Marian Konieczny
| Data i miejsce urodzenia |
13 stycznia 1930 |
|---|---|
| Data i miejsce śmierci |
25 lipca 2017 |
| Narodowość |
polska |
| Alma Mater | |
| Dziedzina sztuki | |
| Ważne dzieła | |
| Odznaczenia | |
     
| |
Marian Adam Konieczny (ur. 13 stycznia 1930 w Jasionowie, zm. 25 lipca 2017[1] w Jaroszowcu[2]) – polski rzeźbiarz, profesor, dziekan Wydziału Rzeźby (1968–1972) i rektor (1972–1981) Akademii Sztuk Pięknych im. Jana Matejki w Krakowie, poseł na Sejm PRL VIII i IX kadencji z ramienia PZPR, członek Rady Krajowej PRON[3]. W 1975 delegat na VII Zjazd PZPR, w 1978 członek egzekutywy Komitetu Krakowskiego PZPR oraz przewodniczący Krakowskiego Komitetu Frontu Jedności Narodu. Honorowy członek Akademii Sztuk Pięknych ZSRR[4].
Życiorys
[edytuj | edytuj kod]Był synem małorolnego chłopa[5] Stanisława i Stefanii[2]. W czasie okupacji niemieckiej ukończył dwie klasy gimnazjum na tajnych kompletach[5]. Uczęszczał do Gimnazjum Klasycznego w Brzozowie[6][7], a od 1948 na Akademię Sztuk Pięknych im. Jana Matejki w Krakowie (pracownia prof. Xawerego Dunikowskiego). Ukończył ją w 1954. Uczył się m.in. wraz z Augustynem Dyrdą[5]. W latach 1954–1958 studiował na Instytucie im. Riepina w Petersburgu (wówczas Leningradzie)[8][9], w pracowni Michaiła Kerzina, dziekana Wydziału Rzeźby. Z uczelni tej przywiózł do Polski trzy rzeźby, m.in. Starego Atletę, za którego otrzymał Srebrny Medal na Wystawie Sztuki Młodych w 1959 w Wiedniu[5]. W 1958 podjął pracę w ASP w Krakowie i w latach 1972–1981 był rektorem tej uczelni[8].
W latach 1948–1954 należał do Związku Młodzieży Polskiej. W 1953 wstąpił do Polskiej Zjednoczonej Partii Robotniczej. Od 1958 do 1980 był członkiem Związku Nauczycielstwa Polskiego. Przystąpił także do Związku Polskich Artystów Plastyków[9]. Został pochowany w alei zasłużonych krakowskiego cmentarza Rakowickiego.
O swojej twórczości powiedział:
Gdy tworzę pomnik, to traktuję własny wysiłek jako poszukiwanie odpowiedzi na konkretny, w pewnym sensie zadany temat. Fakt, że jest to zamówienie społeczne, pociąga mnie jeszcze bardziej. Nabieram wówczas pewności, iż rzeźbiarz jest jednostką w społeczeństwie potrzebną, a może nawet niezbędną... Pomnik jest po prostu głosem w dyskusji nad epoką, w której się żyje, lub nad wydarzeniem dla niej znaczącym i na swój sposób charakterystycznym[5].
Twórca wielkich kompozycji rzeźbiarskich, medali, portretów sławnych Polaków m.in. Konrada Swinarskiego, Krzysztofa Pendereckiego. Marian Konieczny jest także twórcą pomnika nagrobnego aktorki Barbary Kwiatkowskiej-Lass, zrealizowanego w 1998 oraz pomnika nagrobnego prof. Wiktora Zina zrealizowanego w 2012 – obydwa na cmentarzu Rakowickim.
Realizacje
[edytuj | edytuj kod]
Warszawa, w swojej pierwotnej lokalizacji na placu Teatralnym.
,_May_3_Av,_Krak%C3%B3w,_Poland.jpg)
,_Rakowice_Cemetery,_26_Rakowicka_street,_Krakow,_Poland.jpg)
,_26_Rakowicka_street,_Krak%C3%B3w,_Poland.jpg)
- Pomnik Bohaterów Warszawy („Warszawska Nike”) (1964)
- Pomnik Marii Curie-Skłodowskiej w Lublinie (1964) [10]
- Pomnik Wdzięczności Armii Radzieckiej w Częstochowie odsłonięty 9 maja 1968[11] (zdemontowany w 1992)
- Pomnik Lenina w Nowej Hucie z 1973 (zdemontowany w 1989)
- Pomnik Czynu Rewolucyjnego w Rzeszowie (1974)
- Pomnik Grunwaldzki w Krakowie (rekonstr. 1976)
- Pomnik Aleksandra Zawadzkiego w Dąbrowie Górniczej (zdemontowany w 1990)[12]
- Pomnik Tadeusza Kościuszki w Filadelfii (USA) z 1979
- Pomnik Wincentego Pstrowskiego w Zabrzu sprzed 1979 (przemianowany w 2018 na „Pomnik Braci Górniczej”)[13]
- Pomnik Leona Kruczkowskiego w Sosnowcu z lat 1979/1980
- Pomnik Republika Tarnobrzeska
- Pomnik Chwały i Męczeństwa w Algierze w Algierze z 1982 (współautor), założenia i projekt architektury oraz plan zagospodarowania i arch. Wiesław Kempka, projekt konstrukcji i realizację prowadziła firma Lavalin z Kanady
- Pomnik Stanisława Wyspiańskiego w Krakowie (1982)
- Pomnik Wincentego Witosa (1985), Warszawa, pl. Trzech Krzyży
- Pomnik Grzegorza z Sanoka w Sanoku (1985)
- Pomnik Chopina w Hamamatsu (Japonia) (1990)
- Pomnik Edwarda Mandella House’a w Warszawie (1991)
- Pomnik Bartosza Głowackiego w Janowiczkach (1994) pod Racławicami
- Pomnik Jana Matejki w Warszawie (1995)
- Pomnik Barbary Kwiatkowskiej-Lass (1998) na cmentarzu Rakowickim
- Pomnik Jana Pawła II i księdza Eugeniusza Makulskiego (1999) przed Bazyliką w Licheniu
- Pomnik Jana Pawła II w Leżajsku (2000)[14]
- Fontanna Apolla (2002) na Rynku Starym w Poznaniu
- Pomnik Jana Zamoyskiego w Zamościu (2005), przed d. pałacem Zamoyskich
- Rzeźby Wisła, Macierzyństwo I, Macierzyństwo II znajdujące się przed Galerią Rzeźby prof. Mariana Koniecznego w Zamościu, ul. Łukasińskiego 2 B oraz wszystkie inne zaprezentowane na ekspozycji w Galerii.
