Muzeum im. ks. dr. Władysława Łęgi w Grudziądzu

Budynek klasztoru benedyktynek, obecnie muzeum w Grudziądzu
Państwo	Polska
Województwo	kujawsko-pomorskie
Miejscowość	Grudziądz
Adres	ul. Wodna 3/5 86-300 Grudziądz
Data założenia	1884
Dyrektor	mgr Wioletta Pacuszka
Położenie na mapie Grudziądza Muzeum im. ks. dr. Władysława Łęgi w Grudziądzu
Położenie na mapie Polski Muzeum im. ks. dr. Władysława Łęgi w Grudziądzu
Położenie na mapie województwa kujawsko-pomorskiego Muzeum im. ks. dr. Władysława Łęgi w Grudziądzu
53°29′N 18°45′E/53,483333 18,750000
Multimedia w Wikimedia Commons
Strona internetowa

Muzeum im. ks. dr. Władysława Łęgi w Grudziądzu – muzeum w Grudziądzu, założone w 1884 roku. Od 2005 roku nosi ono imię Władysława Łęgi.

Pod koniec XIX wieku, 24 listopada 1883 roku w Grudziądzu powstało Towarzystwo Starożytności (niem. Altertumsgesellschaft), którego prezesem został dyrektor gimnazjum dr Siegfried Anger. Jednym z celów było zorganizowanie muzeum. Otwarcie Miejskiego Muzeum Starożytności nastąpiło już 15 czerwca 1884 roku^[1]. Tymczasowo zajmowało salę w szkole dla dziewcząt, mieszczącej się w tzw. Pałacu Opatek przy ul. Klasztornej^[2].

Początkowo liczyło 741 eksponatów, wyłącznie z dziedziny archeologii, pochodzących z kilku miejscowych kolekcji prywatnych. W 1890 r. zajmowało 3 pomieszczenia i posiadało 3116 obiektów zabytkowych z różnych dziedzin. W związku z brakiem wystarczającej przestrzeni, w latach 1893-1899 zbiory przechowywano w Gimnazjum Klasycznym przy ul. Sienkiewicza, a od 1897 roku, siedzibą muzeum stał się nowy ratusz w dawnym kolegium jezuickim, gdzie 23 czerwca 1896 r. otwarto stałą ekspozycję w reprezentacyjnej – choć nadal niewystarczającej – sali refektarza^[2].

Od 1904 r. prowadzono starania o budowę własnej siedziby, do czego przyczynił się hojny zapis w testamencie Gustava Roethego z Berlina, byłego wydawcy wielkonakładowej grudziądzkiej gazety niemieckiej Der Gesellige. Działalność muzeum wspierał m.in. księgarz i wydawca Arnold Kriedte. Otwarcie nowego reprezentacyjnego gmachu przy ul. Legionów, mieszczącego również – do dzisiaj – bibliotekę miejską, nastąpiło w 1911 r. W odrodzonej Polsce w latach 1921–1939 Muzeum i Biblioteka Miejska pomyślnie rozwijały się pod zarządem Towarzystwa Czytelni Ludowych, a od 1922 r. honorowym kustoszem zbiorów był ks. dr. Władysław Łęga^[3][2].

Podczas okupacji niemieckiej w latach 1940–1945 istniało Muzeum Miejskie (funkcję dyrektora sprawował dr Hans Bernhard Meyer), a jego charakter został podporządkowany doraźnym celom hitlerowskiej propagandy politycznej. Po wojnie ocalała zaledwie 1/3 zbiorów. Muzeum w Grudziądzu zostało ponownie otwarte dla publiczności w 1946 r. Od roku 1956 siedzibą Muzeum jest odbudowany ze zniszczeń wojennych gmach dawnego klasztoru benedyktynek przy ul. Wodnej 3/5. W 1961 r. muzeum przeszło znaczącą reorganizację, a w latach późniejszych w skład muzeum weszły zabytkowe spichrze i tzw. Pałac Opatek, mieszczące kolejne sale ekspozycyjne^[2].

Od 13 maja 2005 r. Muzeum w Grudziądzu nosi imię swego przedwojennego honorowego kustosza, duchownego i wybitnego naukowca, ks. dr. Władysława Łęgi^[4][2].

Muzeum jest operatorem Góry Zamkowej z reliktami zamku krzyżackiego oraz wieżą Klimek^[5], która po rekonstrukcji została oddana do użytku w grudniu 2014 roku, jako punkt widokowy^[6].

W skład placówki wchodzą następujące działy^[7]:

• Dział Historii – którego działalność koncentruje się na dziejach miasta, zaś od 1991 r. w Salach Tradycji Jazdy Polskiej eksponuje dokonania międzywojennego Centrum Wyszkolenia Kawalerii. Ponadto istnieje Gabinet Numizmatyczny (w ramach Działu Historii) oraz Dział Naukowo-Oświatowy.
• Dział Archeologii – dokumentuje pradzieje ziemi chełmińskiej, prezentuje unikatowe znaleziska ze średniowiecznego gródka rycerskiego w Plemiętach i średniowieczną biżuterię z Gruczna.
• Dział Sztuki – trzon ekspozycji stanowi powstała w 1961 roku Galeria Współczesnego Malarstwa Pomorskiego, która gromadzi głównie prace artystów tego regionu.
• Dział Etnografii – dokumentuje kulturę ludową regionu pomorskiego, ale też zawiera interesujące zabytki z Huculszczyzny. Cenne zbiory dalekowschodnie zostały w 1951 r. autorytarną decyzją ministerstwa przekazane do Państwowego Muzeum Etnograficznego w Warszawie^[8].

W muzeum odbywają się wystawy stałe i czasowe. W skład zbiorów wchodzą ponadto liczne dzieła dokumentujące ikonografię dawnego Grudziądza i ocalałe relikty rzeźbiarskiego wyposażenie miejscowego kościoła reformatów.

• Józef Błachnio (1945–1958)^[9]

• Herbert Wilczewski (1958–1960)^[10]

• Zbigniew Czerski (1960–1965)^[11]
• Jerzy Feldman (1965–1979)^[12]
• Ryszard Boguwolski (1979–2008)^[13]
• Małgorzata Kurzyńska – archeolog (2009–2014)^[14]
• Wioletta Pacuszka (od 2015)^[15]

W muzeum cyklicznie odbywają się koncerty kameralne. Działa tutaj również biblioteka naukowa, prowadzone są badania archeologiczne oraz działalność wydawnicza.

Muzeum współpracuje z niemieckim Muzeum Prus Zachodnich w Warendorf.

• Klasztor benedyktynek w Grudziądzu
• Muzeum Handlu Wiślanego FLIS w Grudziądzu

• Muzeum w Grudziądzu, red. Ryszard Boguwolski, Jadwiga Drozdowska, Grudziądz, Muzeum w Grudziądzu, 1993
• 120 lat Muzeum w Grudziądzu, red. Anna Wajler, aut. tekstów Ryszard Boguwolski i in., Grudziądz, Muzeum w Grudziądzu, 2004, ISBN 83-88076-14-0
• Anna Janosz-Olszowy, „Koncerty przy świecach” w grudziądzkim muzeum, „Kalendarz Grudziądzki”, ISSN 1427-700X, 9, 2005
• Anna Janosz-Olszowy, Majowa Probaltica, „Kalendarz Grudziądzki”, ISSN 1427-700X, 11, 2007
• www.muzeum.grudziadz.pl