Mariologia, dawniej teologia mariologiczna (łac. Maria – Maryja, gr. logos – nauka, wiedza) – dział teologii dogmatycznej, nauka o Maryi z Nazaretu, Matce Jezusa Chrystusa.

Obejmuje takie zagadnienia jak: szczególne wybranie Maryi, jej świętość, poczęcie Syna z Ducha Świętego, obecność Maryi w życiu Chrystusa i Kościoła, jej dziewictwo i Boże macierzyństwo, udział w zbawczym dziele Chrystusa, znaczenie we wspólnocie Kościoła, kult.

Źródłami mariologii są: Pismo Święte (Ga 4,4-5; Mk 3,31-35; 6,1-6; Mt 1,1-25, 2,11; Lk 1,26-56; 2,1-35, 41-51; 11,27-28; J 2,1-11; 19,25-27; Dz 1,14), nauczanie ojców Kościoła, sobory i synody, liturgia, doświadczenia świętych i mistyków, pobożność sanktuaryjna.

Pierwszy usystematyzowany traktat o Maryi przedstawił w 1590 hiszpański jezuita Francisco Suarez. Określenia „mariologia” po raz pierwszy użył Placido Nigido na pocz. XVII w. (Summa mariologiae, Palermo 1602). Sobór Watykański II dał nowy wykład mariologii w powiązaniu z nauką o Kościele i chrystologią.

Mariologię współczesną rozwijają Międzynarodowe Kongresy Mariologiczne organizowane przez Pontificia Academia Mariana Internationalis (PAMI). Głównym akademickim ośrodkiem mariologii na świecie jest Papieski Wydział Teologii „Marianum” w Rzymie. Pierwsza Katedra Mariologii w Polsce powstała w 1958 na Katolickim Uniwersytecie Lubelskim . W 1999 zostało założone Polskie Towarzystwo Mariologiczne.

Teologie protestancka i prawosławna nie mają odrębnego traktatu mariologicznego. W teologii prawosławnej mariologia stanowi część chrystologii, zw. teotoklogią.

W zależności od źródeł, stosowanych metod i wyznaczonego celu, które określają jej rodzaj i charakter, mariologię dzielimy na:

• biblijną (wydobywającą z Biblii elementy objawienia o Maryi)
• patrystyczną (opartą na nauczaniu ojców Kościoła)
• scholastyczną (rozważającą poszczególne zagadnienia, gł. Boże Macierzyństwo, w kontekście wcielenia)
• pozytywną (opartą na Piśmie Świętym, nauce ojców Kościoła, nauczaniu soborów i papieży; mniejsze znaczenie przywiązującą do spekulacji)
• przywilejów (mnożącą nowe tytuły chwały i ogłaszającą nowe dogmaty maryjne; mariologia przedsoborowa)
• historiozbawczą (ukazującą Maryję na tle dziejów zbawienia i podkreślającą jej udział w tajemnicy wcielenia)
• akademicką (wykładaną na wyższych uczelniach i w seminariach duchownych)
• ludową (uprawiana przez pobożny lud)
• wyzwolenia (rozwijaną w Ameryce Łacińskiej w 2 poł. XX w. w ramach teologii wyzwolenia)
• chrystotypiczną (podkreślającą podobieństwa Maryi do Chrystusa, rodzącą pobożność wzywania Maryi w różnych potrzebach)
• eklezjotypiczną (podkreślającą podobieństwa Maryi do Kościoła, akcentującą pobożność naśladowania i zaangażowania)
• feministyczną (ukierunkowaną feministycznie, promującą potrzebę wyzwolenia kobiet)
• symboliczną (dowartościowującą symbole biblijne, które zasadnie można odnieść do Maryi)
• narracyjną (akcentującą opisową moc narracji biblijnej o obecności Maryi w życiu Chrystusa i Kościoła)
• ekumeniczną (uwzględniającą także nauczanie o Maryi prezentowane w in. wyznaniach chrześcijańskich)

• chrystologia
• Maryja w islamie

• Elżbieta Adamiak, Traktat o Maryi, [w:] Dogmatyka, t. 2, Warszawa: Więź, 2010, ISBN 978-83-603-5694-4.
• Stanisław Napiórkowski, Mariologia, [w:] Encyklopedia Katolicka, t. 11, Lublin: Tow. Nauk. KUL, 2006, ISBN 83-7306-300-5.
• Religia. Encyklopedia PWN, t. 1-10, Warszawa: Wydaw. Nauk. PWN, 2001-2003 (hasła: mariologia, teologia mariologiczna), ISBN 83-01-13414-3.