Paul Wallot
| |
| Data i miejsce urodzenia | |
|---|---|
| Data i miejsce śmierci |
10 sierpnia 1912 |
| Zawód, zajęcie |
architekt |
Johann Paul Wallot (ur. 26 czerwca 1841 w Oppenheim, zm. 10 sierpnia 1912 w Langenschwalbach) – niemiecki architekt, przedstawiciel neorenesansu. Budowniczy gmachu Reichstagu w Berlinie.
Życiorys
[edytuj | edytuj kod]Po ukończeniu studiów w Darmstadt i Hanowerze, w 1861 przybył do Berlina, gdzie podjął naukę w berlińskiej Akademii Budowlanej[1]. Następnie zatrudniony w pracowniach Heinricha Stracka i Friedricha Hitziga[1], a także Martina Gropiusa i Richarda Lucaego[2]. W 1868 podjął podróże studialne do Włoch i Anglii[2]. Po powrocie osiadł we Frankfurcie nad Menem, otwierając własną pracownię architektoniczną[2]. Wznosił budynki mieszkalne i kupieckie, których fasady projektował w stylu romańskim z ornamentyką renesansową[2]. W 1872 po raz drugi pojechał do Włoch. Po powrocie uczestniczył w wielu konkursach. W 1876 otrzymał pierwszą nagrodę w konkursie na projekt zabudowań cmentarza w Dreźnie, a w 1881 trzecią nagrodę w konkursie na projekt mostu Stephanienbrücke w Wiedniu[2].
Gmach parlamentu Rzeszy
[edytuj | edytuj kod]
Po powstaniu II Rzeszy Niemieckiej w 1871 do Reichstagu dołączyli parlamentarzyści państw południowoniemieckich i dotychczasowa siedziba nie była w stanie pomieścić wszystkich posłów. W 1871 powołano do życia parlamentarną komisję budowy Reichstagu, która otrzymała zadanie przygotowania budowy nowej siedziby parlamentu Rzeszy (niem. Reichstagsgebäude)[3].
Problemy napotkano już przy wyborze odpowiedniej działki budowlanej. Po krótkich poszukiwaniach komisja zdecydowała o budowie po wschodniej stronie Königsplatz, dzisiejszego Placu Republiki (niem. Platz der Republik). Jednak w miejscu tym stał pałac hrabiego Atanazego Raczyńskiego, pruskiego dyplomaty i dziedzicznego członka pruskiej Izby Panów[4]. Komisja założyła, że jej plany otrzymają wsparcie cesarza, a co za tym idzie zgodę Raczyńskiego, i w 1872 rozpisała konkurs międzynarodowy na gmach Reichstagu w tym miejscu. Konkurs, w którym wzięło udział ponad stu architektów (ok. 1/3 z zagranicy[4]), został rozstrzygnięty w lipcu 1872. Wygrał projekt Ludwiga Bohnstedta z Gothy. Projekt ten spotkał się z powszechnym uznaniem, lecz nie mógł zostać zrealizowany ze względów organizacyjnych. Hrabia Raczyński wzbraniał się stanowczo przed sprzedażą parceli, a cesarz Wilhelm I nie skłaniał się ku wywłaszczeniu, choć wybór lokalizacji uważał za odpowiedni. Po śmierci hrabiego Raczyńskiego w 1874, pierwotna idea lokalizacji parlamentu po wschodniej stronie placu wydawała się być bliska realizacji. Jednak dopiero po wieloletnich negocjacjach z synem hrabiego Karolem Edwardem Raczyńskim udało się nabyć działkę w zamian za wysokie odszkodowanie[4].
