Nerw przeponowy (łac. nervus phrenicus) – w anatomii człowieka najdłuższy parzysty nerw wychodzący ze splotu szyjnego. Tworzą go włókna pochodzące z segmentów C3–C5^[1].

Jest wyłącznym nerwem ruchowym mięśnia przeponowego^[1], poza tym unerwia czuciowo m.in. opłucną ścienną śródpiersiową, przeponową, osklepek opłucnej, otrzewną dolnej powierzchni przepony, wątroby, pęcherzyka żółciowego i osierdzie serca^[1]. Włókna autonomiczne wnikają do nerwu przeponowego przez gałęzie łączące z pniem współczulnym oraz przez splot trzewny, biegną przeważnie wspólnie z włóknami czuciowymi^[2].

Oddaje gałęzie^[1]:

• opłucnowe;
• osierdziowe;
• przeponowo-brzuszne;
• do grasicy i żyły głównej górnej.

W części szyjnej nerw przeponowy leży na mięśniu pochyłym przednim, przykryty mięśniem mostkowo-obojczykowo-sutkowym. Krzyżuje brzusiec lub ścięgno pośrednie mięśnia łopatkowo-gnykowego. Przyśrodkowo od nerwu przebiega pień tarczowo-szyjny i jego gałęzie: tętnica tarczowa dolna i tętnica szyjna wstępująca. Nieco bardziej przyśrodkowo znajduje się powrózek nerwowo-naczyniowy^[1].

Z szyi do klatki piersiowej nerw dostaje się między tętnicą podobojczykową z tyłu, a żyłą podobojczykową i mostkowym końcem obojczyka z przodu. Dalej leży do tyłu od stawu mostkowo-obojczykowego, niżej sąsiaduje bocznie i z przodu z opłucną śródpiersiową. Nerw przeponowy prawy przyśrodkowo przylega do żyły ramienno-głowowej prawej i poniżej do żyły głównej dolnej. Z kolei nerw przeponowy lewy po przyśrodkowej stronie styka się z wielkimi naczyniami: tętnicą podobojczykową lewą, tętnicą szyjną wspólną lewą i łukiem aorty. Skrzyżowanie z tym ostatnim położone jest do przodu od skrzyżowania z nerwem błędnym (X). Schodząc do śródpiersia nerw krzyżuje od przodu korzeń płuca i zmierza w dół między opłucną śródpiersiową a blaszką ścienną osierdzia. Nerw prawy dochodzi do przepony w pobliżu żyły głównej dolnej, lewy natomiast w pobliżu koniuszka serca^[1].

• Adam Krechowiecki, Florian Czerwiński: Zarys anatomii człowieka. Szczecin: Wydawnictwo Lekarskie PZWL, 2004. ISBN 83-200-3362-4. Brak numerów stron w książce
• AdamA. Bochenek AdamA., MichałM. Reicher MichałM., Anatomia człowieka. Tom V. Układ nerwowy obwodowy. Układ nerwowy autonomiczny. Powłoka wspólna. Narządy zmysłów, wyd. VI, Warszawa: Wydawnictwo Lekarskie PZWL, 2018, ISBN 978-83-200-3258-1 .