Odznaka
„Za opiekę nad zabytkami”

Awers złotej odznaki
Ustanowiono	15 lutego 1962
Dewiza	ZA OPIEKĘ NAD ZABYTKAMI
Kruszec	złocony lub srebrzony tombak
Wydano	ponad 10 tys.
Multimedia w Wikimedia Commons

Odznaka „Za opiekę nad zabytkami” – polskie odznaczenie resortowe ustanowione 15 lutego 1962 w formie dwustopniowej odznaki (srebrnej i złotej) przyznawanej przez ministra kultury, reformowana dwukrotnie: w 2001 i w 2004.

Odznaka może zostać nadana obecnie za:

1. utrzymywanie dóbr kultury zgodnie z zasadami opieki nad zabytkami,
2. projektowanie i wykonywanie prac konserwatorskich lub robót budowlanych przy dobrach kultury,
3. prowadzenie prac archeologicznych i wykopaliskowych,
4. dokumentowanie dóbr kultury i prowadzenie badań naukowych związanych z ich konserwacją,
5. przeciwdziałanie zagrożeniom dóbr kultury,
6. popularyzację zagadnień związanych z działalnością konserwatorską.

Odznaka aktualnie przyznawana jest przez ministra kultury i dziedzictwa narodowego z jego własnej inicjatywy lub na wniosek: innego ministra, kierownika urzędu centralnego, organu administracji rządowej w województwie, organu jednostki samorządu terytorialnego albo organizacji społecznej, której celem statutowym jest opieka nad zabytkami, w oparciu o uzasadniony wniosek przedstawiony ministrowi kultury za pośrednictwem Generalnego Konserwatora Zabytków. Zadaniem Generalnego Konserwatora Zabytków jest sprawdzenie czy wniosek o przyznanie odznaki spełnia wymogi formalne.

Minister lub upoważniona przez niego osoba wręcza wyróżnionemu odznakę w Międzynarodowym Dniu Ochrony Zabytków lub w czasie innych uroczystości związanych z ochroną dziedzictwa kulturowego. Odznakę wręcza się razem z legitymacją stwierdzającą jej przyznanie.

Odznaka, o wymiarach zewnętrznych 18 × 24 mm, ma kształt wieży obronnej z ostrołukową bramą u dołu, wypełnionym jasnoniebieską emalią, oraz okienkiem strzelniczym powyżej. Wieża zwieńczona krenelażem z wypukłoreliefowymi blankami ujęta jest w dolnej części, do 2/3 wysokości, opaską o zaokrąglonych dolnych narożach, z licem wypełnionym wypukłym napisem ZA OPIEKĘ NAD ZABYTKAMI, biegnącym od lewej do prawej strony. Na odwrotnej stronie odznaki umocowane jest zapięcie.

 Z tym tematem związana jest kategoria: Odznaczeni odznaką „Za opiekę nad zabytkami”.

Do 2009 przyznana 10 810 razy (7102 odznak złotych i 3716 odznak srebrnych).

• Odznaka „Za opiekę nad zabytkami”. mkidn.gov.pl (Ministerstwo Kultury i Dziedzictwa Narodowego). [dostęp 2022-07-03].
• Ustawa z dnia 15 lutego 1962 r. o ochronie dóbr kultury (Dz.U. z 1962 r. nr 10, poz. 48. Art. 72)
• Zarządzenie Ministra Kultury i Sztuki z dnia 22 października 1963 r. w sprawie ustalenia wzoru odznaki „Za opiekę nad zabytkami”, trybu jej nadawania oraz sposobu wręczania i noszenia (M.P. z 1963 r. nr 90, poz. 425)
• Obwieszczenie Ministra Kultury Dziedzictwa Narodowego z dnia 12 listopada 1999 r. w sprawie ogłoszenia jednolitego tekstu ustawy o ochronie dóbr kultury (Dz.U. z 1999 r. nr 98, poz. 1150. Art. 72)
• Rozporządzenie Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego z dnia 16 maja 2001 r. w sprawie odznaki „Za opiekę nad zabytkami” (Dz.U. z 2001 r. nr 70, poz. 728)
• Ustawa z dnia 23 lipca 2003 r. o ochronie zabytków i opiece nad zabytkami (Dz.U. z 2022 r. poz. 840. Art. 106)
• Rozporządzenie Ministra Kultury z dnia 12 maja 2004 r. w sprawie odznaki „Za opiekę nad zabytkami” (Dz.U. z 2004 r. nr 124, poz. 1304)
• Rozporządzenie Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego z dnia 3 lutego 2006 r. zmieniające rozporządzenie w sprawie odznaki „Za opiekę nad zabytkami” (Dz.U. z 2006 r. nr 24, poz. 181)

