Millard Fillmore

Prezydent Millard Fillmore pomiędzy 1855 a 1865 rokiem
Data i miejsce urodzenia	7 stycznia 1800 gmina Summerhill (hrabstwo Cayuga)
Data i miejsce śmierci	8 marca 1874 Buffalo
13. prezydent Stanów Zjednoczonych
Okres	od 10 lipca 1850 do 4 marca 1853
Przynależność polityczna	Partia Wigów
Pierwsza dama	Abigail Powers
Wiceprezydent	brak
Poprzednik	Zachary Taylor
Następca	Franklin Pierce
12. wiceprezydent Stanów Zjednoczonych
Okres	od 4 marca 1849 do 9 lipca 1850
Poprzednik	George Dallas
Następca	William R. King
Multimedia w Wikimedia Commons

Millard Fillmore (ur. 7 stycznia 1800 w gminie Summerhill (hrabstwo Cayuga), zm. 8 marca 1874 w Buffalo) – amerykański polityk, trzynasty prezydent Stanów Zjednoczonych, urzędujący w latach 1850–1853.

Urodził się 7 stycznia 1800 w Summerhill w rodzinie biednych farmerów^[1]. Miał ośmioro rodzeństwa^[1]. Ze względu na złą sytuację materialną, nie uczęszczał do szkoły^[1]. Dopiero w wieku nastoletnim zaczął chodzić do małej prowincjonalnej szkoły, choć w większości był samoukiem^[1]. Po zakończeniu nauki pracował jako krawiec, gręplarz wełny, a także sekretarz lokalnego sędziego^[1]. W tym samym czasie samodzielnie uczył się prawa i w 1823 zdał egzamin uprawniający do prowadzenia własnej praktyki^[1].

Po kilku latach samodzielnej praktyki adwokackiej zaangażował się w tworzenie Partii Antymasońskiej, z ramienia której zasiadał w legislaturze stanowej w latach 1828–1831^[2]. Dzięki swojej aktywności w 1833 roku dostał się do Izby Reprezentantów jako reprezentant stanu Nowy Jork, gdzie zasiadał do 1835 roku i ponownie w latach 1837–1843^[2]. Od 1840 roku zasiadał w Komisji Zasobów i Środków, a jego głównym zadaniem było zmniejszenie skutków kryzysu gospodarczego z 1837 roku^[3]. Po trzech latach zrezygnował z mandatu kongresmana i powrócił do praktyki prawniczej w Buffalo^[3]. W roku 1844 przegrał wybory na gubernatora stanu Nowy Jork, a dwa lata później wziął udział w wojnie amerykańsko-meksykańskiej^[3].

Na konwencji wyborczej Partii Wigów w drugim głosowaniu uzyskał nominację na wiceprezydenta^[3]. Po zwycięskich dla wigów wyborach, objął drugi co do ważności urząd w państwie przy Zachary’m Taylorze^[3]. W czasie sprawowania funkcji, liderzy partyjni odizolowali Fillmore’a od działań politycznych, przez co jego jedynym zadaniem było przewodniczenie obradom Senatu^[4]. W czasie jego wiceprezydentury toczyła się debata publiczna na temat niewolnictwa w nowo przyjętych stanach^[4]. Henry Clay zaproponował wówczas tzw. „Kompromis 1850 roku”, który miał zostać poddany pod głosowanie w izbie wyższej^[4]. Obawiając się o równowagę głosów, Fillmore (do którego należałby decydujący głos w przypadku ich równej ilości) zadeklarował poparcie dla kompromisowej ustawy^[4]. Ustawa została przegłosowana bez konieczności głosu wiceprezydenta, ale zanim trafiła na biurko Taylora, prezydent zmarł (9 lipca 1850)^[4]. W tej sytuacji Fillmore objął najwyższy urząd w państwie^[4].

Prezydent złożył przysięgę 10 lipca, a wkrótce po objęciu urzędu zaaprobował „Kompromis 1850 roku”^[5]. Decyzja ta była niepopularna zarówno w stanach północnych, jak i południowych – na Północy zwolennicy niewolnictwa chcieli zająć fort w Charleston, natomiast abolicjoniści pomagali uciekającym czarnoskórym niewolnikom^[6]. Mimo to, jesienią prezydent podpisał ustawę „Kompromisu 1850”^[6]. Ponadto Fillmore zadbał o rozbudowę infrastruktury na Zachodzie, co dobrze współgrało z ówczesną gorączką złota w Kalifornii^[6]. Oprócz tego wsparł ustawy pocztowe, obniżające opłaty, co sprzyjało rozwojowi handlu^[6].

