For faster navigation, this Iframe is preloading the Wikiwand page for Raabizacja.

Raabizacja

Raabizacja (cz. Raabizace, także: aboliční Raabovská soustava, Raabovský robotní svod albo Raabovský emfyteut, niem. Raabschen System) – reforma zaprojektowana i wdrożona przez austriackiego ekonomistę i radcę dworu, Franza Antona von Raaba w latach 70. i 80. XVIII wieku[1][2], za panowania Marii Teresy i Józefa II.

Geneza i przeprowadzenie

[edytuj | edytuj kod]

Przyczyną wprowadzonych reform była mała wydajność systemu pańszczyźnianego, w którym niezadowoleni poddani często doprowadzali do lokalnych zamieszek i buntów.

Zabudowa wsi Staré Smrkovice

Reformę uchwalono w 1775. Na jej mocy własność ziemska wielkich dworów miała być rozdzielona między poddanych, a pańszczyzna zamieniona na czynsz. W wyniku oporu szlachty została ostatecznie doprowadzona do skutku tylko w 105 dobrach, głownie komornickich, które należały bezpośrednio do cesarza, a także nielicznych kościelnych, miejskich i szlacheckich[1] (David Jüngling wskazuje, że w Czechach rozparcelowano 148 majątków, a na Morawach 69[3]). Jako osiedla eksperymentalne, na których Raab miał testować swój system po raz pierwszy, wybrano pojezuickie majątki w Žacléřu i Žírču. Po sukcesie tej próby nastąpiła raabizacja w niektórych innych pojezuickich i kameralnych dobrach cesarskich[4]. W wyniku reformy powstawały całe nowe wsie zwane "raabizacyjnymi" (cz. raabizační vesnice). Były one budowane według zbliżonego projektu, zwykle na planie ulicówki, a poszczególne domy były do siebie bardzo podobne[1]. W Czechach powstało 128 nowych wsi, a na Morawach 117[3].

System Raaba był przez władze promowany także wśród szlachty, ale tylko pod warunkiem, że się na to zgodzi nie tylko pan, ale i większość poddanych (zwykle wymagana była zgoda dwóch trzecich). Raabizacja napotkała kilka kryzysów, spowodowanych m.in. nieufnością wobec władcy cesarskiej i samego Raaba. Niemniej do końca 1782 wprowadzono system we wszystkich dobrach kameralnych i pojezuickich oraz w większości dóbr przynależnych do miast królewskich. Około 1785[3] lub 1788 wdrażanie reformy zostało zawieszone, ponieważ Józef II zajął się nową regulacją podatku od składek i danin miejskich, a wraz z nią nowym katastrem. Ostateczny, formalny koniec projektu nastąpił dopiero w 1821[4].

Wprowadzenie zmian doprowadziło do upodmiotowienia chłopów w zreformowanych majątkach, mimo że przydzielona wyzwolonym chłopom ziemia pozostawała nadal własnością szlachecką (dominium directum), a proces najmu był bardzo skomplikowany[4].

Raab zmarł w 1783 i nie doczekał się większego uznania za wdrożone rozwiązania[4].

Przypisy

[edytuj | edytuj kod]
  1. a b c Alena Vondrušková, Vesnice, wyd. Vydání první, Praha 2014, s. 21, ISBN 978-80-7429-362-7, OCLC 895197204 [dostęp 2021-10-16].
  2. Adam Rychtecký, Absolutismus a osvícenství v Habsburské monarchii. Inovace výuky na GSN prost řednictvím ICT [online].
  3. a b c David Jüngling, Pozemkové úpravy a ochrana vlastnických práv [online], s. 7.
  4. a b c d Jitka Marečková, Soubor rukopisných map k proměnám krajiny Plzeňska v období raabizace koncem 18. století [online], s. 17-20.
{{bottomLinkPreText}} {{bottomLinkText}}
Raabizacja
Listen to this article

This browser is not supported by Wikiwand :(
Wikiwand requires a browser with modern capabilities in order to provide you with the best reading experience.
Please download and use one of the following browsers:

This article was just edited, click to reload
This article has been deleted on Wikipedia (Why?)

Back to homepage

Please click Add in the dialog above
Please click Allow in the top-left corner,
then click Install Now in the dialog
Please click Open in the download dialog,
then click Install
Please click the "Downloads" icon in the Safari toolbar, open the first download in the list,
then click Install
{{::$root.activation.text}}

Install Wikiwand

Install on Chrome Install on Firefox
Don't forget to rate us

Tell your friends about Wikiwand!

Gmail Facebook Twitter Link

Enjoying Wikiwand?

Tell your friends and spread the love:
Share on Gmail Share on Facebook Share on Twitter Share on Buffer

Our magic isn't perfect

You can help our automatic cover photo selection by reporting an unsuitable photo.

This photo is visually disturbing This photo is not a good choice

Thank you for helping!


Your input will affect cover photo selection, along with input from other users.

X

Get ready for Wikiwand 2.0 🎉! the new version arrives on September 1st! Don't want to wait?