• p
• d
• e

Ordery i odznaczenia państwowe PRL

Ordery	Order Budowniczych Polski Ludowej Order Odrodzenia Polski Order Virtuti Militari Order Krzyża Grunwaldu Order Sztandaru Pracy Order Zasługi Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej
Odznaczenia państwowe	Krzyż Zasługi Krzyż Walecznych Medal Zasłużonym na Polu Chwały Krzyż Partyzancki Krzyż Czynu Bojowego Polskich Sił Zbrojnych na Zachodzie Krzyż Bitwy pod Lenino Krzyż Oświęcimski Medal „Za waszą wolność i naszą” Medal „Za udział w wojnie obronnej 1939” Medal „Za udział w walkach w obronie władzy ludowej” Śląski Krzyż Powstańczy Wielkopolski Krzyż Powstańczy Warszawski Krzyż Powstańczy Medal 30-lecia Polski Ludowej Medal 40-lecia Polski Ludowej Medal za Warszawę Medal za Odrę, Nysę, Bałtyk Medal Zwycięstwa i Wolności 1945 Medal Rodła Medal za Ofiarność i Odwagę Medal „Siły Zbrojne w Służbie Ojczyzny” Medal 10-lecia Polski Ludowej Medal za Długoletnie Pożycie Małżeńskie Medal „Za udział w walkach o Berlin” Medal „Za zasługi dla obronności kraju”
Odznaki tytułów honorowych	„Lotnik Kosmonauta PRL” „Zasłużony dla Kultury Narodowej” „Zasłużony dla Wymiaru Sprawiedliwości PRL” „Zasłużony dla Zdrowia Narodu” „Zasłużony Drukarz PRL” „Zasłużony Energetyk PRL” „Zasłużony Górnik PRL” „Zasłużony Hutnik PRL” „Zasłużony Kolejarz PRL” „Zasłużony Lekarz PRL” „Zasłużony Nauczyciel PRL” „Zasłużony Pilot Wojskowy PRL” „Zasłużony Portowiec PRL” „Zasłużony Rolnik PRL” „Zasłużony Stoczniowiec PRL”
Medale i odznaki resortowe	Medal Komisji Edukacji Narodowej Medal za Wybitne Osiągnięcia Sportowe Medal „Opiekun Miejsc Pamięci Narodowej” Medal „Siły Zbrojne w Służbie Ojczyzny” Medal „Za udział w walkach o Berlin” Medal „Za zasługi dla obronności kraju” Odznaka Grunwaldzka Odznaka Braterstwa Broni Odznaka honorowa dla korespondentów Głównego Urzędu Statystycznego Odznaka honorowa „Odznaka Mistrza” Odznaka honorowa „Wzorowy Kierowca” Odznaka honorowa „Za 1.000 000 km lotu” Odznaka honorowa „Za wzorową pracę w służbie zdrowia” Odznaka honorowa „Za zasługi dla gospodarki przestrzennej” Odznaka honorowa „Za zasługi dla ochrony pracy” Odznaka honorowa „Za Zasługi dla Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej” Odznaka honorowa „Za zasługi dla ochrony zdrowia” Odznaka honorowa „Za zasługi dla oświaty” Odznaka honorowa „Za zasługi dla statystyki PRL” Odznaka honorowa „Zasłużonemu Działaczowi ORMO” Odznaka honorowa „Zasłużony dla bankowości PRL” Odznaka honorowa „Zasłużony dla Budownictwa i Przemysłu Materiałów Budowlanych” Odznaka honorowa „Zasłużony dla gospodarki przestrzennej i komunalnej” Odznaka honorowa „Zasłużony dla górnictwa PRL” Odznaka honorowa „Zasłużony dla Kultury Polskiej” Odznaka