Niwka

Dzielnica Sosnowca
Państwo	Polska
Województwo	śląskie
Miasto	Sosnowiec
Data założenia	1775/1785 (prawa miejskie)
W granicach Sosnowca	1953
SIMC	0943629
Strefa numeracyjna	32
Kod pocztowy	41-208
Tablice rejestracyjne	SO
Położenie na mapie Sosnowca Niwka
Położenie na mapie Polski Niwka
Położenie na mapie województwa śląskiego Niwka
50°14′34″N 19°09′36″E/50,242778 19,160000
Multimedia w Wikimedia Commons

Niwka – południowa, historyczna dzielnica Sosnowca od 1953 r,, w latach 1916–1953 samodzielna gmina Niwka w powiecie będzińskim^[1][2], wcześniej wieś i osada rybacka, potem także osada fabryczna, wzmiankowana po raz pierwszy w 1581 r.^[3][1].

Graniczy od północy z Dańdówką i Porąbką, od wschodu z Maczkami i Jaworznem, od południowego wschodu z Jęzorem, którą to granicę wyznacza przepływająca tutaj rzeka Biała Przemsza, do której na styku dzielnic uchodzi rzeka Bobrek, a od zachodu z Modrzejowem i Dębową Górą.

Wschodnią częścią przebiega droga ekspresowa S1 nieposiadająca tutaj węzła, a południową droga krajowa nr 79 spełniająca na tym odcinku charakter drogi lokalnej.

Niwka według rejestru TERYT jest częścią miasta Sosnowiec o numerze SIMC - 0943629^[4].

Historyczna Niwka jest siedzibą organów utworzonej w 2004 r. jednostki pomocniczej gminy Sosnowiec o nazwie Dzielnica Południe^[5]. W skład Dzielnicy Południe wchodzą cztery integralne części miasta Sosnowca według rejestru TERYT :

• Niwka (identyfikator: 0943629)
• Modrzejów (identyfikator: 0943612)
• Bór (identyfikator: 0943440)
• Jęzor (identyfikator: 0943492)

Niwka wchodzi w skład obrębu ewidencyjnego nr 7 i 12, będącego częścią jednostki ewidencyjnej Sosnowiec^[6].

W dzielnicy wyodrębnia się:

• Bobrek
• Bór
• Pawiak
• Wygoda (będąca w rzeczywistości historycznym przysiółkiem Dębowej Góry)

• przed 1581 r. – powstanie wsi^[3]
• poł. XVIII w. – po 1775 r. – powstanie wsi targowej^[7]
• 1775/1785 r. – powstanie miasta Niwek. Niepewny fakt uzyskania praw miejskich, być może miasteczko funkcjonowało wyłącznie w oparciu o prawo targowe^[8] Charakter miasta: niewielkie miasteczko nadgraniczne o funkcjach miasta – wrót. Miasteczko zlokalizowane w mikro – konurbacji feudalnej o funkcjach usługowych – (Inne ośrodki zespołu miejskiego: Mysłowice, Modrzejów)^[8].
• 1801 r. – odebranie praw miejskich^[9]
• początek XIX w. – rozwój lokalnego górnictwa w rejonie Bobrka
• I poł. XIX w. – budowa Huty „Henryków” (obecnie dawna FMG „Niwka”) oraz osiedla patronackiego dla pracowników huty^[10]
• lata 30. XIX w. – budowa nowoczesnej drogi do Dąbrowy Górniczej (ob. ul. Wojska Polskiego)^[10]
• II poł. XIX w.- XX w. – rozwój górnictwa i przemysłu
• 1916 r. – okupacyjne władze austriackie powołują gminę Niwka
• 30 grudnia 1928 r. - ukończenie budowy Szkoły Powszechnej w Niwce (obecna Szkoła Podstawowa nr. 15 im. Stefana Żeromskiego)
• 1929 r. – Liczba ludności: 5038 mieszkańców
• 1931 – Liczba ludności: 5752 mieszkańców^[8]
• lata 20. i 30. XX w. – próby utworzenia miasta: Niwka-Modrzejów poprzez nadanie praw miejskich gminie Niwka oraz przyłączenie do niej Modrzejowa, pod względem administracyjnym leżącego w granicach Sosnowca^[8]
• 1 sierpnia 1938 r. – uruchomienie pierwszego połączenia autobusowego na trasie Śródmieście Sosnowca – Mysłowice
• 1947 r. – uzyskanie statusu gminy wiejskiej o miejskich uprawnieniach finansowych^[8]
• 12 września 1953 r. – włączenie gminy (wraz z os. Jęzor) do Sosnowca^[8]
• 30 kwietnia 1954 r. – uruchomienie połączenia tramwajowego na trasie Śródmieście Sosnowca – Mysłowice
• 1965 r. – rozpoczęcie nauczania w nowej Szkole Podstawowej nr. 29 przy ul. Kozibąka (obecna ul. Zagłębiowska)
• 30 czerwca 1999 r. - wydobyto ostatnią tonę węgla z Kopalni Niwka - Modrzejów^[11]

