For faster navigation, this Iframe is preloading the Wikiwand page for Kuna (waluta).

Kuna (waluta)

Kuna
hrvatska kuna
Kod ISO 4217

HRK

Symbol

KN – kuna
LP – lipa

Państwo

 Chorwacja

Lata w obiegu

30 maja 1994 – 31 grudnia 2022

Bank centralny

Narodowy Bank Chorwacji

Mennica

Chorwacka Mennica (dawniej Chorwacki Instytut Monetarny)

Poziom inflacji

9,4% (kwiecień 2022)[1]

Podział

1 kuna = 100 lip

Banknoty

5, 10, 20, 50, 100, 200, 500, 1000 kun

Monety

1, 2, 5, 10, 20, 50 lip
1, 2, 5 kun

Kuna – dawna waluta Chorwacji. Obowiązywała w Niezależnym Państwie Chorwackim w czasie II wojny światowej (1941−1945), ponownie wprowadzona w 1994 roku jako waluta Republiki Chorwackiej. 1 stycznia 2023 roku Chorwacja oficjalnie przyjęła walutę euro.

Jedna kuna dzieliła się na 100 lip. Międzynarodowym skrótem waluty był HRK. Emitentem kuny był Narodowy Bank Chorwacji, a monety były wybijane przez Chorwacką Mennicę (dawniej Chorwacki Instytut Monetarny).

Pochodzenie i znaczenie nazwy

[edytuj | edytuj kod]

Nazwa waluty nawiązuje do okresu średniowiecza, kiedy na terenie Chorwacji skóry kun stosowane były w handlu jako jednostka wartości lub wymiany. Skórami spłacano kary i długi, a nawet opłacano nimi podatki i cła[2]. Pierwsza moneta z wizerunkiem kuny datowana jest na okres panowania króla Beli IV (1235–1270)[3]. Najbardziej znaną monetą z wizerunkiem kuny jest bański denar/banovac wybijany w XIII wieku, który znajdował się w obiegu do 1384 roku, kiedy został wycofany przez królową Węgier i Chorwacji Marię Andegaweńską. Również chorwaccy książęta i namiestnicy umieszczali kunę na swoich monetach[4].

Kuna pojawiła się także na herbie Królestwa Slawonii. Jej źródła w heraldyce sięgają XIII wieku, a król Władysław II Jagiellończyk w Budzie w 1496 roku oficjalnie potwierdził status heraldyczny kuny. Kuna pojawiała się także w XIII wieku na pieczęciach lokalnych szlachty i książąt[5].

Kuna w herbie Slawonii pojawiała się także na monetach wybijanych przez Habsburgów[6].

Kuna wraz z inną symboliką i herbami była umieszczana na bonach, obligacjach i banknotach będących w obiegu na terenie Chorwacji w XIX i XX wieku[7].

Historia

[edytuj | edytuj kod]
1 kuna z okresu Niepodległego Państwa Chorwackiego

Lata 1941–1945

[edytuj | edytuj kod]

10 kwietnia 1941 roku proklamowano Niepodległe Państwo Chorwackie (NPCh), któremu przewodził Ante Pavelić. Walutą nowego państwa, na mocy dekretu z 7 lipca 1941 roku, została kuna. Jedna kuna dzieliła się na 100 banic. Dekret z 25 września 1942 roku wprowadził do obiegu monety. W głównym obiegu znajdowały się przede wszystkim banknoty. Na terytorium podlegającym władzy NPCh w obiegu znajdowały się także monety próbne, nieoficjalne monety, a także kupony wydawane przez trzy miasta. Antyfaszystowska Rada Wyzwolenia Narodowego Jugosławii wprowadziła do obiegu własne obligacje stanowiące środek płatniczy na zajętych przez siebie terytoriach[8].

Po rozpadzie Jugosławii

[edytuj | edytuj kod]

W 1991 roku Narodowy Bank Chorwacji wyemitował tymczasowego dinara, który znajdował się w obiegu do 30 maja 1994 roku. Kuna została ponownie wprowadzona 30 maja 1994 roku. Do końca 1994 roku obowiązywał okres przejściowy i wymiany dinara na kunę[9].

Wybór nazwy waluty wiązał się z licznymi kontrowersjami. Chorwacki rząd bronił swojego wyboru, zwracając uwagę na historyczne nawiązanie do handlu skórami kun, podczas gdy przeciwnicy nazwy podkreślali, że sugeruje ona ciągłość pomiędzy wojennym reżimem i odtworzonym demokratycznym państwem chorwackim. Jako alternatywę proponowano m.in. nazwy kruna czy banica[10].

