Portal:Synagogi/Artykuły warte przeczytania/Archiwum/2006

Grafika	Data	Opis
	26 września 2006 - 10 października 2006	Synagoga Reicherów w Łodzi zbudowana w latach 1895–1900 z fundacji rodziny Reicherów. Podczas II wojny światowej hitlerowcy zniszczyli bogate wyposażenie synagogi i urządzili w niej skład soli. Obecnie jest jedną z dwóch czynnych synagog w Łodzi.
	26 września 2006 - 30 września 2006	Synagoga w Dzierżoniowie – synagoga zbudowana w 1870 roku, przy ulicy Krasickiego. W 1937 r. władze hitlerowskie zabroniły użytkowania synagogi przez gminę żydowską. Po II wojnie światowej synagoga była użytkowana przez lokalnych Żydów do 1980 r. Od tego okresu synagoga stoi opuszczona i niszczeje, w 1989 r. przeprowadzono małe prace remontowe.
	30 września 2006 - 13 października 2006	Stara Synagoga w Pińczowie - wybudowana w latach 1594–1609, przy obecnej ulicy Klasztornej. Podczas II wojny światowej hitlerowcy zdewastowali synagogę. Pod koniec wojny zniszczeń dopełniły bombardowania. Po wojnie przystąpiono do prac remontowych synagogi. W 1947 roku zrekonstruowano dach, w latach 70. bożnicę otoczono murem, do którego później umieszczane były pozostałości starych macew, który stanowi pomnik Pamięci o Holocauście miejscowych Żydów. W latach 1989–1997 przeprowadzono prace rekonstrukcyjne przy zniszczonym Aron ha-kodesz. Obecnie synagoga pełni rolę muzeum, w którym znajduje się stała wystawa judaików.
	10 października 2006 - 14 października 2006	Synagoga w Lesku - została zbudowana w latach 1626–1654 na miejscu starej bożnicy. Podczas II wojny światowej hitlerowcy poważnie zdewastowali synagogę. Po wojnie przez 20 lat stała opuszczona. W latach 60. i 70. wyremontowano synagogę. Od 1995 w synagodze mieści się Muzeum Żydów Galicji.
	13 października 2006 - 21 października 2006	Synagoga w Sandomierzu zbudowana w roku 1768, w miejscu wcześniejszej, być może równie starej jak na krakowskim Kazimierzu (gmina żydowska otrzymała od króla Kazimierza Wielkiego przywilej opieki królewskiej równocześnie z Kazimierzem). Zbudowana z cegły w stylu barokowym, w XIX wieku dostawiono do niej dom gminy żydowskiej (kahał). W latach 1872, 1911 i 1929 przeprowadzono remonty. Synagoga została zdewastowana w czasie II wojny światowej przez hitlerowców, po remoncie w latach 70. przeznaczona została na Archiwum Państwowe posiadające zbiory dotyczące akt Sandomierza od XVI wieku oraz archiwalia z terenu byłego woj. tarnobrzeskiego z XIX w.
	14 października 2006 - 28 października 2006	Synagoga w Rymanowie - zbudowana w pierwszej połowie XVII wieku, przy ulicy Bieleckiego. W 1920 roku przeszła gruntowny remont. Podczas II wojny światowej hitlerowcy doszczętnie zdewastowali synagogę i urządzili w niej magazyn zrabowanego mienia żydowskiego, a następnie zboża. Po wojnie zniszczonej synagodze rozebrano dach, w 1957 roku wybuchł pożar, który dopełnił zniszczenia bożnicy. Obecnie jest w stanie remontowanej ruiny. W 2005 roku w synagodze odbyło się pierwsze od wojny nabożeństwo.
