Miejsce Pamięci Berlin-Hohenschönhausen^[1]

Gedenkstätte Berlin-Hohenschönhausen

Miejsce Pamięci Berlin-Hohenschönhausen
Państwo	Niemcy
Miejscowość	Berlin
Adres	Genslerstraße 66 D-13055 Berlin
Data założenia	1994[1]
Położenie na mapie Berlina Miejsce Pamięci Berlin-Hohenschönhausen[1]
Położenie na mapie Niemiec Miejsce Pamięci Berlin-Hohenschönhausen[1]
52°32′30,52″N 13°30′05,22″E/52,541810 13,501450
Multimedia w Wikimedia Commons
Strona internetowa

Miejsce Pamięci Berlin-Hohenschönhausen (niem. Gedenkstätte Berlin-Hohenschönhausen) jest muzeum otwartym w 1994 w budynku byłego centralnego więzienia śledczego Ministerstwa Bezpieczeństwa Państwowego (Ministerium für Staatssicherheit – MfS)^[1]. Znajduje się przy Genslerstraße 66 w Alt-Hohenschönhausen, od 2001 wchodzącej w skład dzielnicy Berlin-Lichtenberg.

W czasie II wojny światowej na tym terenie znajdował się obóz dla jeńców wojennych. W okresie lat 1945–1946, mieścił się sowiecki obóz dla internowanych pod nazwą „Obóz Specjalny Nr 3" (Speziallager Nr. 3), a następnie po kilku latach – centralne radzieckie więzienie śledcze w Niemczech. Po powstaniu NRD (w latach 1951–1990) Ministerstwo Bezpieczeństwa Publicznego wykorzystywało obiekt jako centralny areszt śledczy. Główny budynek zbudowano w latach 1960–1961.

Elementem ekspozycji jest wagon więźniarka, nazywana „Grotewohl-Express”.

Areszt Śledczy (Untersuchungshaftanstalt) w Berlinie-Hohenschönhausen było jednym z 17 tego rodzaju miejsc odosobnienia w NRD. Na zamkniętym terenie na którym się znajdowało, mieściło się też cały szereg komórek organizacyjnych resortu, łącznie ok. 4100 funkcjonariuszy:

• Pion Techniki Operacyjnej (Operativ-Technischer Sektor – OTS), 1.131 funkcj., szef gen.-por. Günter Schmidt,
• Główny Wydział Dochodzeniowo-Śledczy (HA IX Hauptabteilung, Ermittlungsabteilung) wraz z archiwum przestępców wojennych, 484 funkcj., szef gen.-mjr. dr Rolf Fister,
• Wydział Więziennictwa (XIV Abteilung, Haftabteilung), 255 funkcj., szef płk dr Siegfried Rataizick,
  • Areszt Śledczy (Untersuchungshaftanstalt – UHA I) Hohenschönhausen, kpt. Peter Parke,
• Wydział Uzbrojenia i Służby Chemicznej (Abteilung Bewaffnung/Chemischer Dienst – BCD), 176 funkcj., szef płk Erich Schwager,
• XXII Główny Wydział (Hauptabteilung XXII) – lewicowo-ekstremistyczne organizacje terrorystyczne, walka z terroryzmem, 878 funkcj., szef płk dr Franz Horst
• XVII Grupa Robocza (Arbeitsgruppe XVII), 308 funkcj., szef płk Horst Janssen,
• część Zarządu Służby Administracyjnej (Verwaltung Rückwärtige Dienst – VRD),
  • sklep dla funkcjonariuszy
• wydział wywiadu elektronicznego Głównego Zarządu Wywiadowczego (Hauptverwaltung Aufklärung – HVA),
• Szpital Więzienny (Haftkrankenhaus) Centralnej Służby Medycznej (Zentraler Medizinischer Dienst – ZMD), 28 funkcj., szef ppłk dr Herbert Vogel.

Około 4 km na południe od muzeum znajduje się główny kompleks Stasi w Berlinie (około 8000 funkcjonariuszy), mieszczący siedzibę b. Ministerstwa Bezpieczeństwa Publicznego, znane obecnie jako Muzeum Stasi.

• Georg Dertinger – pierwszy minister spraw zagranicznych NRD (CDU), więziony 1953-1954
• Max Fechner(inne języki) – minister sprawiedliwości NRD, więziony 1953-1955
• Karl Hamann – współprzewodniczący Liberalno-Demokratycznej Partii Niemiec, poseł Izby Ludowej, minister handlu i aprowizacji NRD, więziony 1952-1954
• Paul Merker(inne języki) – członek Biura Politycznego, sekretarz KC SED, więziony 1952-1953
• Kurt Wünsche – minister sprawiedliwości NRD, więziony 1953
• Rudolf Bahro – dysydent, więziony 1977-1979
• Jürgen Fuchs(inne języki) – pisarz, więziony 1976-1977

• Roland Wiedmann: Die Organisationsstruktur des Ministeriums für Staatssicherheit 1989, 393 s.
• Politische Verfolgung in der DDR. Die zentrale Untersuchungshaftanstalt Berlin-Hohenschönhausen – das Gefängnis der Staatssicherheit. Material für den Unterricht. stiftung-hsh.de. [zarchiwizowane z tego adresu (2016-02-14)]., Gedenkstätte Berlin-Hohenschönhausen, Berliner Landesinstitut für Schule und Medien (LISUM), Berlin 2003, 134 s.

• Folder o więzieniu w jęz. polskim