Nagrody i odznaczenia
[edytuj | edytuj kod],_26_Rakowicka_street,_Krak%C3%B3w,_Poland.jpg)
- Nagroda Miasta Krakowa (1973)[15]
- Order Sztandaru Pracy II klasy (1985)
- Krzyż Kawalerski Orderu Odrodzenia Polski (1965)
- Medal 30-lecia Polski Ludowej
- Medal 40-lecia Polski Ludowej[9]
W 1966 otrzymał Nagrodę Państwową I stopnia[16]. Postanowieniem z 23 grudnia 1999 został odznaczony przez prezydenta Aleksandra Kwaśniewskiego Krzyżem Komandorskim z Gwiazdą Orderu Odrodzenia Polski[17]. W 2009 został odznaczony Złotym Medalem „Zasłużony Kulturze Gloria Artis”[18].
Przypisy
[edytuj | edytuj kod]- ↑ Zmarł rzeźbiarz Marian Konieczny, twórca m.in. Warszawskiej Nike. wyborcza.pl, 25 lipca 2017. [dostęp 2017-07-25].
- ↑ a b Marian Konieczny. rejestry-notarialne.pl.
- ↑ „Dziennik Polski”, r. XXXIX, nr 90 (11 906), 9 maja 1983, s. 2.
- ↑ Kto jest kim w Polsce. Informator biograficzny, Warszawa 1984, s. 419.
- ↑ a b c d e Ryszard Wójcik, Konieczny - Jego żywiołem jest brąz, [w:] red. Zygmunt Marcińczak, Nasi współcześni, MAW, Warszawa, 1980, s. 100-111, ISBN 83-203-1266-3
- ↑ Uczniowie oraz absolwenci Gimnazjum i Liceum Ogólnokształcącego w Brzozowie. W: Jerzy Ferdynand Adamski: 75 lat Gimnazjum i Liceum Ogólnokształcącego w Brzozowie. Brzozów: Muzeum Regionalne PTTK w Brzozowie, 1984, s. 38.
- ↑ Historia szkoły na oficjalnej stronie. lobrzozow.edupage.org. [dostęp 2014-05-08].
- ↑ a b Zmarł Marian Konieczny, autor „Wani” na pl. Biegańskiego w Częstochowie i warszawskiej Nike. wyborcza.pl, 25 lipca 2017. [dostęp 2017-07-26].
- ↑ a b c Profil na stronie Biblioteki Sejmowej. [dostęp 26 lipca 2017].
- ↑ Małgorzata Domagała: Nie żyje prof. Marian Konieczny. Był m.in. autorem pomnika patronki UMCS. wyborcza.pl, 27 lipca 2017. [dostęp 2017-07-27].
- ↑ Janusz Brandys, Witold Mielczarek, Częstochowa i okolice: przewodnik, Warszawa: Sport i Turystyka, 1982, s. 47, ISBN 83-217-2397-7, OCLC 11972901 [dostęp 2023-01-16].
- ↑ Pomnik gen. Aleksandra Zawadzkiego. dabrowa.pl. [dostęp 2020-12-30].
- ↑ Po cichu i bez fleszy odsłonięto pomnik Braci Górniczej. Czy zadziała plan ratunkowy dla monumentu Pstrowskiego?. gloszabrza24.pl, 26 marca 2018. [dostęp 2020-12-15].
- ↑ Kazimierz S. Ożóg: Znak pielgrzyma. Pomnik Jana Pawła II na Górze Świętej Anny i monumenty papieskie w innych polskich sanktuariach. uni.opole.pl. s. 7. [dostęp 2020-12-30].
- ↑ „Dziennik Polski”, s. 1, nr 109, 9 maja 1973
- ↑ „Nowiny Rzeszowskie”, nr 170 (5306), 20 lipca 1966, s. 2.
- ↑ M.P. z 2000 r. nr 13, poz. 258
- ↑ Wręczenie medali Gloria Artis. krakow.pl, 4 marca 2009. [dostęp 2015-06-23].
Bibliografia
[edytuj | edytuj kod]- Leszek Mazan. Wyspiański, Długosz, Hubal i pochód królów na Wawel. Rozmowa z prof. Marianem Koniecznym. „Nowiny”, s. 5, Nr 260 z 19 listopada 1979.
Linki zewnętrzne
[edytuj | edytuj kod]- Muzeum Mariana Koniecznego w Krakowie [dostęp 2024-04-18].
- Konieczny Marian. interia.pl. [dostęp 2011-08-22].
- Film Metrum 2 z udziałem Mariana Koniecznego. vimeo.com. [dostęp 2012-08-18].
Text is available under the CC BY-SA 4.0 license; additional terms may apply.
Images, videos and audio are available under their respective licenses.