	21 października 2006 - 28 października 2006	Synagoga w Kazimierzu Dolnym - zbudowana w drugiej połowie XVIII wieku, przy obecnej ulicy Lubelskiej 4. Podczas II wojny światowej, po przybyciu frontu do miasta w 1944 roku, hitlerowcy doszczętnie zdewastowali synagogę. Po wojnie budynek synagogi stał opuszczony i popadał w ruinę. W 1953 roku budynek bożnicy odbudowano i gruntownie wyremontowano przeznaczając ją na salę kinową. W 2003 roku kino zostało zamknięte, a główna sala pozostaje niewykorzystywana. W bocznych pomieszczeniach budynku urządzono pokoje do wynajęcia. Obecnym właścicielem jest warszawska gmina żydowska.
	28 października 2006 - 4 listopada 2006	Synagoga w Tarnowskich Górach - zbudowana w 1864 roku, na miejscu starej synagogi, przy skrzyżowaniu ulic T. Królika i S. Szymały. Uroczyste poświęcenie synagogi odbyło się 1 września 1864 roku. Podczas II wojny światowej, w 1939 roku hitlerowcy spalili synagogę. Po wojnie budynku synagogi nie odbudowano.
	28 października 2006 - 4 listopada 2006	Nowa Synagoga w Gliwicach - gliwicka synagoga zbudowana w latach 1859–1861 roku, przy ulicy Dolne Wały 15, według projektu Salomona Lubowskiego i Louisa Troplowitza. Synagoga została doszczętnie zniszczona podczas nocy kryształowej z 9 na 10 listopada 1938 roku. Po zburzeniu synagogi na jej miejscu powstał targ, o czym świadczy projekt z lat 1938/39. Prawdopodobnie w czasie II wojny światowej pod pustym placem po synagodze wybudowano schron. Niestety po wojnie nie odbudowano synagogi. Obecnie synagogę upamiętniają dwie tablice pamiątkowe.
	28 października 2006 - 4 listopada 2006	Wielka Synagoga w Białymstoku - zbudowana w latach 1909–1913 według projektu Samuela J. Rabinowicza przy ulicy Suraskiej. Stanęła na miejscu starej synagogi. Środki na budowę zebrano ze sprzedaży mięsa koszernego oraz z prywatnych darowizn. Podczas II wojny światowej, 27 czerwca 1941 bataliony policyjne 309 i 316 spaliły synagogę, wraz z około 2000 Żydów uwięzionych w niej.
	4 listopada 2006 – 19 listopada 2006	Synagoga w Tarnowie - zbudowana w 1630 roku, na miejscu starej synagogi, przy ulicy Żydowskiej. Pierwszy raz synagoga uległa zniszczeniu podczas pożaru miasta w 1663 roku, po którym Żydzi starali się o zgodę na odbudowę synagogi, którą uzyskali w 1670 roku. W 1793 roku budynek synagogi znacznie rozbudowano, kiedy to dobudowano od strony zachodniej przedsionek oraz dobudówkę od strony północnej.
	4 listopada 2006 – 19 listopada 2006	Mała Synagoga w Kraśniku powstała w latach 1823–1857 (wg innych źródeł w XVII w.), jako bożnica dodatkowa dla Synagogi Wielkiej, zbyt małej, aby pomieścić wszystkich wiernych. W XIX wieku także dobudowano do ściany zachodniej przybudówkę z przedsionkiem i domem kahalnym.
	4 listopada 2006 – 19 listopada 2006	Synagoga Cmentarna w Warszawie - zbudowana w 1877 roku, przy ulicy Okopowej, zaraz przy cmentarzu żydowskim. Projekt wykonał Adolf Schimmelpfennig. Do synagogi dobudowane były dwa parterowe domy przedpogrzebowe, lewy dla zmarłych mężczyzn, a prawy dla kobiet. Na piętrze mieszkał rabin z rodziną. Podczas II wojny światowej, 15 maja 1943 roku, hitlerowcy doszczętnie zniszczyli synagogę. Po wojnie budynku synagogi nie odbudowano.
