Perle (Q184)

Bliźniacza jednostka „Perle” – „Diamant”
Klasa	okręt podwodny
Typ	Saphir
Projekt	Q6
Historia
Stocznia	Arsenal de Toulon(inne języki), Tulon
Położenie stępki	21 lipca 1931
Wodowanie	30 lipca 1935
Marine nationale
Wejście do służby	1 marca 1937
Zatopiony	8 lipca 1944
Dane taktyczno-techniczne
Wyporność • na powierzchni • w zanurzeniu	761 ton 925 t
Długość	65,9 m
Szerokość	7,2 m
Zanurzenie	4,3 m
Zanurzenie testowe	80 m
Rodzaj kadłuba	dwukadłubowy
Napęd
2 silniki wysokoprężne o łącznej mocy 1300 KM 2 silniki elektryczne o łącznej mocy 1000 KM 2 śruby
Prędkość • na powierzchni • w zanurzeniu	12 węzłów 9 w.
Zasięg	powierzchnia: 7000 Mm przy 7,5 w. zanurzenie: 80 Mm przy 4 w.
Uzbrojenie
32 miny, 7 torped 1 działo kal. 75 mm, 2 wkm kal. 13,2 mm
Wyrzutnie torpedowe	3 × 550 mm 2 × 400 mm
Załoga	42

Perle (Q184) – francuski podwodny stawiacz min z okresu międzywojennego i II wojny światowej, jedna z sześciu jednostek typu Saphir. Okręt został zwodowany 30 lipca 1935 roku w stoczni Arsenal de Toulon(inne języki) w Tulonie, a w skład Marine nationale wszedł 1 marca 1937 roku. Jednostka pełniła służbę na Morzu Śródziemnym, a od zawarcia zawieszenia broni między Francją a Niemcami znajdowała się pod kontrolą rządu Vichy. Po lądowaniu Aliantów w Afryce Północnej „Perle” wszedł w skład marynarki Wolnych Francuzów, biorąc następnie udział w zdobyciu Korsyki. Okręt został omyłkowo zatopiony wraz z całą załogą na północnym Atlantyku przez brytyjski samolot 8 lipca 1944 roku.

 Osobny artykuł: Okręty podwodne typu Saphir.

„Perle” zamówiony został w ramach programu rozbudowy floty francuskiej z 1929 roku^[1][2]. Projekt otrzymał sygnaturę Q6^[3] . Okręty otrzymały prosty i bezpieczny system przechowywania min, zwany Normand-Fenaux, w którym miny były przechowywane w szybach umieszczonych w zewnętrznych zbiornikach balastowych, z bezpośrednim mechanizmem zwalniającym^[1][2]. Powiększoną wersją okrętów typu Saphir były zbudowane na zamówienie Polski stawiacze min typu Wilk^[4].

„Perle” zbudowany został w Arsenale(inne języki) w Tulonie^[1][3] . Stępkę okrętu położono 21 lipca 1931 roku^[5] [a], a zwodowany został 30 lipca 1935 roku^[1][6].

„Perle” był średniej wielkości podwodnym stawiaczem min o konstrukcji dwukadłubowej^[1][6]. Długość całkowita wynosiła 65,9 metra (64,9 metra między pionami), szerokość 7,2 metra i zanurzenie 4,3 metra^[1][7][b]. Wyporność normalna w położeniu nawodnym wynosiła 761 ton, a w zanurzeniu 925 ton^[1][6][c]. Okręt napędzany był na powierzchni przez dwa czterosuwowe silniki wysokoprężne Normand-Vickers o łącznej mocy 1300 KM^[1][8]. Napęd podwodny zapewniały dwa silniki elektryczne o łącznej mocy 1000 KM^[1][6][d]. Dwuśrubowy układ napędowy pozwalał osiągnąć prędkość 12 węzłów na powierzchni i 9 węzłów w zanurzeniu^[1][7]. Zasięg wynosił 7000 Mm przy prędkości 7,5 węzła w położeniu nawodnym (lub 4000 Mm przy prędkości 12 węzłów) oraz 80 Mm przy prędkości 4 węzłów w zanurzeniu^[1][9]. Zbiorniki paliwa mieściły 95 ton oleju napędowego^[1][e]. Dopuszczalna głębokość zanurzenia wynosiła 80 metrów^[3] .

