Mauzoleum (gr. mausoleion, łac. mausoleum) – rodzaj grobowca w formie monumentalnej, samodzielnej budowli o bogatym wystroju architektonicznym. Spotykane są również niebędące miejscem pochówku, symboliczne mauzolea, będące jedynie pomnikiem ku czci danej osoby.

Pierwszym znanym mauzoleum jest wybudowany w IV wieku p.n.e. grobowiec króla Mauzolosa w Halikarnasie. Od imienia tego króla pochodzi nazwa wzorowanych na jego grobowcu późniejszych obiektów tego typu.

• Mauzoleum generała Józefa Bema w Tarnowie
• Mauzoleum Piastów Śląskich w Legnicy
• Mauzoleum Piastów Śląskich w Krzeszowie
• Mauzoleum Raczyńskich w Rogalinie – zainspirowane gotykiem przyziemie kościoła pw. św. Marcelina w stylu antycznym (ewenement architektoniczny)
• Mauzoleum na terenie byłego obozu koncentracyjnego na Majdanku w Lublinie
• Mauzoleum rodziny Dietlów w Sosnowcu
• Mauzoleum w Wałbrzychu
• Mauzoleum rodziny Schaffgotschów w Raszowie
• Mauzoleum Książąt Żagańskich (kościół Świętego Krzyża) w Żaganiu
• Mauzoleum Potockich w Wilanowie

• Mauzoleum Gustawa Orlicz-Dreszera w Gdyni – zburzone w czasie II wojny światowej
• Kaplica Moskiewska w Warszawie – mauzoleum cara Wasyla Szujskiego (wybudowane 1620 – rozebrane 1818)
• Mauzoleum Hindenburga – niem. Tannenberg-Denkmal koło wsi Sudwa – pomnik zwycięstwa niemieckiego nad armią rosyjską w sierpniu 1914 w Prusach – nazywanej bitwą pod Tannenbergiem

• Mauzoleum Lenina w Moskwie
• Mauzoleum Ofiar Rewolucji na Polu Marsowym w Sankt Petersburgu
• Mauzoleum Mao Zedonga w Pekinie
• Mauzoleum Kim Ir Sena w Pjongjangu
• Mauzoleum Ho Chi Minha w Hanoi
• Mauzoleum Suche Batora i Czojbalsana w Ułan Bator (Nieistniejące)
• Mauzoleum Georgiego Dimitrowa w Sofii (Nieistniejące)
• Mauzoleum Pomnik narodowy na Vítkově w Pradze
• Mauzoleum Atatürka w Ankarze
• Mauzoleum Muhammad Ali Jinnah w Karaczi (Meczet Mazare Quaid)
• Mauzoleum Valle de los Caídos w Dolinie Poległych w Hiszpanii, upamiętniające poległych (gł. żołnierzy generała Franco) w wojnie domowej 1936–1939
• Mauzoleum Augusta – I wiek p.n.e.
• Mauzoleum Hadriana (Zamek Świętego Anioła) w Rzymie – II wiek
• Mauzoleum Konstancji w Rzymie
• Mauzoleum Lincolna w Waszyngtonie
• Mauzoleum Tadź Mahal w Indiach
• Grobowce Saadytów w Marrakeszu
• Mauzoleum Che Guevary w Santa Clara
• Mauzoleum Josipa Broz Tito w Belgradzie (Dom Kwiatów)

• cenotaf
• karner
• ossuarium

• Witold Szolginia: Architektura. Warszawa: Sigma NOT, 1992, s. 98. ISBN 83-85001-89-1.