W grudniu 1881 Reichstag zdecydował się zakupić działkę Raczyńskiego. Żywo dyskutowano kwestię powierzenia prac poza konkursem Ludwigowi Bohnstedtowi, by zmodernizował i zrealizował swój zwycięski projekt z 1872. Jednak w lutym 1882 zdecydowano się na rozpisanie nowego konkursu, tym razem, na prośbę Związku Niemieckich Architektów i Inżynierów, jedynie o zasięgu narodowym. Wysoka nagroda pieniężna gwarantowała szerokie zainteresowanie konkursem. Również Bohnstedt przystąpił do rywalizacji, jednak jego projekt pozostawał bez szans. Pośród 190 nadesłanych prac wyłoniono dwa zwycięskie projekty: Paula Wallota i Friedricha von Thierscha z Monachium. Ponieważ jednak Wallot uzyskał większą liczbę głosów za (19 z 21), to on otrzymał zamówienie publiczne[5].
W 1883 Wallot przeniósł się do Berlina, by nadzorować budowę gmachu[2]. Kamień węgielny pod budowę położono 9 czerwca 1884[6].
Wallot rozwijał projekt w powszechnym wówczas stylu historycznym: architektura zewnętrzna bazowała na włoskim renesansie (prezentując styl neorenesansowy), połączonym z elementami renesansu niemieckiego, neobaroku a także modnymi wówczas konstrukcjami z żelaza i szkła (kopuła). Architektoniczna synteza Wallota nie była pozytywnie odbierana przez jemu współczesnych. Tradycjonaliści odrzucali elementy modernistycznej kopuły, a młodsi krytycy nie mogli zaakceptować masywnego, neorenesansowego prostopadłościanu. Szczególnie dotkliwą krytykę wyraził w 1922 ówczesny architekt miasta Berlina Ludwig Hoffmann, nazywając budynek "karawanem pierwszej klasy" (niem. Leichenwagen erster Klasse)[7]. Wilhelm II, od 1888 urzędujący cesarz, z początku miał bardzo pozytywny stosunek do budowy Reichstagu. Popierał Wallota, również w kwestii lokalizacji kopuły, chociaż ta miała być wyższa niż 67-metrowa kopuła berlińskiego pałacu miejskiego (niem. Berliner Stadtschloss) i była wyrazem żądań nielubianego przez cesarza parlamentu. Od ok. 1892 widoczna była jednak narastająca niechęć monarchy do projektu, który wyrażał się o nim: "szczyt braku smaku" (niem. Gipfel der Geschmacklosigkeit)[8], “całkowicie niefortunna kreacja” (niem. völlig verunglückte Schöpfung) a nawet nieoficjalnie jako “małpiarnia Rzeszy” (niem. Reichsaffenhaus)[9]. Wobec Wallota odczuwał wyraźną osobistą awersję po tym, jak architekt odmówił przeprowadzenia kolejnych zmian w projekcie[10]. Odmówił przyznania architektowi wielu odznaczeń, do których ten był nominowany[11]. Swojemu zaufanemu Philippowi zu Eulenburgowi zwierzał się w liście, że udało mu się obrazić Wallota podczas osobistej audiencji[9].
Ostatni zwornik budowli położono 5 grudnia 1894. W ceremonii otwarcia gmachu uczestniczyło wojsko. Wallot osobiście oprowadził parę cesarską po nowej siedzibie parlamentu. Oficjalnie Wilhelm II wypowiadał się pozytywnie o budowli. Wallot został mianowany tajnym radcą budowlanym[2].
Wallot, zniesmaczony ciągłymi konfliktami, jakie narastały wokół budowy i gotowego już gmachu, objął profesurę na Akademii Sztuk Pięknych i w Wyższej Szkole Technicznej w Dreźnie (1884–1911)[12]. Do swojej śmierci w 1912 pozostał jednak konsultantem w sprawach wyposażenia i dzieł sztuki dla Reichstagu.
