Prawo atomowe w Polsce – zespół przepisów prawnych regulujących produkcję i wykorzystanie energii atomowej oraz bezpieczeństwo jądrowe i ochronę radiologiczną w Polsce.

 Osobny artykuł: Państwowa Agencja Atomistyki.

Jednym z pierwszych krajowych uregulowań w Polsce, dotyczących prawa atomowego, było utworzenie Państwowej Agencji Atomistyki ustawą z 27 lutego 1982 roku^[1]. Ustawa ta utraciła moc wraz z wejściem w życie ustawy o Prawie atomowym w 1986 roku^[2], gdyż przepisy o PAA włączono do tego uregulowania. Ten sam zabieg powtórzono przy nowej ustawie z 2000 roku.

Normy prawa w Polsce opierają się głównie na Ustawie z dnia 29 listopada 2000 roku – Prawo atomowe. Konstrukcyjnie opiera się ona na wcześniejszej ustawie z 1986 roku^[3]. Przyczyną powstania nowego aktu prawnego było dostosowanie prawa Polskiego do norm międzynarodowych^[4]. Przedmiotem tego aktu jest bezpieczeństwo oraz ochrona życia i zdrowia ludzi oraz bezpieczeństwo mienia i ochrona środowiska, a także odpowiedzialność cywilna. Do tej ustawy istnieje wiele rozporządzeń wykonawczych, które regulują między innymi ochronę fizyczną materiałów jądrowych i obiektów jądrowych^[5], szczegółowe warunki bezpiecznej pracy ze źródłami promieniowania jonizującego^[6], a także tworzą plan postępowania awaryjnego w przypadku zdarzeń radiacyjnych^[7]. W art. 3 zamieszczono wiele definicji ustawowych (72) np. odpadów promieniotwórczych, materiałów jądrowych czy promieniowania jonizującego.

W maju 2011 roku Sejm dokonał zmiany ustawy Prawo atomowe^[8] w celu ujednolicenia i dostosowania przepisów do wymogów Europejskiej Wspólnoty Energii Atomowej.

Dodatkowo w Polsce obowiązują umowy międzynarodowe. Należą między innymi do nich:

• Konwencja Międzynarodowej Organizacji Pracy Nr 115 dotycząca ochrony pracowników przed promieniowaniem jonizującym podpisana w Genewie 22 czerwca 1960 r.^[9]
• Konwencja Wiedeńska o odpowiedzialności cywilnej za szkodę jądrową, sporządzona w Wiedniu dnia 21 maja 1963 r.^[10]
• Konwencja o wczesnym powiadamianiu o awarii jądrowej, sporządzona w Wiedniu dnia 26 września 1986 r.^[11]
• Wspólny protokół dotyczący stosowania Konwencji wiedeńskiej i Konwencji paryskiej (o odpowiedzialności za szkody jądrowe), sporządzony w Wiedniu dnia 21 września 1988 r.^[12]
• Konwencja o pomocy w przypadku awarii jądrowej lub zagrożenia radiologicznego, sporządzona w Wiedniu dnia 26 września 1986 r.^[13]
• Wspólna Konwencja bezpieczeństwa w postępowaniu z wypalonym paliwem jądrowym i bezpieczeństwa w postępowaniu z odpadami promieniotwórczymi, sporządzona w Wiedniu dnia 5 września 1997 r.^[14]
• Konwencja bezpieczeństwa jądrowego, sporządzona w Wiedniu dnia 20 września 1994 r.^[15]
• Konwencja o ochronie fizycznej materiałów jądrowych wraz z załącznikami I i II, otwarta do podpisu w Wiedniu i w Nowym Jorku w dniu 3 marca 1980 r.^[16]
• Międzynarodowa konwencja w sprawie zwalczania aktów terroryzmu jądrowego przyjęta przez Zgromadzenie Ogólne Narodów Zjednoczonych dnia 13 kwietnia 2005 r.^[17]
• Układ o zasadach działalności państw w zakresie badań i użytkowania przestrzeni kosmicznej łącznie z Księżycem i innymi ciałami niebieskimi, sporządzony w Moskwie, Londynie i Waszyngtonie dnia 27 stycznia 1967 r.^[18]
• Układ o nierozprzestrzenianiu broni jądrowej, sporządzony w Moskwie, Waszyngtonie i Londynie dnia 1 lipca 1968 r.^[19]
• Układ o zakazie umieszczania broni jądrowej i innych rodzajów broni masowej zagłady na dnie mórz i oceanów oraz w jego podłożu, sporządzony w Moskwie, Waszyngtonie i Londynie dnia 11 lutego 1971 r.^[20]
• Umowa między Stronami Traktatu Północnoatlantyckiego o współpracy w dziedzinie informacji atomowych, sporządzona w Paryżu dnia 18 czerwca 1964 r.^[21]

