Prythiwi
Prythiwi (dewanagari पृथिवी, trl. pṛthivī, ang. Prithivi) – bogini staroindyjska, będąca personifikacją ziemi[1] w hinduizmie wedyjskim. Porównywana bywa z grecką Gają i rzymską Tellus[2]. Jest symbolem nadziei i hojności (daje nasiona i owoce)[2] jak również odporności i cierpliwości (jako ta, która znosi rany zadawane przez rolników przy orce). Równocześnie jest wzorem uprzejmości i łagodności (odpłaca plonami za zranienia narzędziami rolniczymi)[2]. Uosabia cechy cierpliwości, macierzyństwa i mądrości[3]. Matka wedyjskich bogów, wszystkich ludzi, zwierząt i roślin. Postrzegana również jako opiekunka zmarłych[4].
Ikonografia
[edytuj | edytuj kod]- Prythiwi zasadniczo uosoabia planetę.
- Bogini ta bywa też przedstawiana jako krowa Priśni, poszukująca opieki Brahmy (hinduistycznego boga stwórcy). Priśni jest opisywana jako wielobarwna.
- Inna postacią symbolicznie reprezentującą Prythiwi jest brzemienna życiodajnym deszczem chmura[3].
Imię
[edytuj | edytuj kod]Znaczenie sanskryckiego imienia prythiwi objaśnia się jako: olbrzymia,[5] szeroka[6], rozległa; ziemia[6], obszerna[3]. Imię Prythiwi bywa używane w znaczeniu natura, co ma oddawać jej rolę jako matki wszystkich ludzi, zwierząt i roślin[2].
Inne imiona
[edytuj | edytuj kod]- Priśni – symbolizująca Prythiwi postać krowy[5]
- Urwi[5] (obszerna)
- Ardźuni (lśniąca)
- Mahi (wielka)[3].
Rodzina i postacie powiązane
[edytuj | edytuj kod]Prythiwi bywa nazywana córką wieszcza Prythu[2].
Partnerzy
[edytuj | edytuj kod]Wśród jej małżonków wymienia się bogów o imionach :
Potomstwo
[edytuj | edytuj kod]Wśród dzieci bogini wymieniane są szczególnie bóstwa:
Podaje się jednak zasadniczo, że Prythiwi jest matką wszystkich istot żywych[6] szczególnie ludzi, zwierząt i roślin. Czasami jest też określana matką wszystkich bogów[2].
Recepcja w pismach hinduistycznych
[edytuj | edytuj kod]Wedy
[edytuj | edytuj kod]Prythiwi w wedach jest bóstwem mało znaczącym. Jej imię pojawia się najczęściej wewnątrz formy Djawaprythiwi. To androgyniczna postać o imieniu będącym złożeniem z imieniem nieba Diw (Djaus). Para niebo-ziemia istniała przed stworzeniem. Postacie małżonków rozdzielił Indra z użyciem centralnego (axis mundi) kosmicznego słupa[3]. Deszcz spadający na ziemię, jako nasienie Diwa zapłodnił Prythiwi i stała się matką wszystkich żywych istot[6].
Zobacz też
[edytuj | edytuj kod]Przypisy
[edytuj | edytuj kod]- ↑ Andrzej Ługowski: Prythiwi. W: Słownik mitologii hinduskiej. Andrzej Ługowski (red.nauk.). Wyd. 1. Warszawa: Wydawnictwo Akademickie DIALOG, 1994, s. 146, seria: Świat Orientu. ISBN 83-86483-20-2.
- ↑ a b c d e f Prithiwi. W: Jan Knappert: Mitologia Indii. Maciej Karpiński (tłum.). Wyd. 1. Poznań: Dom Wydawniczy REBIS, 1996, s. 271, seria: Mity i legendy świata. ISBN 83-7120-180-X.
- ↑ a b c d e f Prythiwi. W: Religia – encyklopedia PWN. Tadeusz Gadacz, Bogusław Milerski (red. nauk.). Wyd. 1. T. 8. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN, 2003, s. 285. ISBN 83-01-14039-9.
- ↑ 3.2.2. Prythiwi. W: Barbara Grabowska: Ćandi, Sati, Parwati. Z dziejów literatury indyjskiej. Wyd. 1. Warszawa: Wydawnictwa Uniwersytetu Warszawskiego, 2012, s. 44. ISBN 978-83-235-0846-5.
- ↑ a b c Prithiwi , tł. Cezary Galewicz. W: Louis Frédéric: Słownik cywilizacji indyjskiej. Przemysław Piekarski (red. nauk.). Wyd. 1. T. 2. Katowice: Wydawnictwo "Książnica", 1998, s. 123, seria: Słowniki Encyklopedyczne "Książnicy". ISBN 83-7132-370-0.
- ↑ a b c d Prythiwi. W: Andrzej M. Kempiński: Słownik mitologii ludów indoeuropejskich. Wyd. 1. Poznań: Kantor Wydawniczy SAWW, 1993, s. 353. ISBN 83-85066-91-8.
Text is available under the CC BY-SA 4.0 license; additional terms may apply.
Images, videos and audio are available under their respective licenses.
