Nornik tatrzański
| Microtus tatricus[1] | |||
| (Kratochvíl, 1952) | |||
| |||
| Systematyka | |||
| Domena | |||
|---|---|---|---|
| Królestwo | |||
| Typ | |||
| Podtyp | |||
| Gromada | |||
| Podgromada | |||
| Infragromada | |||
| Rząd | |||
| Podrząd | |||
| Infrarząd | |||
| Nadrodzina | |||
| Rodzina | |||
| Podrodzina | |||
| Plemię | |||
| Rodzaj | |||
| Podrodzaj | |||
| Gatunek |
nornik tatrzański | ||
| Synonimy | |||
|
| |||
| Podgatunki | |||
| |||
| Kategoria zagrożenia (CKGZ)[4] | |||
 | |||
Nornik tatrzański[5], darniówka tatrzańska[6][7] (Microtus tatricus) – gatunek ssaka z podrodziny karczowników (Arvicolinae) w obrębie rodziny chomikowatych (Cricetidae).
Zasięg występowania
[edytuj | edytuj kod]Nornik tatrzański występuje endemicznie w Karpatach, zamieszkując w zależności od podgatunku[8]:
- M. tatricus tatricus – Tatry (zachodnie Karpaty) w południowej Polsce i północnej Słowacji.
- M. tatricus zykovi – wschodnie i południowe Karpaty w południowo-zachodniej Ukrainie i Rumunii. Zasiedlają różnorodne siedliska górskie zarówno doliny, jak i górne granice lasu, w przedziale wysokości 850–2350 m n.p.m.[9]
Taksonomia
[edytuj | edytuj kod]Gatunek po raz pierwszy zgodnie z zasadami nazewnictwa binominalnego opisał w 1952 roku czeski zoolog Josef Kratochvíl, nadając mu nazwę Pitymys tatricus[2]. Holotyp pochodził z Doliny Staroleśnej, w Tatrach Wysokich, w Słowacji[10].
M. tatricus należy do podrodzaju Terricola i prawdopodobnie jest blisko spokrewniony z grupą gatunkową multiplex[8]. Dawniej umieszczany w Pitymys[8]. Nornik tatrzański jest karpackim endemitem, a pojawił się na tym terenie w okresie holocenu[10]. Autorzy Illustrated Checklist of the Mammals of the World rozpoznają dwa podgatunki[8].
Etymologia
[edytuj | edytuj kod]- Microtus: gr. μικρος mikros „mały”; ους ous, ωτος ōtos „ucho”[11].
- tatricus: Tatry, Europa[2].
- zykovi: Ołeksandr Zykow, ukraiński teriolog[3].
Morfologia
[edytuj | edytuj kod]Długość ciała (bez ogona) 83–115 mm, długość ogona 31–47 mm; masa ciała 18–36 g; samce są nieco cięższe od samic (samce średnio 30,2 g, samice średnio 25,1 g)[12]. Futro żółtawe, na grzbiecie bardziej brązowe, przechodzące w białawy brzuch. Ogon także dwukolorowy, ciemniejszy od strony grzbietu, a łapy białawe. Ucho stosunkowo długie (9–15 mm). Do dwóch par gruczołów mlekowych.
Ekologia
[edytuj | edytuj kod]Występuje głównie w zbiorowiskach pokrytych bujnym runem, z powalonymi pniami drzew, w pobliżu potoków. Występuje zarówno w dolinach, jak i powyżej górnej granicy lasu, w strefie kosodrzewiny i hal.
Aktywny głównie nocą. Żyje w norach wykopanych przez inne ssaki, ewentualnie wykorzystuje jamy w rumoszu skalnym. Nornik tatrzański jest roślinożerny – żywi się głównie zielonymi częściami roślin, korzeniami, nasionami i owocami.
Okres rozmnażania rozpoczyna się wczesną wiosną i trwa do sierpnia. Samica wydaje na świat miot składający się z 2–4 młodych. Nornik tatrzański osiąga dojrzałość płciową w kolejnym roku, po przezimowaniu i osiągnięciu masy około 23 g. Zwierzę żyje około 1,5–2 lat.