Polska jest również członkiem organizacji międzynarodowych zajmujących się energią atomową. Są to:

• Międzynarodowa Agencja Energii Atomowej
  • Statut Międzynarodowej Agencji Energii Atomowej podpisany w Nowym Jorku dnia 26 października 1956 r.^[22]
• Europejska Organizacja Badań Jądrowych
  • Konwencja o utworzeniu Europejskiej Organizacji Badań Jądrowych oraz Protokół finansowy stanowiący jej załącznik, sporządzone w Paryżu dnia 1 lipca 1953 r.^[23]

Polska, jako członek Europejskiej Wspólnoty Energii Atomowej, jest zobowiązana do przestrzegania wielu rozporządzeń i dyrektyw wspólnotowych z zakresu prawa atomowego.

Niektóre dyrektywy EWEA:

• Dyrektywa Rady 2009/7/Euratom z dnia 25 czerwca 2009 r. ustanawiająca wspólnotowe ramy bezpieczeństwa jądrowego obiektów jądrowych^[24]
• Dyrektywa Rady 2011/70/Euratom z dnia 19 lipca 2011 r. ustanawiająca ramy wspólnotowe w zakresie odpowiedzialnego i bezpiecznego gospodarowania wypalonym paliwem jądrowym i odpadami promieniotwórczymi^[25]
• Dyrektywa Rady 2013/59/Euratom z dnia 5 grudnia 2013 r. ustanawiająca podstawowe normy bezpieczeństwa w celu ochrony przed zagrożeniami wynikającymi z narażenia na działanie promieniowania jonizującego^[26]

• monitoring skażeń promieniotwórczych w Polsce

• Portal elektrownia jądrowa w Polsce. [dostęp 2011-11-05].

• OECD, Nuclear Legislation in OECD and NEA Countries. Regulatory and Institutional Framework for Nuclear Activities. Poland, 2015, https://www.oecd-nea.org/law/legislation/poland.pdf [dostęp 2023-08-24].
• T. Nowacki, Organy dozoru jądrowego w strukturze administracji rządowej w Polsce, Zeszyty Prawnicze Biura Analiz Sejmowych 2021, nr 1(61), https://zpbas.sejm.gov.pl/Journal.nsf/pubBAS.xsp?documentId=E4DCFA2B38C3BDF6C12586AA005CF1A1&lang=PL [dostęp 2023-08-24].
• T. Nowacki, Nuclear Power on the Vistula River. Law and Policy in Shaping Energy Future of Poland, Prawo i Więź 2020 nr 3(33), https://www.prawoiwiez.edu.pl/piw/article/view/97 [dostęp 2023-08-24].
• T. Nowacki, Opinie Prezesa PAA, o których mowa w art. 36a i 39b ustawy - Prawo atomowe jako przykład pre-licencjonowania obiektów jądrowych, Studia Iuridica 2020, nr 87, https://studiaiuridica.pl/resources/html/article/details?id=223578&language=pl [dostęp 2023-08-24].
• National Atomic Energy Agency, Laws of Poland, https://www.gov.pl/web/paa-en/laws-of-poland [dostęp 2023-08-24].
• Państwowa Agencja Atomistyki, Krajowe ramy prawne, https://www.gov.pl/web/paa/krajowe-ramy-prawne [dostęp 2023-08-24].