René Clair

Clair (1957)
Prawdziwe imię i nazwisko	René-Lucien Chomette
Data i miejsce urodzenia	11 listopada 1898 Paryż
Data i miejsce śmierci	15 marca 1981 Neuilly-sur-Seine
Zawód	reżyser, scenarzysta, pisarz
Współmałżonek	Bronia Perlmutter
Lata aktywności	1924-1976
Odznaczenia
Multimedia w Wikimedia Commons
Cytaty w Wikicytatach

René Clair, właśc. René-Lucien Chomette (ur. 11 listopada 1898 w Paryżu, zm. 15 marca 1981 w Neuilly-sur-Seine) – francuski reżyser, scenarzysta i aktor filmowy, także pisarz.

Był absolwentem Lycée Montaigne i Lycée Louis-le-Grand. Podczas I wojny światowej został zmobilizowany i skierowany do służby wojskowej w charakterze kierowcy ambulansu. Po wojnie został dziennikarzem. Pod pseudonimem René Després pisał w gazecie „L'Intransigeant”. Następnie prowadził dodatek filmowy do „Théâtre et Comœdia illustré”. Wystąpił także w kilku filmach jako aktor pod pseudonimem René Clair.

Jego pierwszy film, niemy Paryż śpi powstał według własnego scenariusza w 1923. Była to komedia oparta na pomyśle uśpienia miasta przez uczonego maniaka. Groteska filmowa pt. Antrakt (Entr'acte) zrealizowana rok później przyniosła młodemu reżyserowi rozgłos w kołach artystycznych Paryża. Sławę ogólnokrajową zdobył Clair dzięki Słomkowemu kapeluszowi (1927), dowcipnej satyrze obyczajowej na mieszczaństwo końca XIX wieku.

Jednak dopiero filmy dźwiękowe z lat 1930-1932 postawiły Claira w rzędzie mistrzów kina. Były to komedie i operetki z życia paryskiej ulicy: pierwszy francuski film dźwiękowy Pod dachami Paryża (1930), Milion (1931), 14 lipca (1933) oraz film-powiastka o charakterze filozoficznym Niech żyje wolność, którego wymowa skierowana była przeciwko mechanizacji życia.

Lata 1935-1946 spędził w Wielkiej Brytanii i USA. Wśród dzieł zrealizowanych w tym okresie wyróżniają się komedie fantastyczne: Upiór na sprzedaż, Ożeniłem się z czarownicą oraz Zdarzyło się to jutro.

Po II wojnie światowej Clair zrealizował we Francji trzy ważne filmy: Milczenie jest złotem, Urok szatana i Piękności nocy, a w 1955 nakręcił swój pierwszy film barwny – Wielkie manewry. Do jego końcowych realizacji filmowych należały Tout l'or du monde (Całe złoto świata, 1961) oraz Les Fêtes galantes (1965).

Zanim został reżyserem, był literatem, dziennikarzem i aktorem filmowym. W 1926 wydał powieść o tematyce filmowej Adams, a w latach 50. zbiór nowel Księżniczka chińska. Obok twórczości filmowej zajmował się również krytyką. Z tej dziedziny ukazała się w 1951 antologia jego prac teoretycznych zatytułowana Po namyśle.

W 1962 został członkiem Akademii Francuskiej, a w 1956 otrzymał honorowy doktorat uniwersytetu w Cambridge. Przewodniczył obradom jury konkursu głównego na 27. MFF w Cannes (1974).

• Jerzy Toeplitz, Historia sztuki filmowej. Warszawa: Filmowa Agencja Wydawnicza, t. 1 1955, t. 2 1956, t. 3 1959, t. 4 1969, Wydawnictwa Artystyczne i Filmowe, t. 5 1970, t. 6 1990

• René Clair w bazie IMDb (ang.)
• René Clair w bazie Filmweb
• René Clair na zdjęciach w bazie Filmoteki Narodowej „Fototeka”