honorowa „Zasłużony Pracownik Informacji Naukowo-Technicznej” Odznaka honorowa „Zasłużony Pracownik Morza” Odznaka honorowa „Zasłużony Pracownik Państwowy” Odznaka honorowa „Zasłużony Pracownik Rady Narodowej” Odznaka Przysposobienia Sanitarnego Odznaka Wzorowego Funkcjonariusza Służby Więziennej Odznaka „10 lat w Służbie Narodu” Odznaka „20 lat w Służbie Narodu” Odznaka „400 lat Poczty Polskiej” Odznaka „Budowniczy Huty im. Lenina” Odznaka „Budowniczy Huty Katowice” Odznaka „Budowniczy Nowej Huty” Odznaka „Budowniczy Pałacu Kultury i Nauki im. J. Stalina” Odznaka „Mistrz Sportu” Odznaka „Na Straży Pokoju” Odznaka „Przodownik Pracy” Odznaka „Przodownik Pracy Socjalistycznej” Odznaka „Przodujący Drogowiec” Odznaka „Przodujący Kolejarz” Odznaka „Racjonalizator Produkcji” Odznaka „Sprawny do Pracy i Obrony” Odznaka „W Służbie Narodu” Odznaka „W Służbie Penitencjarnej” Odznaka „Wzorowego Sprzedawcy” Odznaka „Wzorowy Hodowca” Odznaka „Wzorowy Księgarz” Odznaka „Za opiekę nad zabytkami” Odznaka „Za wzorową pracę w służbie weterynaryjnej” Odznaka „Za zasługi dla celnictwa PRL” Odznaka „Za zasługi dla finansów PRL” Odznaka „Za Zasługi dla Obrony Cywilnej” Odznaka „Za Zasługi dla Ochrony Przeciwpożarowej” Odznaka „Za zasługi dla przemysłu chemicznego” Odznaka „Za zasługi dla rozwoju przemysłu maszynowego” Odznaka „Za zasługi dla transportu PRL” Odznaka „Za zasługi w dziedzinie geodezji i kartografii” Odznaka „Za zasługi w obronie granic PRL” Odznaka „Za zasługi w ochronie porządku publicznego” Odznaka „Za zasługi w zwalczaniu powodzi” Odznaka „Zasłużony dla Energetyki” Odznaka „Zasłużony dla Leśnictwa i Przemysłu Drzewnego” Odznaka „Zasłużony dla polskiej geologii” Odznaka „Zasłużony dla ubezpieczeń społecznych” Odznaka „Zasłużony dla Wynalazczości i Racjonalizacji” Odznaka „Zasłużony drukarz” Odznaka „Zasłużony Działacz Kultury” Odznaka „Zasłużony Działacz Kultury Fizycznej” Odznaka „Zasłużony Działacz Turystyki” Odznaka „Zasłużony Funkcjonariusz Pożarnictwa” Odznaka „Zasłużony Mistrz Sportu” Odznaka „Zasłużony Opiekun Społeczny” Odznaka „Zasłużony Pracownik Gospodarki Terenowej i Ochrony Środowiska” Odznaka „Zasłużony Pracownik Handlu” Odznaka „Zasłużony Pracownik Handlu i Usług” Odznaka „Zasłużony Pracownik Handlu Zagranicznego” Odznaka „Zasłużony Pracownik Łączności” Odznaka „Zasłużony Pracownik Przemysłu Lekkiego” Odznaka „Zasłużony Pracownik Przemysłu Spożywczego i Skupu” Odznaka „Zasłużony Pracownik Rolnictwa” Odznaka „Zasłużony Przodownik Pracy” Odznaka „Zasłużony Przodownik Pracy Socjalistycznej” Odznaka „Zasłużony Racjonalizator Produkcji” Odznaka „Zasłużony Trener”

• Zobacz też: Odznaka Nagrody Państwowej
• order chlebowy