Emitentem kuny był Narodowy Bank Chorwacji. Druk banknotów o nominałach 1000, 500, 20, 10 kun odbywał się w monachijskiej drukarni Giesecke & Devrient, a banknoty o nominałach 200, 100 i 50 kun były drukowane przez Österreichische Banknoten und Sicherheitsdruck. Monety były bite przez Chorwacką Mennicę (przed listopadem 2021 roku pod nazwą Chorwacki Instytut Monetarny)[11][12].

Przyjęcie euro

[edytuj | edytuj kod]

1 czerwca 2022 roku Komisja Europejska poinformowała w raporcie, że Chorwacja jest gotowa na wejście do strefy euro do 1 stycznia 2023 roku. Komisja uznała, że ustawodawstwo Chorwacji jest zgodne z wymogami Traktatu i Statutu Europejskiego Systemu Banków Centralnych[13]. Ostatnie akty prawne upoważniające Chorwację do wejścia do strefy euro zostały zatwierdzone 12 lipca, kurs wymiany został ustalony na 7,53450 kuny za 1 euro[14]. Tego samego dnia Rada UE zatwierdziła przyjęcie Chorwacji do strefy euro z dniem 1 stycznia 2023 roku[15]. Na okres od 1 do 14 stycznia zachowano możliwość płatności w obu walutach, choć reszta powinna być wydawana tylko w euro. Wyjątek stanowiły sytuacje, w których sprzedawca fizycznie nie miał wystarczającej ilość waluty euro[16]. Przelicznik ustalono na stałym poziomie: 7,53450 kuny za 1 euro. Wedle tego przelicznika wprowadzono obowiązek podawania na sklepowych półkach cen w obu walutach od 5 września 2022 do 31 grudnia 2023 roku[17].

Monety

[edytuj | edytuj kod]

Motywy chorwackich monet na awersach przedstawiały florę i faunę tego kraju. Od 1993 roku wybijane były monety ze zwyczajowymi (chorwackimi) nazwami gatunków roślin i zwierząt, natomiast od 1994 roku wybijano również monety z naukowymi nazwami przedstawionych roślin i zwierząt. Monety były wybijane przez Chorwacką Mennicę w Zagrzebiu[18].

Wartość Wizerunek Średnica Waga Skład Motyw
Awers Rewers
1 lipa[19] Awers i rewers 17 mm 0,7 g stop aluminium i magnezu gałązka lipy, nominał, nazwa państwa, herb Chorwacji kolba kukurydzy, data
2 lipy[20] Awers i rewers 19 mm 0,92 g gałązka lipy, nominał, nazwa państwa, herb Chorwacji, chorwacki splot gałązka winorośli z kiścią winogron, data
5 lip[21] Awers i rewers 18 mm 2,5 g stal pokryta brązem gałązka lipy, nominał, nazwa państwa, herb Chorwacji gałązka dębu z żołędziam, data
10 lip[22] Awers i rewers 20 mm 3,25 g gałązka lipy, nominał, nazwa państwa, herb Chorwacji, chorwacki splot kwitnący tytoń, data
20 lip[23] Awers i rewers 18,5 mm 2,9 g stal niklowana gałązka lipy, nominał, nazwa państwa, herb Chorwacji, chorwacki splot gałązka oliwna z oliwkami, data
50 lip[24] Awers i rewers 20,5 mm 3,65 g gałązka lipy, nominał, nazwa państwa, herb Chorwacji, chorwacki splot degenia welebicka, data
1 kuna[25] Awers i 22,5 mm 5 g stop miedzi, niklu, cynku biegnąca w prawo kuna, nominał, nazwa państwa, herb Chorwacji, gałązka oliwna i kłos pszenicy słowik, data
2 kuny[26] Awers i rewers 24,5 mm 6,2 g biegnąca w prawo kuna, nominał, nazwa państwa, herb Chorwacji, gałązka dębu i gałązka lauru tuńczyk, data
5 kun[27] Awers i rewers 26,5 mm 7,45 g biegnąca w prawo kuna, nominał, nazwa państwa, herb Chorwacji, gałązka dębu i gałązka lauru niedźwiedź brunatny, data

