Leszy, borowy, także laskowiec, boruta, borowiec, gajowy, lasowy, leśnik, leśny dziad, dziad borowy, wilczy pasterz^[1][2] – w wierzeniach słowiańskich demon lasu, jego pan i władca zwierząt w nim żyjących^[3]. Czczony także jako wielkoruski demon dusz ludzi zmarłych^[4].

Według wierzeń Słowian ukazuje się pod postacią mężczyzny o nienaturalnie białej twarzy i złym spojrzeniu, którego wzrost zmieniał się w zależności od wysokości drzewostanu^[1]. Ma także przyjmować postacie zwierzęce (wilk, niedźwiedź, puchacz) lub postać wichru^[5] oraz potrafić naśladować głosy zwierząt i dźwięki przypominające wycie wiatru. Takie umiejętności mają pozwalać mu na manipulację ludźmi wędrującymi po lesie^[2]. Częstym wyobrażeniem leszego jest mężczyzna ubrany w mundur i czapkę leśnika, który nosi strzelbę lub pałkę^[1].

Wobec ludzi był zasadniczo neutralny, a jego usposobienie zależało od tego, jaki przejawiali stosunek wobec lasu i jego mieszkańców. Bywało, że wypędzał intruzów ze swojego królestwa^[1]. Mógł zaprowadzić wędrowców w głąb lasu, bądź bezpiecznie z niego wyprowadzić, wysypać dzieciom zebrane runo leśne z koszyka, uchronić przed atakiem zbójców, wydać na pastwę dzikich zwierząt lub ochronić przed nimi^[1].

Leszy często bywał kapryśny, dlatego składano mu ofiary w postaci zwierząt domowych oraz plonów. Zasad tych przestrzegali przede wszystkim myśliwi i drwale, wobec których leszy był nieprzychylny^[6]. W ten sposób prosili demona o możliwość ingerencji w lesie^[2].

Leszy przetrwał w polskich wierzeniach ludowych aż do końca XIX wieku (Bohdan Baranowski przytacza podanie, według którego borowy pomógł w ucieczce dezerterowi z carskiego wojska)^[7].

Literatura

• Leszy (Wujek Czesio) jest jednym z drugoplanowych bohaterów powieści Marcina Mortki pt. „Projekt Mefisto”^[8].
• Inspirowany uniwersum Wiedźmina Leszy występuje w powieści Polowanie na małego szczupaka autorstwa fińskiego pisarza Juhaniego Karili. W polskim przekładzie tłumacz zdecydował się na zastąpienie tej postaci istotą z innego kręgu kulturowego, baskijskim bóstwem lasu Basajaunem^[9].
• Leszy jest głównym bohaterem bajki ,,Lew Deszczowy i Leszy Bibliotekarz" autorstwa Daniela Chmarzyńskiego.^[10]

Komiksy

• W serii komiksowej Kajko i Kokosz Janusza Christy, Leszy wystąpił pod nazwą Dziada Borowego, w zeszycie Dzień Śmiechały.
• Leszy pojawia się także w komiksie Lil i Put.

Gry

• W grze Wiedźmin 3: Dziki Gon dwa zadania polegają na zlikwidowaniu Leszego przez Geralta z Rivii. W dodatku do gry, Krew i wino, można podjąć się dwóch kolejnych zadań z tą istotą, tym razem występującą pod nazwą Borowy.
• Leszy jest głównym bohaterem gry polskiego studia Glivi Games S.A. pod tytułem „Leshy”.
• Leszy jest jednym z bohaterów gry Inscryption^[11].
• Leszy jest jednym z bossów w grze Valheim.

Film

• Leszy jest tytułowym bohaterem i antagonistą w polskim filmie krótkometrażowym pt. Leszy z 2017^[12].
• Leszy pojawia się także w 5 sezonie serialu Supernatural (odcinek nr 5 – Fallen Idols).

Inne

• Rzeźba Leszego znajduje się w Bolkowie na Dolnym Śląsku; autorem rzeźby jest Dariusz Fluder^[13].

• Barbara i Adam Podgórscy: Wielka Księga Demonów Polskich. Leksykon i antologia demonologii ludowej. Katowice: Wydawnictwo KOS, 2005, s. 61-62. ISBN 83-89375-40-0.