• Fabryka Maszyn Górniczych „Niwka” (od 1833).
• Kopalnia Węgla Kamiennego Niwka-Modrzejów (1815/1833 – 1999).
• CEBI Poland Sp. z o.o.
• Fabryka kolektorów słonecznych „Watt” Sp. z o.o (2010 – 2016)
• BITRON POLAND Sp. z o.o.
• Amazon.com (od 2017)
• Jeronimo Martins
• Maczki Bór S.A.
• CTL Logistics

• Kościół pw. św. Jana Chrzciciela – do końca XVIII w. kaplica mszalna, od 1787 do 1788 przebudowa budowli na murowany kościół, aktualny budynek z lat 1897–1907^[12].

• Kapliczka z 1857 r.
• Zdewastowany układ urbanistyczny małego miasteczka feudalnego w rejonie ul. Wojska Polskiego, Orląt Lwowskich i Śliwki. Brak nawiązań przestrzennych do pierzei rynkowych^[8].
• Zdewastowany układ urbanistyczno-architektoniczny założenia przemysłowo-mieszkalnego Henryków. Pojedyncze obiekty: m.in. część zabudowy na terenie dawnej FMG, budynek dawnego żłobka^[10].
• Obiekty historyczne nieistniejące:
  • Ratusz murowany w narożniku dawnego rynku, jednokondygnacyjny: obiekt wybudowany w II poł. XVIII w. nie istnieje od XX w.^[8]
  • Karczma murowano-drewniana funkcjonowała w okresie od XVIII do XIX w.^[8]
  • Magazyny solne: obiekty murowane znajdujące się przy ulicy Tuwima 7^[8][12]
  • Stary cmentarz: najpewniej w rejonie dzisiejszego kościoła: XVIII – pocz. XIX w.?^[8]

• Bobrek
• Biała Przemsza

• Park Niwka
• Park Leśny

• AKS Górnik Niwka Sosnowiec
• Centrum Kongresowe Świadków Jehowy przy ul. Mikołajczyka 84. Powstało na terenie byłej bazy transportowej Transgór Sosnowiec^[13]. Oddane do użytku 19 czerwca 1999. Jest to największy taki obiekt w Europie Środkowo-Wschodniej, a drugi w całej Europie^[14]. Cały kompleks składa się: z Sali Zgromadzeń na 2400 osób (z zamontowanymi w niej dwoma telebimami), zadaszonego amfiteatru na ponad 6400 osób oraz kilku mniejszych sal wykładowych i konferencyjnych, biblioteki, basenu do chrztu (oddzielonego od głównej sali wielką szybą), holu (w którym można zobaczyć wystawę Fioletowe trójkąty – Świadkowie Jehowy w obozach koncentracyjnych, oraz Migawki z budowy Centrum Kongresowego) z kafeterią, szatnią i zapleczem sanitarno-gospodarczo-technicznym (240 toalet), pokoju dla matek z małymi dziećmi (z monitorami, na których transmitowany jest program). Na zewnątrz jest obszerny bezpłatny parking na 1500 pojazdów i zagospodarowany ogród (50 tysięcy roślin) z alejkami^[14]. Obiekt zapewnia zadaszone miejsca dla ok. 9 tysięcy osób, drugi tak duży znajduje się jedynie we Włoszech. Z Centrum Kongresowego korzystają obecnie zbory z województwa śląskiego, małopolskiego (oprócz jego krańców wschodnich), południowej części świętokrzyskiego i wschodniej części opolskiego na 30 jednodniowych zgromadzeniach obwodowych, a w lecie na 5 kongresach regionalnych w języku polskim oraz po jednym kongresie w języku ukraińskim i rosyjskim. Wtedy otwarty jest też amfiteatr, połączony wspólną sceną z salą główną. Z tego obiektu korzysta prawie co trzeci Świadek Jehowy w Polsce. W poprzednich latach urządzane w nim były ogólnopolskie kongresy w języku migowym (program jest tłumaczony na język migowy – tłumaczy widać na telebimach), obecnie zgromadzenia obwodowe w języku migowym odbywają się w tej oraz warszawskiej Sali Zgromadzeń. W obiekcie tym odbywały się też zajęcia Kursu Biblijnego dla Braci wraz z uroczystym zakończeniem poszczególnych jego klas oraz Kurs Służby Pionierskiej. Centrum można zwiedzać bezpłatnie w dni powszednie w godz. 8–12 i 13–17^[15][16].

• Niwka w Encyklopedii Zagłębia Dąbrowskiego
• Strona dzielnicy Niwka. sosnowiec-niwka.pl. [zarchiwizowane z tego adresu (2018-03-29)].