Ochrona
[edytuj | edytuj kod]W Polsce nornik tatrzański podlega ścisłej ochronie gatunkowej[7].
Zobacz też
[edytuj | edytuj kod]Przypisy
[edytuj | edytuj kod]- ↑ Microtus tatricus, [w:] Integrated Taxonomic Information System (ang.).
- ↑ a b c J. Kratochvíl. The voles of genus Pitymys in ČSR. „Práce Moravskoslezské akademie věd přírodních”. 24 (8), s. 155–194, 1952. (ang.).
- ↑ a b І.В. Загороднюк. Таксономия, распространение и морфологическая изменчивость полевок рода Terricola Восточной Европы. „Вестник зоологии”. 1989 (5), s. 7, 1989. (ros.).
- ↑ J. Zima i inni, Microtus tatricus, [w:] The IUCN Red List of Threatened Species 2008, wersja 2021-2 [dostęp 2021-12-04] (ang.).
- ↑ Nazwy polskie za: W. Cichocki, A. Ważna, J. Cichocki, E. Rajska-Jurgiel, A. Jasiński & W. Bogdanowicz: Polskie nazewnictwo ssaków świata. Warszawa: Muzeum i Instytut Zoologii PAN, 2015, s. 237. ISBN 978-83-88147-15-9. (pol. • ang.).
- ↑ Z. Kraczkiewicz: SSAKI. Wrocław: Polskie Towarzystwo Zoologiczne - Komisja Nazewnictwa Zwierząt Kręgowych, 1968, s. 81, seria: Polskie nazewnictwo zoologiczne.
- ↑ a b Rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 16 grudnia 2016 r. w sprawie ochrony gatunkowej zwierząt (Dz.U. z 2016 r. poz. 2183).
- ↑ a b c d C.J. Burgin, D.E. Wilson, R.A. Mittermeier, A.B. Rylands, T.E. Lacher & W. Sechrest: Illustrated Checklist of the Mammals of the World. Cz. 1: Monotremata to Rodentia. Barcelona: Lynx Edicions, 2020, s. 364. ISBN 978-84-16728-34-3. (ang.).
- ↑ Sławomir Wąsik, Ssaki Polski od A do Ż, Warszawa: Multico Oficyna Wydawnicza, 2011, s. 30, ISBN 978-83-7073-674-3 [dostęp 2023-09-27].
- ↑ a b D.E. Wilson & D.M. Reeder (redaktorzy): Species Microtus (Microtus) tatricus. [w:] Mammal Species of the World. A Taxonomic and Geographic Reference (Wyd. 3) [on-line]. Johns Hopkins University Press, 2005. [dostęp 2021-12-05].
- ↑ T.S. Palmer. Index Generum Mammalium: a List of the Genera and Families of Mammals. „North American Fauna”. 23, s. 424, 1904. (ang.).
- ↑ U. Pardiñas, P. Myers, L. León-Paniagua, N.O. Garza, J. Cook, B. Kryštufek, R. Haslauer, R. Bradley, G. Shenbrot & J. Patton. Opisy gatunków Cricetidae: U. Pardiñas, D. Ruelas, J. Brito, L. Bradley, R. Bradley, N.O. Garza, B. Kryštufek, J. Cook, E.C. Soto, J. Salazar-Bravo, G. Shenbrot, E. Chiquito, A. Percequillo, J. Prado, R. Haslauer, J. Patton & L. León-Paniagua: Family Cricetidae (True Hamsters, Voles, Lemmings and New World Rats and Mice). W: D.E. Wilson, R.A. Mittermeier & T.E. Lacher (red. red.): Handbook of the Mammals of the World. Cz. 7: Rodents II. Barcelona: Lynx Edicions, 2017, s. 334–334. ISBN 978-84-16728-04-6. (ang.).
Text is available under the CC BY-SA 4.0 license; additional terms may apply.
Images, videos and audio are available under their respective licenses.
