Pinus jaliscana
| Systematyka[1][2][3] | |
| Domena | |
|---|---|
| Królestwo | |
| Podkrólestwo | |
| Nadgromada | |
| Gromada | |
| Podgromada | |
| Nadklasa | |
| Klasa | |
| Rząd | |
| Rodzina | |
| Rodzaj | |
| Gatunek |
Pinus jaliscana |
| Nazwa systematyczna | |
| Pinus jaliscana Pérez de la Rosa Phytologia 54: 290 (-293), fig. 1983 | |
| Kategoria zagrożenia (CKGZ)[4] | |
 | |
Pinus jaliscana Pérez de la Rosa – gatunek drzewa z rodziny sosnowatych (Pinaceae). Sosna ta występuje w Meksyku – w zachodnim Jalisco[5].
Morfologia
[edytuj | edytuj kod]- Pokrój
- Korona drzewa nieregularnie zaokrąglona, gałęzie wzniesione.
- Pień
- Osiąga wysokość 20–30 (35) m i średnicę 50–80 (100) cm. Kora młodych drzew cienka, rdzawa, o dużych łuskach. Z czasem osiąga 1,5–3,5 cm grubości i pęka na duże, podłużne, łuszczące się płaty, grubości 0,5 mm, gromadzące się pod drzewem.
- Liście
- Igły wyrastają na krótkopędzie po 5, czasem po 4, rzadko po 3. Osiągają 12–18 cm długości i 0,5–0,8 szerokości. Bardzo wiotkie, ale nie opadające.
- Szyszki
- Męskie kwiatostany wyrastają grupami przy końcach młodych pędów, są podłużnie jajowate do cylindrycznych, długości 12–18 mm i średnicy 5–6 mm. Młode są czerwono-żółte, z czasem jasnobrązowe. Szyszki nasienne prawie symetryczne, krzywe, zwisające, osiągają 3–9 cm długości i 2,3–2,8 cm średnicy (po otwarciu 4–6 cm). Wyrastają pojedynczo lub parami, czasami po trzy, są osadzone na silnych szypułkach o długości 10–15 mm. Szyszki opadają wraz z szypułkami. Nasiona są ciemnobrązowe, o długości 4–6 mm i szerokości 4 mm, opatrzone skrzydełkiem o długości 10–17 mm i 5–8 mm szerokości.
- Gatunki podobne
- Pinus herrerae – odróżnia się od P. jaliscana igłami zebranymi po 3 na krótkopędach, mniejszymi nasionami i przeważnie wewnętrznie położonymi kanałami żywicznymi w igłach.
Biologia i ekologia
[edytuj | edytuj kod]W igłach znajduje się od 1 do 5 kanałów żywicznych, przy czym najczęściej jest ich 2–3.
Szyszki nasienne dojrzewają jesienią drugiego roku po zapyleniu. Część opada a część pozostaje na drzewie, nawet przez kilka lat. Zamknięte szyszki pozostałe na drzewie po roku stają się szare. Pinus jaliscana jest pirofitem, szyszki otwierają się pod wpływem wysokiej temperatury, co jest przystosowaniem do występujących naturalnie pożarów lasu. Przed ogniem drzewo chroni stosunkowo gruba kora, a także zrzucanie dolnych gałęzi.
Pinus jaliscana rośnie na wysokościach od 850 do 1650 m n.p.m. (700–2050 m[5]). Zidentyfikowano dziewięć populacji tego gatunku, gdzie towarzyszą mu inne gatunki sosen: Pinus oocarpa, P. maximinoi i P. douglasiana.
Sosna ta jest gospodarzem pasożytniczej rośliny Cladocolea cupulata Kuijt[6].
Systematyka i zmienność
[edytuj | edytuj kod]Synonimy: Pinus patula var. jaliscana (Pérez de la Rosa) Silba, Pinus macvaughii Carvajal, Pinus oocarpa var. macvaughii (Carvajal) Silba.
Pozycja gatunku w obrębie rodzaju Pinus[7]:
- podrodzaj Pinus
- sekcja Trifoliae
- podsekcja Australes
- gatunek P. jaliscana
- podsekcja Australes
- sekcja Trifoliae
Sosna ta jest blisko spokrewniona z P. oocarpa i P. herrerae[8].
Zagrożenia i ochrona
[edytuj | edytuj kod]Międzynarodowa organizacja IUCN umieściła ten gatunek w Czerwonej księdze gatunków zagrożonych, przyznając mu kategorię zagrożenia NT (near threatened, system oceny w wersji 2.3 i 3.1) jako gatunkowi bliskiemu zagrożenia wyginięciem[4]. Powodem takiej klasyfikacji jest niewielki zasięg występowania i obszar zajmowany przez gatunek, oraz mała liczba populacji, chociaż brak jest sygnałów o ich zanikaniu[4].
Na obszarze występowania gatunku nie są ustanowione żadne obszary chronione[4].
Przypisy
[edytuj | edytuj kod]- ↑ Michael A. Ruggiero i inni, A Higher Level Classification of All Living Organisms, „PLOS One”, 10 (4), 2015, art. nr e0119248, DOI: 10.1371/journal.pone.0119248, PMID: 25923521, PMCID: PMC4418965 [dostęp 2021-03-26] (ang.).
- ↑ Peter F. Stevens, Pinales : Pinaceae, [w:] Angiosperm Phylogeny Website, Missouri Botanical Garden, 2001– [dostęp 2021-02-28] (ang.).
- ↑ M.J.M. Christenhusz i inni, A new classification and linear sequence of extant gymnosperms, „Phytotaxa”, 19 (1), 2011, s. 55–70, DOI: 10.11646/phytotaxa.19.1.3 (ang.).
- ↑ a b c d A. Farjon, Pinus jaliscana, [w:] The IUCN Red List of Threatened Species [dostęp 2013-09-15] (ang.).
- ↑ a b Christopher J. Earle: Pinus jaliscana. [w:] The Gymnosperm Database [on-line]. [dostęp 2009-10-15]. (ang.).
- ↑ S. Kenaley, R. Mathiasen. First Report of Cladocolea cupulata on Pinus douglasiana and P. herrerai in Northern Mexico. „Plant Diseases”. 90:681, 2006.
- ↑ Christopher J. Earle: Pinus. [w:] The Gymnosperm Database [on-line]. [dostęp 2009-10-15]. (ang.).
- ↑ Javier López-Upton: Pinus jaliscana. W: Tropical Tree Seed Manual. s. 618. (ang.).
Bibliografia
[edytuj | edytuj kod]- Javier López-Upton: Pinus jaliscana Pérez de la Rosa. W: James A. Vozzo: Tropical Tree Seed Manual. U.S. Department of Agriculture Forest Service, s. 618. [dostęp 2013-09-14]. (ang.).
Text is available under the CC BY-SA 4.0 license; additional terms may apply.
Images, videos and audio are available under their respective licenses.
