Ruch Rewolucyjny im. Tupaca Amaru
Ruch Rewolucyjny im. Tupaca Amaru (hiszp. Movimiento Revolucionario Tupac Amaru, MRTA) – peruwiański ruch rewolucyjny.
Nazwa
[edytuj | edytuj kod]Ruch przyjął nazwę na cześć Tupaca Amaru II – indiańskiego bohatera i przywódcy antyhiszpańskiego powstania z XVIII wieku[1], aktywiści organizacji są na jego cześć określani mianem „tupamaros”[1]. Używał też nazwy Ludowa Armia Tupacamarystów (Ejército Popular Tupacamarista)[2].
Historia
[edytuj | edytuj kod]Utworzony w Peru w 1983 lub 1984 roku[3][1][4], przez dawnych działaczy Ruchu Rewolucyjnej Lewicy[3] oraz Rewolucyjnej Partii Socjalistycznej (Marksistowsko-Leninowskiej)[2]. Pierwszym przywódcą organizacji był Víctor „Comandante Rolando“ Polay[4]. Inni działacze: Nestor Cerpa Cartolini, Arturo Laynes, Rodolfo Klein Samanez, Jaime Castillo Petruzzi, Peter Cardenas, Emesto Montes Aliaga, Jose Carazas Ybar, Cirilo Javier Huamani, Wilder Rojas Sanchez, Luis Varese Scotto, Carlos Dario Perez[2].
Pierwsze akcje militarne MRTA miały miejsce w latach 1986–1987[1]. W lutym 1987 roku bojownicy zajęli siedem stacji radiowych w Limie, skąd nadali manifest programowy[1]. W latach 80. i 90. członkowie formacji tworzyli oddziały partyzanckie, szczególnie aktywne w Dolinie Huallaga[4]. Partyzanci walczyli z siłami rządowymi oraz z „konkurencyjną” partyzantką Świetlisty Szlak[5][4]. Oprócz walki partyzanckiej, członkowie grupy zaangażowani byli w działalność terrorystyczną obejmującą porwania polityków i zamachy bombowe[4][3][1].
W 1989 roku służby ujęły Polaya, zbiegł on jednak z więzienia i został ponownie ujęty w 1992 roku. Następnym przywódcą ruchu został Nestor Cerpa Cartolini ukrywający się pod pseudonimem „Comandante Evaristo”[1]. Nestor Cerpa Cartolini był dowódcą bojówki, która w grudniu 1996 roku zaatakowała i zajęła ambasadę Japonii w Limie[1]. Komandosi peruwiańscy w nocy z 23 na 24 kwietnia 1997 roku odbili ambasadę, w akcji zginęli wszyscy bojownicy[1]. Od tego czasu ruch nie podjął się większych akcji militarnych[3].
W XXI wieku ma marginalne znaczenie, będąc w zasadzie organizacją przestępczą powiązaną z handlem narkotykami[1].
Liczebność
[edytuj | edytuj kod]Szacuje się, że liczy nie więcej niż 100 członków[3], dla porównania w latach 90. grupował około tysiąca bojowników[6].
Powiązania zagraniczne
[edytuj | edytuj kod]W przeszłości otrzymywał wsparcie ze strony Kuby i Libii. Hawana prowadziła szkolenia członków organizacji i przekazała im nieznaczną ilość broni. Pomoc, jaką Kuba zaoferowała MRTA była znikoma[6].
Wspierał działalność pokrewnej ideowo organizacji Komisja Nestora Paza Zamory z Boliwii[7].
Niektórzy członkowie grupy byli weteranami kolumbijskiej Armii Wyzwolenia Narodowego i Frontu Wyzwolenia Narodowego im. Farabunda Martíego z Salwadoru[6].
Ideologia
[edytuj | edytuj kod]Jest ugrupowaniem marksistowsko-leninowskim[4][6] typu castrystowskiego[2]. Jego celem jest ustanowienie w Peru państwa socjalistycznego i likwidacja w kraju wpływów imperialistycznych (amerykańskich i japońskich)[3][4].
Jest przeciwnikiem maoistowskiego Świetlistego Szlaku, który oskarża o stalinizm i nadmierny dogmatyzm[4].
Zobacz też
[edytuj | edytuj kod]Przypisy
[edytuj | edytuj kod]- ↑ a b c d e f g h i j Amerykomania: Księga jubileuszowa prof. dr hab. Andrzeja Mani. Tom 2, s. 633.
- ↑ a b c d Tomasiewicz 2000 ↓, s. 321-322.
- ↑ a b c d e f Tupac Amaru Revolutionary Movement. encyclopedia.com. [dostęp 2017-12-15]. (ang.).
- ↑ a b c d e f g h Terroryzm od Asasynów do Osamy bin Ladena s. 151-153
- ↑ Czarna księga komunizmu s. 635
- ↑ a b c d Tupac Amaru Revolutionary Movement (MRTA). globalsecurity.org. [dostęp 2017-12-15]. (ang.).
- ↑ Historical Dictionary of Terrorism s. 488
Bibliografia
[edytuj | edytuj kod]- Stéphane Courtois, Nicolas Werth, Jean-Louis Panné, Andrzej Paczkowski, Karel Bartošek, Jean-Louis Margolin: Czarna księga komunizmu. Warszawa: Prószyński i S-ka, 1999. ISBN 978-83-7180-326-0.
- pod redakcją Włodzimierza Bernackiego i Adama Walaszka: Amerykomania: Księga jubileuszowa prof. dr hab. Andrzeja Mani. Tom 2. Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego, 2012. ISBN 978-83-233-3142-1.
- Stephen Sloan, Sean K. Anderson: Historical Dictionary of Terrorism. Scarecrow Press, 1995. ISBN 978-0-8108-5764-3.
- Robert M. Barnas: Terroryzm od Asasynów do Osamy bin Ladena. Wrocław: Kirke, 2001. ISBN 978-83-914970-4-3.
- Jarosław Tomasiewicz: Terroryzm na tle przemocy politycznej (Zarys encyklopedyczny). Katowice, 2000. ISBN 83-907096-2-7.
Text is available under the CC BY-SA 4.0 license; additional terms may apply.
Images, videos and audio are available under their respective licenses.
