For faster navigation, this Iframe is preloading the Wikiwand page for List 15.

List 15

List 15list otwarty w sprawie sytuacji Polaków w ZSRR, skierowany w roku 1974 do rządu PRL zaadresowany do wicepremiera Józefa Tejchmy.

List został napisany przez Zbigniewa Herberta i Zygmunta Mycielskiego[1]. W zbieranie podpisów zaangażował się m.in. Adam Michnik[2]. List podpisali (kolejność alfabetyczna)[3]:

 Z tym tematem związana jest kategoria: Sygnatariusze Listu 15.
  1. Jacek Bocheński
  2. Kazimierz Brandys
  3. Zbigniew Herbert
  4. Andrzej Kijowski
  5. Tadeusz Konwicki
  6. Edward Lipiński
  7. Zofia Małynicz
  8. Jan Nepomucen Miller
  9. Zygmunt Mycielski
  10. Tadeusz Nowakowski
  11. Antoni Słonimski
  12. Andrzej Szczypiorski
  13. Wiktor Woroszylski
  14. Jan Zieja
  15. Włodzimierz Zonn

Zawierał m.in. słowa

Apelujemy przeto do rządu PRL o uzyskanie dla Polaków w ZSRR praw, z jakich korzystają nasi rodacy zamieszkali w innych krajach. Jest sprawą pilną i naszym zdaniem konieczną rozszerzenie kontaktów między krajem a Polonią radziecką, ułatwienie wyjazdów zarówno indywidualnych, jak i zbiorowych, bardziej niż dotychczas swobodne uczestniczenie w zjazdach, zlotach, festiwalach i koloniach dla dzieci. Pragniemy, aby nasi rodacy ze Związku Radzieckiego mieli możliwość nieskrępowanego wypowiadania się na temat swoich potrzeb, zwłaszcza w dziedzinie kultury, oświaty i religii. Niech zostanie im udzielona we wszystkich dziedzinach niezbędna i zorganizowana opieka[2][1].

Stefan Kisielewski opisał sprawę listu w swoim dzienniku:

Heca się stała wielka, bo „grupa protestująca” znowu napisała list do Tejchmy, tym razem w sprawie Polaków w Rosji. List podpisało piętnastu literatów i nieliteratów: Mycielski, Lipiński, Słonimski, Konwicki, Brandys (Kazimierz), Szczypiorski (!), Nowakowski, Herbert, ks. Zieja, Woroszylski, Zonn, Miller, Bocheński, Kijowski, Zofia Małynicz. List dotyczy Polaków w Rosji, żeby otrzymali prawa Polonii, mogli przyjeżdżać do Polski i mieli swobody w dziedzinie „kultury, oświaty i religii”. List dobry, bo nie Słonimski go napisał, bardzo na czasie, bo odbywa się przecież owa konferencja „porozumienia i współpracy” w Genewie, warto się „światu” przypomnieć. Oczywiście, jest w tym udawanie Greka, wszak list wysłany został do rządu (do wicepremiera Tejchmy), a ten rząd właśnie pomaga Rosji w jej wielkim oszustwie, jakim jest w ogóle uczestniczenie w takiej „odprężeniowej konferencji”. Ale my pomagać nie musimy, w tym różnię się ze Stommą – który zna tylko jeden sposób postępowania: wazelinę wobec Rosji. Że niby ratuje się "substancję narodową". Ale to już dziś przestarzałe - świat jednakże jest jednością i Rosji dziś jakoś tam na nim zależy, a skoro tak, niech usłyszy parę słów prawdy[3].

W pół roku później, według raportu współpracownika SB, Antoni Słonimski w prywatnej rozmowie

Radził Konwickiemu przeczytać w dzisiejszej prasie listy autorów, którzy będą podpisywali na kiermaszu. Zaskoczyło go stoisko Związku Literatów z okropnymi nazwiskami. Doszło do tego, mówił, że czytając, myślałem ze strachem, czy aby mnie nie ma. Odetchnąłem – nie ma, jestem na marginesie. Książki mi nie wydają, nie zapraszają na kiermasz. Uważa, że to uciszanie pewnych nazwisk, ponieważ nie zwrócono się o uczestnictwo do nikogo z sygnatariuszy „Listu 15”[4].

Zobacz też

[edytuj | edytuj kod]

Inne listy otwarte z czasów PRL:

Przypisy

[edytuj | edytuj kod]
  1. a b 12 grudnia 1974 r. List "15" w sprawie sytuacji Polaków mieszkających w ZSRR [online], Interia.pl, 12 grudnia 2014 [dostęp 2023-06-15].
  2. a b Michał Szukała, 45 lat temu Radio Wolna Europa nagłośniło sprawę tzw. Listu 15 [online], Dzieje.pl, 12 grudnia 2019 [dostęp 2023-06-15].
  3. a b Stefan Kisielewski, Dzienniki, wpis z 11 grudnia 1974, Iskry, 1996, ISBN 83-207-1516-4.
  4. Joanna Siedlecka, Kryptonim "Liryka". Słonimski, Dygat, Konwicki [online], niniwa22.cba.pl, 2008 [dostęp 2021-07-23] [zarchiwizowane z adresu 2013-12-31].
{{bottomLinkPreText}} {{bottomLinkText}}
List 15
Listen to this article

This browser is not supported by Wikiwand :(
Wikiwand requires a browser with modern capabilities in order to provide you with the best reading experience.
Please download and use one of the following browsers:

This article was just edited, click to reload
This article has been deleted on Wikipedia (Why?)

Back to homepage

Please click Add in the dialog above
Please click Allow in the top-left corner,
then click Install Now in the dialog
Please click Open in the download dialog,
then click Install
Please click the "Downloads" icon in the Safari toolbar, open the first download in the list,
then click Install
{{::$root.activation.text}}

Install Wikiwand

Install on Chrome Install on Firefox
Don't forget to rate us

Tell your friends about Wikiwand!

Gmail Facebook Twitter Link

Enjoying Wikiwand?

Tell your friends and spread the love:
Share on Gmail Share on Facebook Share on Twitter Share on Buffer

Our magic isn't perfect

You can help our automatic cover photo selection by reporting an unsuitable photo.

This photo is visually disturbing This photo is not a good choice

Thank you for helping!


Your input will affect cover photo selection, along with input from other users.

X

Get ready for Wikiwand 2.0 🎉! the new version arrives on September 1st! Don't want to wait?