Osiedle robotnicze na Starołęce

Zachowany w pierwotnym stanie ceglany budynek przy ul. Bystrej 21
Państwo	Polska
Miasto	Poznań
Dzielnica	Starołęka
Poprzednia nazwa	Klein-Russland
Data budowy	1906-1912
Położenie na mapie Poznania Osiedle robotnicze na Starołęce
Położenie na mapie Polski Osiedle robotnicze na Starołęce
Położenie na mapie województwa wielkopolskiego Osiedle robotnicze na Starołęce
52°22′09,5700″N 16°56′26,1672″E/52,369325 16,940602
Multimedia w Wikimedia Commons

Osiedle robotnicze na Starołęce (Małej) – założenie osiedlowe dla robotników w Poznaniu na Starołęce.

W początku XX wieku Starołęka stała się dynamicznie rozwijającym, przemysłowym przedmieściem Poznania. W związku z tym przeżywała również boom w budownictwie mieszkaniowym, które zaspokoić miało głównie potrzeby robotników tutejszych fabryk. W miejscu licznych tu jeszcze drewnianych chałup krytych strzechą wznoszono murowane domy i kamienice. Właściciele starołęckich zakładów przemysłowych powołali w 1905 do życia Towarzystwo Budowlane Użyteczności Publicznej Luisenhain Sp. z o.o. (Gemeinnützige Bauverein Luisenhain G.m.b.H.), które liczyło 31 członków, a kapitał zakładowy wynosił 23.000 marek. Celem Towarzystwa było wznoszenie domów na Starołęce i w jej okolicy, które miały być przeznaczone dla rodzin robotników posługujących się niemieckim językiem ojczystym tak w domu, jak i poza nim^[1].

Planowano początkowo wzniesienie 70 domów mieszkalnych. Prace rozpoczęto w 1906 na obszarze ulic: Romana Maya – Forteczna (Droga Okrężna) – Pochyła. Do 1912 wzniesiono 68 budynków zarówno jednorodzinnych, jak i bliźniaczych, parterowych, z wysokimi poddaszami. Budowało je przedsiębiorstwo Karla Wurzbacha z Poznania. Domy były zróżnicowane pod względem architektonicznym, osiedle nie miało charakteru monotonnego, używano też zróżnicowane techniki: powierzchnie tynkowane, ceglane, jak i z muru pruskiego. Domy posiadały piwnice, chlewiki, szopy, studnie i ogrody o powierzchni ¾ morgi. W centrum kolonii usytuowano szkółkę z placem zabaw, w której prowadzono żłobek i przedszkole (opiekę sprawowano tutaj od pierwszego roku życia). Dzieci uczęszczały do lokalnej szkoły gminnej. W 1907 dobudowano też dom dziecka z fundacji tajnego radcy Haegermanna z Poznania i właścicieli fabryki Roya ze Starołęki. Chodziło tutaj 40 dzieci wyłącznie narodowości niemieckiej. W 1911 zainicjowano w kolonii chałupniczą wytwórczość kołnierzyków i bielizny dla kobiet, które w większości pozostawały w domach, podczas gdy w fabrykach i cegielniach pracowali mężczyźni. Do 1914 nie udało się zrealizować budowy dalszych 50 domów mieszkalnych oraz kościoła ewangelickiego^[1].

Większość osadników w kolonii stanowili reemigranci pochodzenia niemieckiego sprowadzani z Rosji przez pastora Jozefa Rosenberga z Latowic koło Ostrowa Wielkopolskiego. Potocznie nazywano więc osadę Małą Rosją (niem. Klein-Russland). Od 1909 w dzielnicy zamieszkiwać zaczęli, oprócz robotników, także drobni urzędnicy, zwłaszcza kolejowi, rzemieślnicy budowlani i inni, a także jeden księgowy^[1].

Większa część budynków kolonii istnieje do dziś.

• 
  Ul. Maya 74
• 
  Ul. Gładka 6
• 
  Ul. Maya 70 (przebudowa)