	19 listopada 2006 – 13 grudnia 2006	Wielka Synagoga w Gdańsku - zbudowana w latach 1885–1887, przy ówczesnej Reitbahnstrasse (obecnie Bogusławskiego). Była największą synagogą Gdańska i dumą gdańskich Żydów. Synagoga została sfinansowana przez pięć zjednoczonych gmin reformowanych: Winnicy, Wrzeszcza, Starych Szkotów i ul. Szerokiej. Wybudowała ją berlińska firma Ende i Boeckmann, wybrana przez gdańskie władze miejskie. Synagoga została wybudowana w stylu neorenesansowym, na planie wydłużonego prostokąta. Była jednym z najbardziej charakterystycznych budynków w Gdańsku, posiadała wielką kopułę z latarnią oraz dwie małe wieżyczki z pięknymi hełmami. Po środku ściany frontowej znajdowało się witrażowe okno z gwiazdą Dawida. Wszystkie iglice hełmów były również osadzone gwiazdami Dawida.
	19 listopada 2006 - 3 grudnia 2006	Synagoga w Szydłowie - została wybudowana pomiędzy 1534 a 1564 rokiem, przy obecnej ulicy Targowej. Synagoga przechodziła wiele przebudowań i remontów. Pierwszą przebudowę przeprowadzono na początku XVII wieku. W 1784 roku, wykonano nową dekorację naścienną autorstwa Jehudy Lejby. W XIX wieku, bożnicę strawił pożar. W latach 20. XX wieku przeprowadzono częściowy remont synagogi. Podczas II wojny światowej hitlerowcy zdewastowali synagogę, następnie umieścili w niej magazyn broni i żywności. Po wojnie budynek chwilowo pełnił rolę kina wiejskiego, następnie w stanie ruiny stał opuszczony przez wiele lat. W 1967 roku decyzją ówczesnych władz budynek synagogi został przeznaczony na cele kulturalne.
	3 grudnia 2006 – 23 grudnia 2006	Synagoga Alte Szil w Łodzi - zbudowana w latach 1863–1871, według projektu Jana Karola Mertschinga, na miejscu starej drewnianej synagogi. Była wówczas jedną z najbardziej okazałych synagog Łodzi i Polski, mieściła się przy ul. Wolborskiej 20. Synagoga została przebudowana w 1893 roku przez Adolfa Zeligsona. Podczas II wojny światowej hitlerowcy ograbili i podpalili synagogę 10 na 11 listopada 1939 roku. W 1995 roku, na miejscu gdzie stała synagoga umieszczono pomnik Dekalogu.
	13 grudnia 2006 – 1 stycznia 2007	Synagoga w Zamościu - została zbudowana w latach 1610–1620, przy ulicy Zamenhofa 9. W drugiej połowie XVII wieku dobudowano dwa parterowe babińce. W XVIII wieku dodano przedsionek łączący synagogę z domem kahalnym. Podczas II wojny światowej Niemcy zdewastowali synagogę, urządzając w jej wnętrzu warsztaty stolarskie. W latach 60. XX wieku przeprowadzono prace remontowe, które ukończono w 1967 roku przeznaczając budynek pod bibliotekę. W trakcie remontu odbudowano zniszczony przez Niemców babiniec północny oraz dokonano rekonstrukcji attyki, którą rozebrano jeszcze w XVIII wieku. Obecnie, po przeniesieniu biblioteki publicznej do nowego budynku, działa tu muzeum, które w przyszłości ma zostać przekształcone w Muzeum Żydów Zamościa i Zamojszczyzny. Właścicielem synagogi jest Fundacja Ochrony Dziedzictwa Żydowskiego.
	23 grudnia 2006 – 1 stycznia 2007	Synagoga Wielka w Katowicach - koncepcje budowy nowej większej synagogi narodziły się w 1890 roku i wtedy to również wystosowano petycję podpisaną przez 175 osób z prośbą o zezwolenie na budowę nowej, większej synagogi. Głównymi powodami budowy była zbyt mała pojemność starej synagogi oraz zbyt wielkie różnice między Żydami konserwatywnymi, którzy uczęszczali do starej synagogi a Żydami reformowanymi, zwolennikami asymilacji kulturowej. Po kilku miesiącach otrzymano pozytywną odpowiedź od władz miejskich, ze zgodą na budowę synagogi.