Głównym uzbrojeniem okrętu były 32 miny kotwiczne Sautier-Harlé O-6 o masie 1090 kg każda (w tym 220 kg materiału wybuchowego), które były przechowywane w 16 pionowych szybach umieszczonych w zewnętrznych zbiornikach balastowych, po dwie w szybie (system Normand-Fenaux)^[10]. Okręt wyposażony był też w pięć wyrzutni torped: dwie stałe kalibru 550 mm na dziobie i jeden potrójny zewnętrzny dwukalibrowy obracalny aparat torpedowy, mieszczący jedną torpedę kalibru 550 mm i dwie kalibru 400 mm, usytuowany na rufie^[3] [10]. Łącznie okręt przenosił siedem torped, w tym pięć kalibru 550 mm i dwie kalibru 400 mm^[3] [6][f]. Uzbrojenie artyleryjskie stanowiło umieszczone przed kioskiem działo pokładowe kalibru 75 mm L/35 M1928 oraz zdwojone stanowisko wielkokalibrowych karabinów maszynowych Hotchkiss kalibru 13,2 mm L/76^[3] [6].

Załoga okrętu składała się z 3 oficerów oraz 39 podoficerów i marynarzy^[1][9][g].

„Perle” wszedł do służby w Marine Nationale 1 marca 1937 roku^[5] . Jednostka otrzymała numer burtowy Q184^[3] . W momencie wybuchu II wojny światowej okręt pełnił służbę na Morzu Śródziemnym, wchodząc w skład 21. dywizjonu 1. Flotylli okrętów podwodnych w Tulonie (wraz z siostrzanym okrętem „Diamant”)^[11] . Dowódcą okrętu był w tym okresie kpt. mar. A.P.R. Bourgeois^[11] . W czerwcu 1940 roku „Perle” nadal wchodził w skład 21. dywizjonu okrętów podwodnych w Tulonie, a jego dowódcą był kpt. mar. Bourgeois^[12] [13]. Po wypowiedzeniu wojny przez Włochy jednostka udała się pod włoskie wybrzeże w celu postawienia zagród minowych^[14] . 13 czerwca „Perle” postawił 32 miny nieopodal Bastii^[14] [15] . 22 czerwca, w dniu zawarcia zawieszenia broni między Francją a Niemcami, okręt przebywał w Hyères^[16] . W listopadzie 1940 roku „Perle” znajdował się pod kontrolą rządu Vichy w składzie 5. grupy okrętów podwodnych w Tulonie (wraz z „Galatée”, „Sirène”, „Naïade”, „Atalante” i „Diamant”), gdzie został rozbrojony^[17] .

Po lądowaniu Aliantów w Afryce Północnej „Perle” wszedł w skład marynarki Wolnych Francuzów^[18][19][h]. We wrześniu i październiku 1943 roku jednostka wraz z innymi okrętami francuskimi wzięła udział w zdobyciu Korsyki^[20][21]. 16 i 17 września okręt wysadził nieopodal Ajaccio 30 francuskich komandosów i dostarczył siedem ton materiałów wojennych, przewiezionych z Algieru^[22] .

Na przełomie 1943 i 1944 roku okręt poddano modernizacji, w wyniku której zamiast zdwojonych wkm kal. 13,2 mm zamontowano pojedyncze działko przeciwlotnicze Oerlikon kal. 20 mm Mark II/IV^[3] [5] . Remont, który rozpoczął się 18 grudnia 1943 roku, przeprowadzono w USA, w stoczni Philadelphia Naval Shipyard w Filadelfii^[5] . Podczas powrotnego rejsu z remontu, 8 lipca 1944 roku na północnym Atlantyku „Perle” został omyłkowo zatopiony przez brytyjski samolot (na pozycji 55°27′N 33°50′W/55,450000 -33,833333)^[5] [i]. Zginęła cała, licząca maksymalnie 57 osób załoga, wraz z dowódcą kpt. mar. Marcelem Tachinem^[23] .

