Niektóre z zamieszczonych tu informacji wymagają weryfikacji.
Dokładniejsze informacje o tym, co należy poprawić, być może znajdują się w dyskusji tego artykułu.
Po wyeliminowaniu niedoskonałości należy usunąć szablon ((Dopracować)) z tego artykułu.

Paluch koślawy (łac. hallux valgus), też haluks lub halluks – schorzenie wynikające m.in. z noszenia obuwia, zwłaszcza za ciasnego, na wysokim obcasie (szpilki) lub o wąskich noskach. Wysoki obcas niewłaściwie skonstruowanego obuwia powoduje przeciążenie przedniej części stopy, czego skutkiem jest obniżenie łuku poprzecznego i w następstwie poszerzenie przodostopia (płaskostopie poprzeczne). Natomiast spiczasty kształt butów bezpośrednio powoduje koślawe ustawienie palucha. Uważa się, że by wada mogła się rozwinąć, muszą istnieć predyspozycje w budowie stopy, natomiast obuwie powoduje nasilenie dolegliwości i przyspieszenie postępu deformacji^[1].

Dużą rolę w występowaniu wady (schorzenia) odgrywają predyspozycje genetyczne. Do czynników predestynujących zaliczyć należy także otyłość oraz stojący tryb życia. Częściej występuje u kobiet, co tłumaczy się słabszym układem więzadłowo-torebkowym ich stóp. Grupą szczególnie zagrożoną są kobiety uprawiające taniec klasyczny (balet) ze względu na niefizjologiczne obciążenia stóp w pointach.

Pod wpływem zniekształceń zmienia się biomechanika stopy. Nierównomiernie rozkłada się ciężar ciała, paluch nie jest już wystarczająco silnym punktem podparcia w czasie chodu. Pogarsza się wytrzymałość struktur stabilizujących stopę, osłabieniu ulegają mięśnie. W skrajnych przypadkach pojawia się stan zapalny torebki stawowej stawu śródstopno-paliczkowego palucha, obrzęk okolicy i bolesność okolicznych struktur połączona z obrzękiem w okolicy miejsca ulegającego deformacji. Może wystąpić również przerost nasady dalszej pierwszej kości śródstopia. Stan taki może być wskazaniem do leczenia operacyjnego, jednak poza deformacją, bardzo ważnym czynnikiem decyzyjnym jest empiryczne odczucie pacjenta, wskazujące na brak możliwości normalnego funkcjonowania w życiu codziennym^[2]. Mniej zaawansowane zmiany poddają się na ogół leczeniu zachowawczemu polegającemu na noszeniu odpowiednich wkładek ortopedycznych oraz odprowadzaniu palucha na zewnątrz przez umieszczenie specjalnych wkładów silikonowych między paluch a drugi palec.

• S.D. Waldman: Atlas zespołów bólowych. Wrocław: Elsevier Urban&Partner, 2009, s. 363–365. ISBN 978-83-7609-112-9.
• D.E. Brown, R.D. Neumann: Sekrety ortopedii. Wrocław: Urban&Partner, 2006, s. 452–454. ISBN 83-89581-98-1.