For faster navigation, this Iframe is preloading the Wikiwand page for Nomy.

Nomy

Ten artykuł dotyczy staroegipskiej jednostki terytorialno-administracyjnej. Zobacz też: artykuł o jednostce administracyjnej Grecji.
Nomy Dolnego i Górnego Egiptu

Nom (stgr. νομός nomos; egip. sepat, od okresu amarneńskiego qah) – w starożytności i wczesnym średniowieczu egipska jednostka terytorialno-administracyjna kraju, odpowiednik okręgu, województwa, prowincji lub powiatu.

Każdy z nomów miał swoją stolicę i herb. Herbami przeważnie były godła bóstw opiekuńczych, zwykle pod postacią: zwierząt, roślin. Na czele nomu stał urzędnik zwany nomarchą (gr. νομάρχης nomarches) lub zarządcą (egip. adż–mer), któremu w rządzeniu pomagało lokalne zgromadzenie (egip. dżadżat).[potrzebny przypis]

Nomy jako najbliższe okolice miast zorganizowane wraz z terenami rolniczymi w miasto-państwo pojawiły się w okresie przeddynastycznym ok. 3600 p.n.e[1]. Jednak istnienie właściwych nomów (jednostki administracji) źródła potwierdzają dopiero od czasów faraona Dżesera, ale emblematy symbolizujące te prowincje wskazują na znacznie wcześniejszy rodowód, jeszcze sprzed zjednoczenia Dolnego i Górnego Egiptu. Pod względem terytorialnym były stosunkowo niewielkie, ich długość wynosiła ok. 30 - 40 km po obu stronach Nilu, o ile dolina rzeki była wąska w danym miejscu, lub też na jednym brzegu, gdy dolina rzeki była szeroka[potrzebny przypis].

W okresie Starego Państwa Egipt był podzielony na 38 nomów, niektóre jednak uległy dalszemu podziałowi, w rezultacie czego cały Egipt składał się z 22 nomów górnoegipskich i 20 nomów dolnoegipskich.[potrzebny przypis]

Nomy Dolnego Egiptu

[edytuj | edytuj kod]
Nr Herb Nazwa[2] Stolica[3] Czczone bóstwa
1
O36T3
Aneb-Hetch (Biały Mur) Men-Nefer (Memfis, Mit Rahim)

Ptah, Sechmet, Nefertum, Sokar, Apis

2
F24
Chensu (Udziec) Chem (Letopolis, Ausim) Horus, Heru, Izyda
3
R13
Amenti (Zachód) Taminhor (Hermopolis Parva, Damanhur),
Imu (Apis, Kom el-Hisn), Rakote (Aleksandria)
Hathor
4
HASHM24
Sapi-Res (Południowa Tarcza) Dżeka, Sapi Res Neit
5
HASHM15
Sap-Meh (Północna Tarcza) Sa (Sais, Sa el-Hagar) i Per-Wadżet (Buto, Tell el-Farien) Neit
6
N26E2
Chaset (Wzgórze Byka) Chaswu (Xois, Sakha) Ra
7
T21R14
A-ment (Zachodni Harpun) Per Ha-Nareb (Metelis, Damanhur) Ha
8
T21R15
A-bet (Wschodni Harpun) Czeku (Heroonopolis, Pithom) Atum
9
A22
Ati (Anedżti) Per-Usiri (Busiris, Abu Sir Bara) Ozyrys, Izyda
10
S32E2
Ka-chem (Czarny byk) Hut-Herib (Athribis, Tell Atrib) Horus, Heru, Kemur
11
Aa2E2
Ka-heseb (Byk Hesbe) Taremu (Leontopolis, Tell al-Urydam)

Szu, Tefnut, Horus

12
E9E2
Theb-ka (Cielę i Krowa) Czeb-Neczer (Sebennytos, Samanud) Onuris
13
S38R24
Hek-At (Potężny Władca) Junu (Heliopolis, Materiya w Kairze) Atum, Mnewis
14
W17R15
Chent-abet (Wschodni Sztandar) Peromi (Peluzjum, Tell el-Farama) Set
15
G29
Tehut (Ibis) Bahu (Hermopolis, Baqliya) Thot
16
K4
Cha (Skacząca Ryba) Per-Banebdżedet (Mendes, Tell al-Rub) Banebdżedet, Hatmehit
17
F18
D46
X1
O49
Behdet (Tron) Behdet (Apollonopolis Magna, Tell Balamun, Diotopolis Parva) Horus, Amon
18
A18W17
Am-Chent (Dzieci Królewskie Wyższe Rangą) Per-Bastet (Bubastis, Tell Basta koło Zagazig) Bastet
19
A18F22
Am-Pehu (Dzieci Królewskie Niższe Rangą) Dżanenet (Tanis, Nebesha lub San el-Hagar) Uadżet (Uadżit)
20
G13
Sopdu (Sopdu) Per-Sopdu (Soped, Saft al-Henna) Sopdu, Chensit, Szesemtet

