Międzynarodowy Rok Geofizyczny
Międzynarodowy Rok Geofizyczny (MRG, także IGY od ang. International Geophysical Year) – międzynarodowy projekt badawczy, obejmujący różnorodne badania z zakresu geofizyki podejmowane w okresie od 1 lipca 1957 do 31 grudnia 1958 roku. Brało w nim udział łącznie 67 krajów z obu stron żelaznej kurtyny.
Opis
[edytuj | edytuj kod]Międzynarodowy Rok Geofizyczny był rozwinięciem koncepcji Międzynarodowego Roku Polarnego, organizowanego dwukrotnie: odpowiednio 75 i 25 lat wcześniej (w związku z tym spotyka się czasem oznaczenie „III Międzynarodowy Rok Geofizyczny”[1]). Termin wybrano tak, aby badania przeprowadzić w trakcie maksimum aktywności słonecznej[2]. Prace koordynowała Międzynarodowa Rada Nauki, która powołała w tym celu specjalną komisję. Początkowo udział w nim zadeklarowało 46 państw, ale z czasem liczba ta wzrosła do 67. Badania dotyczyły: aktywności słonecznej, fizyki jonosfery, glacjologii, grawimetrii, magnetyzmu ziemskiego, meteorologii, oceanografii, promieniowania kosmicznego, prowadzenia badań przy użyciu rakiet, sejsmologii, wyznaczenia długości i szerokości geograficznej (tj. precyzyjnych pomiarów geodezyjnych) oraz zórz polarnych i poświaty niebieskiej. Ponadto został powołany panel mający za zadanie wysłać sztucznego satelitę na orbitę wokół Ziemi[2][3]. Prace prowadzono w około 1200 stacjach badawczych[4]; w Antarktyce powstało 28 nowych stacji polarnych, w tym amerykańska Amundsen-Scott i radziecka Wostok[5].
Polska aktywność
[edytuj | edytuj kod].jpg)
Polacy w ramach MRG brali udział w badaniach Arktyki i założyli stację geofizyczną w Wietnamie[6]. Polska Akademia Nauk zorganizowała całoroczną wyprawę badawczą na Spitsbergen, dzięki której powstała Polska Stacja Polarna Hornsund[1]. Polscy uczeni byli także zainteresowani włączeniem się w badania Antarktyki, ale dopiero w 1959 roku dotarli na Antarktydę, otrzymawszy od ZSRR stację im. Dobrowolskiego[7].
Rezultaty
[edytuj | edytuj kod]W ramach Międzynarodowego Roku Geofizycznego dokonano szeregu istotnych odkryć, w tym: stwierdzono istnienie pasów Van Allena (pasów radiacyjnych) wokół Ziemi, dokonano pierwszych ocen masy lodu Antarktydy i potwierdzono teorię dryfu kontynentów dzięki odkryciu grzbietów śródoceanicznych. Owocem MRG było nawiązanie współpracy między naukowcami z różnych części świata podzielonego przez zimną wojnę, a także powstanie Układu Antarktycznego w 1959 roku. W tym czasie został również wystrzelony pierwszy sztuczny satelita Ziemi, radziecki Sputnik 1, a niedługo potem także amerykański Explorer 1[2][6].
Sukces tej inicjatywy sprawił, że przez 1959 rok kontynuowano prace w ramach Międzynarodowej Współpracy Geofizycznej[4].
Przypisy
[edytuj | edytuj kod]- ↑ a b Historia Stacji. [w:] Polska Stacja Polarna Hornsund [on-line]. Instytut Geofizyki Polskiej Akademii Nauk. [dostęp 2015-07-12]. (pol.).
- ↑ a b c International Geophysical Year. [w:] Earth System Research Laboratory, South Pole Observatory [on-line]. NOAA. [dostęp 2015-07-12]. (ang.).
- ↑ The International Geophysical Year. National Academy of Sciences, 2005. [dostęp 2015-07-12]. (ang.).
- ↑ a b Międzynarodowy Rok Geofizyczny, [w:] Encyklopedia PWN [online], Wydawnictwo Naukowe PWN [dostęp 2015-01-18].
- ↑ Zbigniew Długosz: Historia odkryć geograficznych i poznania Ziemi. Warszawa: PWN, 2002, s. 265.
- ↑ a b Stanisław Rakusa-Suszczewski. Międzynarodowy Rok Polarny. „Sprawy Nauki”, 2005-03-31. Ministerstwo Nauki i Szkolnictwa Wyższego. [dostęp 2015-07-12]. (pol.).
- ↑ Stanisław Rakusa-Suszczewski: W Antarktyce. Warszawa: Krajowa Agencja Wydawnicza, 1989, s. 111.
Text is available under the CC BY-SA 4.0 license; additional terms may apply.
Images, videos and audio are available under their respective licenses.
