnej. W marcu 1945 r. przeniosła się do Łodzi, gdzie rozpoczęła studia w tamtejszym oddziale Szkoły Głównej Handlowej. Jednocześnie włączyła się do niepodległościowej działalności antykomunistycznej. Została członkiem Komendy Głównej Narodowego Zjednoczenia Wojskowego, w której pełniła funkcję szefa Wydziału Łączności. W 1945 r. otrzymała stopień podporucznika czasów wojny. 5 kwietnia 1946 r. w Łodzi aresztowało ją UB. Oskarżona została o to „że pełniąc funkcję szefa łączności Konspiracyjnej Komendy Głównej „działała w zamiarze usunięcia przemocą Krajowej Rady Narodowej, zagarnięcia jej władzy i zmiany ustroju Państwa Polskiego, brała udział w nielegalnych związkach „Narodowe Zjednoczenie Wojskowe” a następnie „Narodowy Związek Zbrojny””^[1]. Po 19-miesięcznym śledztwie 3 listopada 1947 r. została skazana przez Wojskowy Sąd Rejonowy w Warszawie na karę 10 lat pozbawienia wolności. Była więziona kolejno w siedzibie Ministerstwa Bezpieczeństwa Publicznego, w więzieniu na Mokotowie, w Fordonie, Inowrocławiu i ponownie w Fordonie. Zwolniono ją 5 kwietnia 1956 r.

Po odbyciu kary podjęła studia na Wydziale Biologii Uniwersytetu Łódzkiego, które ukończyła na Uniwersytecie Wrocławskim. Następnie pracowała w administracji Instytutu Matematycznego PAN oraz jako starszy redaktor i tłumacz w wydawnictwie Politechniki Wrocławskiej. Była wieloletnią współpracowniczką matematyka prof. Hugona Steinhausa. W latach 1981–1985 zaangażowała się w działalność Arcybiskupiego Komitetu Charytatywnego we Wrocławiu.

Należała do środowiska „Fordonianek”, czyli byłych więźniarek więzienia w Fordonie wchodzącego w skład Związku Więźniów Politycznych Okresu Stalinowskiego. Była również członkinią Związku Młodocianych Więźniów Politycznych „Jaworzniacy”, Klubu Inteligencji Katolickiej, Towarzystwa Ziemiańskiego i Związku Inwalidów Wojennych. Zeznawała w procesie Adama Humera w 1994 roku^[2]

Była siostrą m.in. prof. Kazimierza Czaplińskiego^[3][4][5]. Jej dziadek (Józef Marcinowski) był ojcem chrzestnym marszałka Józefa Piłsudskiego^[6].

Po 1989 r. została odznaczona m.in. londyńskim Krzyżem Armii Krajowej, dwukrotnie Medalem Wojska Polskiego, Krzyżem Narodowego Czynu Zbrojnego. Została także awansowana do stopnia podporucznika.

W listopadzie 2007 r., za wybitne zasługi dla niepodległości Rzeczypospolitej Polskiej oraz działalność kombatancką i społeczną, została odznaczona Krzyżem Oficerskim Orderu Odrodzenia Polski.

Publikowała m.in. na łamach pism „Nike”, „Więź”, „Niepodległość i Pamięć” i „W Drodze”.

Jej teksty pojawiły również się w książkach Przeciwko złu. Wiersze i piosenki więzienne 1944-1956 (oprac. Barbara Otwinowska, Warszawa 1995) oraz Zawołać po imieniu. Księga kobiet – więźniów politycznych 1944-1958 (oprac. Teresa Drzal i Barbara Otwinowska, Nadarzyn 1999).

W 2005 r. zostały wydane przez Instytut Pamięci Narodowej jej wspomnienia pt. Z archiwum pamięci... 3653 więzienne dni.

• Ruta Czaplińska: Z archiwum pamięci... 3653 więzienne dni. Wrocław: Instytut Pamięci Narodowej Komisja Ścigania Zbrodni przeciwko Narodowi Polskiemu, 2003, seria: Relacje i wspomnienia, tom 4. ISBN 83-89078-33-3. Brak numerów stron w książce
• Promocja książki Ruty Czaplińskiej „Z archiwum pamięci... 3653 więzienne dni” – Wrocław, 20 lutego 2004 r.. IPN. [dostęp 2017-01-14].
• Wręcznie Rucie Czaplińskiej Krzyża Oficerskiego Orderu Odrodzenia Polski – Wrocław, 26 listopada 2007 r.. IPN. [dostęp 2017-01-14].
• Katalog osób „rozpracowywanych” przez organa bezpieczeństwa państwa komunistycznego [online], bip.ipn.gov.pl [dostęp 2022-03-02] .

• „Żołnierze Niezłomni. Żołnierze Wyklęci” – cykl etiud filmowych. [w:] „Edukacja IPN” [on-line]. Instytut Pamięci Narodowej.