• Albert Dawidowicz. Najsławniejszy „klejnot”. „Militaria XX wieku – wydanie specjalne”. Nr 2 (9), 2009. Lublin: KAGERO. ISSN 1896-9208. 
• Paul E. Fontenoy: Submarines: An Illustrated History of Their Impact (Weapons and Warfare). Santa Barbara, California: ABC-CLIO, 2007. ISBN 1-85367-623-3. (ang.).
• Maciej Franz: Burza nad Morzem Śródziemnym. Aliancka ofensywa. T. 4. Oświęcim: Wydawnictwo Napoleon V, 2017. ISBN 978-83-65855-43-5.
• Maciej Franz: Burza nad Morzem Śródziemnym. Gdy Włochów już w tej wojnie nie było. T. 5. Oświęcim: Wydawnictwo Napoleon V, 2017. ISBN 978-83-7889-492-6.
• Maciej Franz: Burza nad Morzem Śródziemnym. Wojna się rozpoczyna. T. 1. Oświęcim: Wydawnictwo Napoleon V, 2016. ISBN 978-83-65495-67-9.
• Robert Gardiner, Roger Chesneau: Conway’s All the World’s Fighting Ships 1922–1946. London: Conway Maritime Press, 1980. ISBN 0-85177-146-7. (ang.).
• Ivan Gogin: SAPHIR submarines (1930-1937). Navypedia. [dostęp 2020-02-29]. (ang.).
• Guðmundur Helgason: FR Perle. Allied Warships. [dostęp 2020-02-29]. (ang.).
• Don Kindell: FRENCH, POLISH, GERMAN NAVIES, also US SHIPS IN EUROPE, SEPTEMBER 1939. Naval History Homepage. [dostęp 2020-02-29]. (ang.).
• Don Kindell: FRENCH NAVY SHIPS, JUNE 1940. Naval History Homepage. [dostęp 2020-02-29]. (ang.).
• Don Kindell: NAVAL EVENTS, JUNE 1940 (Part 2 of 4) Saturday 8th – Friday 14th. Naval History Homepage. [dostęp 2020-02-29]. (ang.).
• Don Kindell: NAVAL EVENTS, JUNE 1940 (Part 4 of 4) Saturday 22nd - Sunday 30th. Naval History Homepage. [dostęp 2020-02-29]. (ang.).
• Don Kindell: NAVAL EVENTS, NOVEMBER 1940 (Part 2 of 2) Friday 15th – Saturday 30th. Naval History Homepage. [dostęp 2020-02-29]. (ang.).
• Jean Labayle-Couhat: French warships of World War II. London: Ian Allan Ltd., 1971. ISBN 0-7110-0153-7. (ang.).
• Jerzy Lipiński: Druga wojna światowa na morzu. Warszawa: Wydawnictwo Lampart, 1999. ISBN 83-902554-7-2.
• Francis E. McMurtrie (red.): Jane’s Fighting Ships 1940. London: Sampson Low, Marston & Co., 1941. (ang.).
• Oscar Parkes (red.): Jane’s Fighting Ships 1933. London: Sampson Low, Marston & Co., 1933. (ang.).
• Andrzej Perepeczko: Od Napoleona do de Gaulle’a. Flota francuska w latach 1789–1942. Oświęcim: Napoleon V, 2014. ISBN 978-83-7889-372-1.
• Jürgen Rohwer: Seekrieg 1940, Juni. Chronik des Seekrieges 1939-1945. [dostęp 2020-02-29]. (niem.).
• Jürgen Rohwer: Seekrieg 1943, September. Chronik des Seekrieges 1939-1945. [dostęp 2020-02-29]. (niem.).
• Allen Tony: Perle (+1944). Wrecksite. [dostęp 2020-02-29]. (ang.).