Lwinkowate
| Stratiomyidae[1] | |
| Latreille, 1802 | |
,_%E2%99%80_(7614192796).jpg) Przedstawiciel rodziny lwinkowatych – lwinka kameleon | |
| Systematyka | |
| Domena | |
|---|---|
| Królestwo | |
| Typ | |
| Gromada | |
| Podgromada | |
| Rząd | |
| Podrząd | |
| Infrarząd |
Stratiomyomorpha |
| Nadrodzina |
Stratiomyoidea |
| Rodzina |
lwinkowate |
Lwinkowate[2], zmróżkowate[3] (Stratiomyidae) – rodzina owadów należąca do rzędu muchówek (Diptera), podrzędu krótkoczułkich (Brachycera). Obejmuje ponad 2700 opisanych gatunków o różnorodnej budowie i ubarwieniu. Larwy rozwijają się w martwej materii organicznej, pod korą lub w wodzie.
Opis
[edytuj | edytuj kod]
.jpg)
.jpg)
Owad dorosły
[edytuj | edytuj kod]Muchówki o ciele długości od 2 do 28 mm, bardzo różnorodne pod względem kształtu ciała i ubarwienia. Wiele gatunków upodobnia się do os lub pszczół ubarwieniem i sposobem lotu, co jest przykładem mimikry[4]. Ciało pozbawione jest dużych szczecin[5].
Głowa zwykle półkulista, rzadziej kulista, przy czym twarz może być płaska, równomiernie zaokrąglona, rzadziej guzkowana lub wyciągnięta w ryjek (rostrum)[5][4]. Zarówno samce, jak i samice mogą być holoptyczne lub dychoptyczne. Przyoczka najczęściej rozmieszczone są na planie trójkąta równobocznego[5]. Czułki składają się ze zwykle krótkich nóżki i trzonka oraz rozmaicie wykształconego, 5–8-członowego biczyka, który może być dodatkowo zaopatrzony w wierzchołkową lub aristopodobną wić czułkową[4]. Aparat gębowy cechuje się dwu-, rzadziej jednoczłonowymi głaszczkami i zwykle mięsistym labellum[4].
Tułów cechuje mała, półokrągła tarczka, często zaopatrzona w 2–12 kolców. Odnóża pozbawione są ostróg na goleniach; wyjątkowo drobne ostrogi występują na ich środkowej parze[5][4]. Stopy zaopatrzone są w parę przylg i empodium. Skrzydła są przezroczyste, przydymione lub z wzorem, często pomarszczone. Żyłka kostalna nie obiega skrzydła dookoła, lecz kończy się w okolicy jego wierzchołka lub wcześniej. Dobrze rozwinięta komórka dyskoidalna ma kształt pięcio- lub sześciokątu. Komórka posterokubitalna jest klinowato wydłużona i zamknięta[5].
Odwłok rozmaitego kształtu, od krępego i krótkiego po wydłużony[5][4]. Trzy do pięciu jego ostatnich segmentów jest niewidoczne wskutek wciągnięcia w głąb ciała. Samce mają stosunkowo duży aparat kopulacyjny o jednoczłonowych gonopodach. Samice mają miękkie pokładełko[5] i 3, wyjątkowo 2 spermateki[4].
Stadia rozwojowe
[edytuj | edytuj kod]Larwy mają ciało spłaszczone grzbietobrzusznie, o oskórku stwardniałym, wskutek wysycenia węglanem wapnia. U gatunków występujących w Polsce długość ich ciała waha się od 2 do 50 mm. Zwykle stożkowata głowa ma trójczłonowe czułki, dobrze rozwinięte oczy, a na przedzie silnie zesklerotyzowany ryjek. Gatunkom wodnym do oddychania służy umieszczony na końcu odwłoka syfon, zabezpieczony przed zalaniem za pomocą wieńca szczecinek, a czasem jeszcze dodatkowo domykany przez płytki przetchlinkowe[5].
Poczwarki pozostają otoczone ostatnią wylinką larwalną, która nie tworzy jednak bobówki[5].
Biologia i ekologia
[edytuj | edytuj kod]Postacie dorosłe niektórych gatunków żywią się pyłkiem i chętnie odwiedzają kwiaty[5][4]. Inne przysiadają na nasłonecznionych liściach lub trzymają się miejsc występowania larw. Samce niektórych gatunków wykazują terytorializm[4].
Larwy większości gatunków żyją w rozkładającej się materii roślinnej: ściółce, butwiejącym drewnie, nawozie czy gnijących owocach. Niektóre występują pod korą powalonych drzew. Część larw, jak w podrodzinach Striatomyinae i Nemotelinae, jest przystosowanych do życia w wodzie. Zasiedlają one szerokie spektrum habitatów: od zalanych dziupli i wód słodkich po śródlądowe solniska i gorące źródła[5][4].
Systematyka i występowanie
[edytuj | edytuj kod]Należy tu ponad 2700 opisanych gatunków, zgrupowanych w ponad 380 rodzajach[6]. W Polsce stwierdzono 59 gatunków[2] (zobacz: lwinkowate Polski).
Lwinkowate stanowią grupę siostrzaną pośniadkowatych. Dzielą się na podrodziny[4]:
- Beridinae
- Chiromyzinae
- Chrysochlorininae
- Clitellariinae
- Hermetiinae
- Nemotelinae
- Pachygastrinae
- Raphiocerinae
- Sarginae
- Stratiomyinae
Przypisy
[edytuj | edytuj kod]- ↑ Stratiomyidae, [w:] Integrated Taxonomic Information System (ang.).
- ↑ a b T. Zatwarnicki: rodzina: Stratiomyidae Latreille P.A., 1802 – lwinkowate. [w:] Biodiversity Map [on-line]. [dostęp 2018-06-13].
- ↑ Jiří Zahradník: Przewodnik: Owady. Warszawa: Multico, 2000, s. 298.
- ↑ a b c d e f g h i j k Norman E. Woodley: Stratiomyidae (Soldier Flies). W: Manual of Central American Diptera. Vol. 1. Brian Victor Brown (red.). Ottawa: NRC Research Press, 2009. ISBN 978-0-660-19833-0.
- ↑ a b c d e f g h i j k Przemysław Trojan: Klucze do oznaczania owadów Polski cz. XXVIII Muchówki – Diptera, zeszyt 22 – Striatomyidae. Warszawa: PWN, Polski Związek Entomologiczny, 1963.
- ↑ Norman E. Woodley. A World Catalog of the Stratiomyidae (Insecta: Diptera). „Myia”. 11, s. 1–473, 2001. Backhuys Publishers.
Text is available under the CC BY-SA 4.0 license; additional terms may apply.
Images, videos and audio are available under their respective licenses.
