Przestrzeń kulturowa gongów w Wietnamie
Przestrzeń kulturowa gongów w Wietnamie (wiet. Không gian văn hóa Cồng Chiêng Tây Nguyên) – przestrzeń kultury gongów obejmująca muzykę i taniec towarzyszący rytuałom życia społecznego siedemnastu społeczności etnolingwistycznych austroazjatyckich i austronezyjskich w pięciu prowincjach wietnamskiego Płaskowyżu Centralnego (Đăk Lăk, Đăk Nông, Gia Lai, Kon Tum i Lâm Đồng)[1]. Prowincje Đăk Nông, Gia Lai, Kon Tum mają mieć największą liczbę gongów w Wietnamie i poza jego granicami – 6000 zestawów gongów[2].
Charakterystyczną cechą dla kultury społeczności prowincji centralnych jest użycie gongu jako pośrednika pomiędzy ludźmi, bóstwami i światem nadprzyrodzonym[1]. Każdy gong symbolizuje bóstwo, którego moc rośnie w miarę jak gong się starzeje[1]. Każda rodzina posiada przynajmniej jeden gong[1], który świadczy o jej statusie materialnym[2].
Gongi używane są podczas wszystkich rytuałów życia społecznego[1]: podczas obchodów Nowego Roku, budowy nowego domu komunalnego, uroczystości pożegnania żołnierzy i świętowania zwycięstw wojennych[2], składania rytualnej ofiary z wołu czy święcenie ryżu[1]. Podczas składania rytualnej ofiary z wołu dźwięki gongu wprowadzają w trans młodych mężczyzn, którzy dźgają wołu przywiązanego do drzewa, aż ten padnie – ofiara ta ma ubłagać duchy, by zapewnić dobre zbiory i długie życie[3]. Dźwięk gongu towarzyszy najważniejszym wydarzeniom w życiu – narodzinom w ceremonii thoi tai („dmuchania w uszy”), ślubom i pogrzebom w ceremonii bo ma („opuszczania grobu”) przenoszenia zmarłego w zaświaty[2]. Dźwięki i rytmy dostosowywane są do charakteru uroczystości[1]. Gongi różnią się wielkością – stosowane są instrumenty o średnicy od 25 do 80 cm[1].
Ponieważ jeden muzyk gra wyłącznie jeden dźwięk, wykonywanie melodii wymaga współpracy wielu muzyków[4]. Zespół grających na gongach liczy od trzech do dwunastu instrumentalistów, mężczyzn lub kobiet[1].
Wskutek długotrwałej wojny tradycyjny tryb życia został zaburzony, a rzemiosło wytwarzania gongów i gry na nich zanika[1]. W 2005 roku przestrzeń kulturowa gongów w Wietnamie została uznana za Arcydzieło Ustnego i Niematerialnego Dziedzictwa Ludzkości a w 2008 roku wpisana na listę niematerialnego dziedzictwa UNESCO[1].
Przypisy
[edytuj | edytuj kod]- ↑ a b c d e f g h i j k UNESCO ICH: Space of gong culture. [dostęp 2013-11-18]. (ang.).
- ↑ a b c d William Logan: Protecting the Tay Nguyen Gongs. W: Michele Langfield, William Logan, Mairead Nic Craith: Cultural Diversity, Heritage and Human Rights: Intersections in Theory and Practice. Routledge, 2009. ISBN 978-0-203-86301-5. [dostęp 2014-01-06]. (ang.).
- ↑ Terry E. Miller, Andrew Shahriari: World Music: A Global Journey. Routledge, 2013, s. 140. ISBN 978-1-136-52053-2. [dostęp 2014-01-06]. (ang.).
- ↑ Terry E. Miller, Andrew Shahriari: World Music: A Global Journey. Routledge, 2013, s. 139. ISBN 978-1-136-52053-2. [dostęp 2014-01-06]. (ang.).
Linki zewnętrzne
[edytuj | edytuj kod]- Vietnam National Administration of Tourism: The Space of gong culture in Central Highlands (Intangible cultural heritage). [dostęp 2014-01-03]. [zarchiwizowane z tego adresu (2014-01-03)]. (ang.).
Text is available under the CC BY-SA 4.0 license; additional terms may apply.
Images, videos and audio are available under their respective licenses.