Nomy Górnego Egiptu

[edytuj | edytuj kod]
Nr Herb Nazwa[2] Stolica[3] Czczone bóstwa
1
N16
T9A
Ta-Seti (Łuk) Abu (Elephantine, Gazirat al-Asuan) Chnum, Satet
Nubet (Ombos, Kom Ombo)[4] Horus, Sobek
2
U40G5
Thes-Hor (Tron Horusa) Dżeba (Apollonopolis Magna, Edfu) Horus
3
S8
Ten Nechen (Hierakonpolis, al-Kab)[5] Horus, Nechbet
Junet (Latopolis, Esna)[6] Chnum, Neit
4
R19
Waset Waset (Diospolis Magna lub Teby, Karnak)[7] Amon, Mut, Chonsu,
Montu, Buchis, Sobek
5
G5G5
Herui (Dwa Sokoły) Gebtiu (Koptos, Qift)

Min, Izyda, Horus, Set,
Haruris, Heket

6
I3
Aa-ta (Krokodyl) Junet (Tentyris, Dendera) Hathor
7
Y8
Seszesz (Sistrum) Hut (Diospolis Parva, Hu) Bat, Neftyda
8
R17
Abdżu (Wielka Ziemia) Czeny (Tinis lub Tis, Girga)[8] Ozyrys
Abdżu (Osiris, Abydos)
9
M17
R23
Min Apu (Chemmis lub Panopolis, Akhmim) Min
10
I10
Wadżet (Kobra) Dżeuka (Antaeopolis, Ifteh) Set
11
E21
Set (Seth) Szas-Hotep (Hypselis, Shutb) Set
12
N26
I9
Tu-ph (Żmija) Hut-Sekhem-Senusret (Antaeopolis, Qaw al-Kebir) Anti, Chnum
13
M1
I9
W17
Nedżefet Chentet Sauti (Lykopolis, Asjut) Apuaut, Anubis
14
M1
I9
F22
Nedżefet Pehetet Kis (Cusae, al-Qusiya), Achet-aton Hathor, Thot, Aton
15
E34
Un (Zając) Chnumu (Hermopolis Magna, al-Ashmunayn) Thot
16
E31
Meh-Mahetch (Oryks) Hebenu (Theodosiopolis, Beni Hassan) Paket, Chnum
17
E15
Anpu Hardai (Cynopolis, al-Kais) Anubis
18
HASH
Sep Teudżaj (Anchyronpolis, Kom al-Ahmar) Anti, Sechmet
19
S40D58sS40
Wab Per-Medżet (Oksyrynchos, Al-Bahnasa) Set
20
M1W17
Atef-Chent (Wawrzyn Górny) Henen-Nesut (Herakleopolis Magna, Ihnasiyyah al-Madinah) Harsafes
21
M1F22
Atef-Pehu (Wawrzyn Dolny) Szedet (Krokodilopolis, później Arsinoe, Madinat al-Fayyum) Sobek, Hathor
22
T31
Metenut Tepihu (Afrodytopolis, Atfih) Hathor

Bibliografia

[edytuj | edytuj kod]
  • Ada Russo Pavan, Tajemna Wiedza Egiptu, Agnieszka Michalska-Rajch (tłum.), Łódź: Wydawnictwo Ravi, 2002, s. 17-26, ISBN 83-7229-038-5, OCLC 830442435.

Przypisy

[edytuj | edytuj kod]
  1. W. Tyloch, Bliski Wschód, [w:] Historia starożytna. Red. M. Jaczynowska, wyd. 2. zm., Warszawa: WSiP, 1974, s. 13-14.
  2. a b w nawiasach podano polskie tłumaczenie
  3. a b w kolejności: nazwa egipska, w nawiasie – grecka i współczesna arabska
  4. stolica w okresie ptolemejskim
  5. stolica Górnego Egiptu w Okresie Predynastycznym, pierwsza stolica 3 nomu
  6. stolica 3 nomu po Nechen
  7. przez większą część Okresu Nowego Państwa stolica Egiptu
  8. stolica Egiptu w okresie panowania dwóch pierwszych dynastii
{{bottomLinkPreText}} {{bottomLinkText}}
Nomy
Listen to this article

This browser is not supported by Wikiwand :(
Wikiwand requires a browser with modern capabilities in order to provide you with the best reading experience.
Please download and use one of the following browsers:

This article was just edited, click to reload
This article has been deleted on Wikipedia (Why?)

Back to homepage

Please click Add in the dialog above
Please click Allow in the top-left corner,
then click Install Now in the dialog
Please click Open in the download dialog,
then click Install
Please click the "Downloads" icon in the Safari toolbar, open the first download in the list,
then click Install
{{::$root.activation.text}}

Install Wikiwand

Install on Chrome Install on Firefox
Don't forget to rate us

Tell your friends about Wikiwand!

Gmail Facebook Twitter Link

Enjoying Wikiwand?

Tell your friends and spread the love:
Share on Gmail Share on Facebook Share on Twitter Share on Buffer

Our magic isn't perfect

You can help our automatic cover photo selection by reporting an unsuitable photo.

This photo is visually disturbing This photo is not a good choice

Thank you for helping!


Your input will affect cover photo selection, along with input from other users.

X

Get ready for Wikiwand 2.0 🎉! the new version arrives on September 1st! Don't want to wait?