W czasie wiceprezydentury Fillmore’a, w Europie miała miejsce Wiosna Ludów^[7]. Szczególne poparcie uzyskało powstanie na Węgrzech^[7]. Sekretarz stanu, w gabinecie Fillmore’a, Daniel Webster, licząc na nominację prezydencką w 1852, publicznie poparł Lajosa Kossutha, co spowodowało żądanie rządu austriackiego dymisji Webstera^[7]. Ponieważ prezydent odmówił, stosunki dyplomatyczne amerykańsko-austriackie były napięte aż do jesieni 1852, kiedy to Webster zmarł^[7].

W drugiej połowie XIX w Stanach Zjednoczonych wzrosło też zainteresowanie Japonią, m.in. dlatego, że amerykańskie statki parowe wymagały uzupełnień węgla, kutry rybackie były znoszone przez prąd do Azji wschodniej, a także, dlatego że szukano nowych rynków w tamtych rejonach^[8]. Prezydent Fillmore był przychylny wysłaniu oficjalnej misji handlowej^[8]. Po kilku ekspedycjach (Aarona Palmera, Alexandra Everetta czy Jamesa Glynna), w styczniu 1851 prezydent zgodził się na wysłanie floty do Japonii^[9]. Ekspedycji przewodniczył Matthew Perry, który otrzymał instrukcje, by zawrzeć układ handlowy z Krajem Kwitnącej Wiśni, uzyskać dostęp do minimum jednego portu dla statków handlowych oraz otrzymać zgodę na udzielanie pomocy rozbitkom amerykańskim i zaopatrywanie statków^[9]. Pomimo że Perry był uprzedzony do Japończyków, misja miała mieć charakter pokojowy^[9]. Okręty dotarły do Japonii 8 lipca 1853, a Perry wymusił, pod groźbą wojny, akceptację dla nierównoprawnych propozycji amerykańskich (Traktat z Kanagawy)^[10].

Fillmore nawiązał także przyjazne kontakty z krajami Ameryki Łacińskiej – zawarł traktaty handlowe z Kostaryką, Brazylią i Peru, a także poprawił stosunki z Meksykiem^[10]. Kontynuował także, rozpoczęte przez Taylora, rozmowy z Nikaraguą w sprawie budowy kanału^[10]. Sprzeciwiał się ekspedycjom prowadzonym na Kubie (głównie przez Narciso Lópeza)^[11]. Jednocześnie w kwietniu 1852 odmówił podpisania porozumienia trójstronnego, pomiędzy USA, Francją i Wielką Brytanią, zainicjowanego przez Hiszpanię, dotyczącego Kuby^[11].

Obejmując urząd prezydenta, zapowiedział, że nie będzie ubiegał się o reelekcję, jednak pod koniec kadencji zmienił zdanie i zgodził się wziąć aktywny udział w konwencji wigów w 1852^[12]. Początkowo miał największe poparcie (nie uzyskawszy wymaganych 2/3 głosów), lecz stopniowo zaczął je tracić^[12]. Po 52 bezskutecznych głosowaniach, kandydatem Partii Wigów został generał Winfield Scott, który jednak przegrał wybory z Franklinem Pierce’em^[12].

Po zakończeniu prezydentury, związał się z nacjonalistyczną, bojówkarską formacją Nic Niewiedzących (w 1854)^[12]. Dwa lata później został jej oficjalnym kandydatem w wyborach prezydenckich, gdzie zajął trzecie miejsce w głosowaniu powszechnym i zdobył 8 głosów elektorskich^[13]. Następnie, pomimo że był przeciwny secesji Południa, krytykował gabinet Lincolna i poparł generała George’a McClellana na prezydenta^[13]. Spotkało się to z oburzeniem opinii publicznej, co spowodowało całkowite wycofanie się z polityki Fillmore’a^[13]. Zmarł 8 marca 1874 w Buffalo^[13].

5 lutego 1826 zawarł związek małżeński z córką baptystycznego pastora – Abigail Powers^[2]. Para miała dwoje dzieci^[2]. Trzy tygodnie po zakończeniu prezydentury Fillmore’a, zmarła jego żona^[12]. W 1858 powtórnie się ożenił – z wdową, Caroline McIntosh^[13].

• Longin Pastusiak: Prezydenci Stanów Zjednoczonych Ameryki Północnej. Warszawa: Iskry, 1999. ISBN 83-207-1558-X. (pol.).

• Biografia w Biographical Directory of the United States Congress (ang.)
• Millard Fillmore. Biały Dom. [dostęp 2015-04-28]. (ang.).
• Millard Fillmore, 12th Vice President (1849-1850). Senat Stanów Zjednoczonych. [dostęp 2015-04-28]. (ang.).