Wybrane dzieła
[edytuj | edytuj kod]- 1875 – dom przy Kaiserstrasse 25/ Neue Mainzer Strasse 26 we Frankfurcie nad Menem
- 1878 – dom przy Kaiserstrasse 10/10a we Frankfurcie nad Menem
- 1881 – dom dla E. R. Osterrieth przy Gutleutstrasse 89 we Frankfurcie nad Menem
- 1884–1918 – gmach parlamentu Rzeszy (niem. Reichstagsgebäude) w Berlinie
- 1897–1904 – pałac prezydenta parlamentu Rzeszy (niem. Reichstagspräsidialgebäude, także Reichstagspräsidentenpalais) w berlińskiej dzielnicy Tiergarten
- 1894 – dom pogrzebowy na cmentarzu Johannisfriedhof w drezdeńskiej dzielnicy Tolkewitz
- 1899 – dom dla radcy Gustava von Römhelda przy Alexandraweg 14 w Darmstadt
- przed 1900 – dom handlowy dla G. Neidlingera we Frankfurcie nad Menem
- 1901–1906 – dawny gmach saksońskiego Landtagu tzw. „Ständehaus“ (1907–1933) przy Tarasach Brühla w Dreźnie. Od 2001 siedziba drezdeńskiego wyższego sądu krajowego (niem. Oberlandesgericht)[13]
Przypisy
[edytuj | edytuj kod]- ↑ a b Seemanns Internationales Architektur Lexikon. Tosa Verlag, 2004, s. 252. ISBN 3-85492-895-5. (niem.).
- ↑ a b c d e f g Wallot. W: Meyers Großes Konversations-Lexikon. Leipzig: 1909, s. 353. [dostęp 2010-01-03]. (niem.).
- ↑ Deutscher Bundestag: Das Reichstagsgebäude: Symbol deutscher Geschichte. [dostęp 2009-12-28]. (niem.).
- ↑ a b c Wallot und das Reichstagsgebäude. W: Ursula Muscheler: Die Nutzlosigkeit des Eiffelturms: Eine etwas andere Architekturgeschichte. C.H.Beck, 2008, s. 183. ISBN 3-406-57523-4. [dostęp 2009-04-26]. (niem.).
- ↑ Carl-Christian Kaiser: Das Reichstagsgebäude. W: Einblicke. Ein Rundgang durchs Parlamentsviertel. Berlin: Deutscher Bundestag, 2005, s. 8. [dostęp 2009-12-27]. (niem.).
- ↑ Wejrzenia. Spacer po dzielnicy rządowej. Berlin: Deutscher Bundestag, 2006, s. 43. [dostęp 2009-12-27]. (pol.).
- ↑ Nikolaus Bernau: Die Neuen Architekturführer Nr. 13 (1999): Reichstag Berlin. Berlin: Stadtwandel Verlag Daniel Fuhrhop, 2005, s. 5. ISBN 3-933743-18-3. (niem.).
- ↑ Nikolaus Bernau: Die Neuen Architekturführer Nr. 13 (1999): Reichstag Berlin. Berlin: Stadtwandel Verlag Daniel Fuhrhop, 2005, s. 4. ISBN 3-933743-18-3. (niem.).
- ↑ a b John C. G Röhl, Sheila de Bellaigue: Wilhelm II: the Kaiser's personal monarchy, 1888-1900. Cambridge University Press, 2004, s. 701. ISBN 0-521-81920-2. [dostęp 2009-04-25]. (ang.).
- ↑ John C. G Röhl: Wilhelm II. C.H.Beck, 2001, s. 1003. ISBN 3-406-48229-5. [dostęp 2009-04-25]. (ang.).
- ↑ Wallot und das Reichstagsgebäude. W: Ursula Muscheler: Die Nutzlosigkeit des Eiffelturms: Eine etwas andere Architekturgeschichte. C.H.Beck, 2008, s. 189. ISBN 3-406-57523-4. [dostęp 2009-04-26]. (niem.).
- ↑ Carl-Christian Kaiser: Das Reichstagsgebäude. W: Einblicke. Ein Rundgang durchs Parlamentsviertel. Berlin: Deutscher Bundestag, 2005, s. 8. (niem.).
- ↑ Oberlandesgericht Dresden: Das Ständehaus. [dostęp 2010-01-09]. (niem.).
Text is available under the CC BY-SA 4.0 license; additional terms may apply.
Images, videos and audio are available under their respective licenses.
