Mennonici

Klasyfikacja systematyczna wyznania

Chrześcijaństwo  └ Protestantyzm    └ Anabaptyzm

Historia Założyciel(e) Menno Simons Utworzono 1539

Dane statystyczne  (2018) Wierni 2,13 mln

Multimedia w Wikimedia Commons

Mennonici – wyznanie chrześcijańskie zaliczane do protestantyzmu, powstałe w roku 1539^[1] w Holandii. Jest jednym z nurtów anabaptyzmu, nazwę wywodzi od swego założyciela – Menno Simonsa.

Podstawą wiary mennonitów jest Biblia, uznawana za nieomylne, objawione Słowo Boże. Mennonici wierzą w to, że człowiek został oddzielony od Boga przez grzech, a jego zbawienie możliwe jest tylko dzięki niezasłużonej łasce Boga. Łaska ta dostępna jest dzięki śmierci Jezusa Chrystusa na krzyżu i może być przyjęta tylko wiarą. Zbawienia nie można osiągnąć poprzez dobre uczynki lub obrzędy religijne.

Główne zasady wiary mennonitów zostały wyłożone w piśmie Fondamentboek autorstwa Menno Simonsa. Obejmują one:

• chrzest młodzieży od 14. roku życia (jako świadomie wierzących w Jezusa Chrystusa) najczęściej przez polanie wodą głowy;
• możliwość wykluczenia grzeszników z gminy mennonickiej;
• kolegialność wyrażająca się w możliwości wyboru pastorów przez wiernych;
• całkowity zakaz noszenia i używania broni;
• zakaz przysięgania na cokolwiek;
• zakaz sprawowania wysokich urzędów.

W Ameryce Północnej mennonici żyją np. w okolicach Kitchener i St. Jacobs w Ontario w Kanadzie.

 Osobny artykuł: Mennonici w Polsce.

W wyniku prześladowań część wspólnoty mennonickiej opuściła Holandię w 1555 i szukała przyjaznego miejsca do osiedlenia się w całej Europie.

 Osobny artykuł: Olędrzy.

W Polsce mennonici osiedlali się, między innymi, na Żuławach w Dolinie Dolnej Wisły oraz w Kazuniu koło Warszawy, na terenach dotychczas niezamieszkanych, dając początek tzw. kolonizacji olęderskiej. Byli pracowici, wykazywali się kunsztem w osuszaniu bagien. Ich gminy dzieliły się zasadniczo na flamandzkie i fryzyjskie. Stworzyli kulturę o surowych obyczajach i zasadach, praca stanowiła dla nich istotną wartość.

W 1542 do mennonitów osiedlonych na dzisiejszym terytorium Polski przybył Menno Simons w celu rozstrzygnięcia sporu religijnego^[2].

Po I rozbiorze Polski w 1772 musieli uchodzić przed militaryzmem pruskim (mennonici nie uznają służby wojskowej). Część z nich udała się do Ameryki Północnej lub Rosji, dając początek ruskim mennonitom, pozostali szybko ulegli germanizacji (czemu sprzyjało podobieństwo języków niderlandzkiego i niemieckiego).

Pod koniec XVIII stulecia w ramach kolonizacji józefińskiej osadnictwo mennonickie rozpoczęło się na terenie Galicji (głównie w okolicach Lwowa). Większość wiernych skupiła się później w chrześcijańsko-mennonickiej Gminie Kiernica-Lwów^[3].

W II Rzeczypospolitej istniało 6 gmin mennonickich (informacja z podaniem nazw miejscowości i powiatów sprzed 1939):

• Kiernica-Lwów z siedzibą we Lwowie,
• Sosnówka, pow. Chełmno,
• Nieszawka, pow. Toruń,
• Mątawy-Grupa, pow. Świecie,
• Kazuń Niemiecki, pow. Warszawa (z filią Wola Wodzyńska, pow. Ciechanów),
• Wymyśle Niemieckie, pow. Gostynin^[3]

Gminy mennonickie w Polsce w okresie międzywojennym nie tworzyły jednej organizacji. Okazją do wspólnego spotkania ich przedstawicieli była światowa konferencja mennonitów mająca miejsce w Gdańsku w dniach od 31 sierpnia do 3 września 1930^[3].

W 1945 mennonici musieli opuścić tereny Żuław z powodu zbliżającej się Armii Czerwonej. Reszta tutejszej ludności została wysiedlona do Niemiec po włączeniu Żuław do Polski. Zalanie polderów oraz pozbawienie urządzeń hydrotechnicznych konserwacji i stałego nadzoru, spowodowało wyłączenie na wiele lat części Żuław z eksploatacji rolniczej.

Mennonici pozostawili po sobie w Polsce zadbane wioski, schludne chałupy, a także liczne cmentarze o fantazyjnych nagrobkach (można je zobaczyć m.in. w Stogach i Karwieńskich Błotach).

Na terenie Polski zachowały się dawne świątynie mennonickie, choć wszystkie z nich przestały służyć wiernym tego wyznania. Są to np.:

• dawny dom modlitwy w Elblągu,
• kościół z Kaczynosu (obecnie w Elblągu),
• kościół przy ul. Warszawskiej w Elblągu,
• kościół w Gdańsku,
• kościół w Głęboczku,
• kościół w Jeziorze,
• dom modlitwy w Kazuniu Nowym,
• kościół w Małej Nieszawce,
• kościół w Mątawach,
• dom modlitwy w Nowym Wymyślu,
• kościół w Rozgarcie.

Działalność mennonitów w Polsce koncentruje się wokół Fundacji „Dziedzictwo”, mającej siedzibę w Mińsku Mazowieckim. Prowadzi ona kursy języka angielskiego i organizuje spotkania poświęcone sprawom wychowania chrześcijańskiego oraz etyki. W Mińsku Mazowieckim działa również wspólnota mennonitów. W latach 2004, 2006, 2008, 2010 oraz 2012, dzięki jej staraniom, trasę koncertową po Polsce odbył amerykański chór mennonitów „Hope Singers”.

Wydają oni bezpłatny miesięcznik Ziarno Prawdy, poświęcony nauczaniu biblijnemu^[4].

W 2018 roku było na świecie ponad 2,1 mln ochrzczonych mennonitów^[5]:

• Stany Zjednoczone – 500,5 tys.
• Etiopia – 310,9 tys.
• Indie – 257 tys.
• Demokratyczna Republika Konga – 225,6 tys.
• Kanada – 149,4 tys.
• Indonezja – 102,8 tys.

W Europie największą społeczność mennonitów mają Niemcy – 47,5 tys.

• Olędrzy
• Amisze
• Cornelis van Almonde
• Adam Wijbe
• ruscy mennonici
• emfiteuza