Banknoty

[edytuj | edytuj kod]
Wartość Wizerunek Wymiary Kolor Motyw Emisje
Awers Rewers
5 kun[28] Awers i rewers 122 × 61 mm zielony Fran Krsto (1643–1671) i Petar Zrinski (1621–1671) Zamek Varaždin i jego plan
  • 9 lipca 2001
10 kun[29] Awers i rewers 126 × 63 mm szary, brązowy Juraj Dobrila (1812-1882), biskup z Triestu i Poreča Starożytny rzymski amfiteatr w Puli, obrys istryjskiego miasteczka Motovun
  • 18 czerwca 2001
  • 24 maja 2004 (wersja okolicznościowa)
  • 18 marca 2013
20 kun[30] Awers i rewers 130 × 65 mm czerwony chorwacki ban Josip Jelačić (1801 – 1859) Zameczek Eltz w Vukovarze
  • 16 sierpnia 2001
  • 18 marca 2013
  • 30 maja 2014 (wersja okolicznościowa)
50 kun[31] Awers i rewers 134 × 67 mm niebieski chorwacki renesansowy poeta Ivan Gundulić (1589-1638) Historyczne centrum Dubrownika, dubrownicki Pałac Rektorski
  • 25 listopada 2002
  • 25 września 2017 (wersja okolicznościowa)
100 kun[32] Awers i rewers 138 × 69 mm pomarańczowy, brązowy chorwacki ban i poeta Ivan Mažuranić (1814 – 1890) Kościół św. Wita w Rijece i jego obrys
  • 3 czerwca 2002
  • 1 lipca 2013
200 kun[33] Awers i rewers 142 × 71 mm brązowy chorwacki polityk Stjepan Radić (1871 – 1928), przeciwnik idei Wielkiej Serbii Budynek sztabu wojskowego w Osijeku, tamtejsza twierdza
  • 12 sierpnia 2002
  • 1 lipca 2013
500 kun[34] Awers i rewers 146 × 73 mm oliwkowy Marko Marulić (1450-1524), pisarz, ojciec literatury chorwackiej Pałac Dioklecjana w Splicie
  • 30 maja 1994
1000 kun[35] Awers i rewers 150 × 75 mm niebieski, szary chorwacki polityk Ante Starčević (1823-1896) Rzeźba konna pierwszego króla chorwackiego Tomisława I, katedra w Zagrzebiu
  • 30 maja 1994

Przypisy

[edytuj | edytuj kod]
  1. CNB Council: Growing demand for corporate credit. 2022-06-08. [dostęp 2022-07-04]. (ang.).
  2. Granic 2008 ↓, s. 88–90.
  3. Granic 2008 ↓, s. 93.
  4. Granic 2008 ↓, s. 92.
  5. Granic 2008 ↓, s. 94.
  6. Granic 2008 ↓, s. 97.
  7. Granic 2008 ↓, s. 99.
  8. Granic 2008 ↓, s. 101–102.
  9. Granic 2008 ↓, s. 103.
  10. Granic 2008 ↓, s. 104–105.
  11. Production, „Narodowy Bank Chorwacji”, 31 stycznia 2015 [dostęp 2022-07-04].
  12. NEW COMPANY NAME, „Chorwacka Mennica”, 2 listopada 2021 [dostęp 2022-07-06].
  13. Ptak-Iglewska 2022 ↓.
  14. Chorwacja wchodzi do strefy euro. Warunki spełnione, ustalono kurs [online], RMF24, 12 lipca 2022 [dostęp 2022-07-12].
  15. 1 stycznia 2023 Chorwacja przystępuje do strefy euro, „Europejski Bank Centralny”, 12 lipca 2022 [dostęp 2022-07-20].
  16. Može li se za vrijeme dvojnog iskazivanja cijena plaćati i kunama i eurima? [online], euro.hr [dostęp 2023-01-03] (chorw.).
  17. Vremenski tijek aktivnosti uvođenja eura [online], euro.hr, 10 września 2021 [dostęp 2023-01-03] (chorw.).
  18. Coins, „Narodowy Bank Chorwacji”, 1 lutego 2015 [dostęp 2022-07-04].
  19. 1 lipa, „Narodowy Bank Chorwacji”, 31 stycznia 2015 [dostęp 2022-07-04].
  20. 2 lipe, „Narodowy Bank Chorwacji”, 31 stycznia 2015 [dostęp 2022-07-04].
  21. 5 lipa, „Narodowy Bank Chorwacji”, 31 stycznia 2015 [dostęp 2022-07-04].
  22. 10 lip, „Narodowy Bank Chorwacji”, 31 stycznia 2015 [dostęp 2022-07-04].
  23. 20 lip, „Narodowy Bank Chorwacji”, 31 stycznia 2015 [dostęp 2022-07-04].
  24. 50 lipa, „Narodowy Bank Chorwacji”, 31 stycznia 2015 [dostęp 2022-07-04].
  25. 1 kuna, „Narodowy Bank Chorwacji”, 31 stycznia 2015 [dostęp 2022-07-04].
  26. 2 kune, „Narodowy Bank Chorwacji”, 31 stycznia 2015 [dostęp 2022-07-04].
  27. 5 kuna, „Narodowy Bank Chorwacji”, 31 stycznia 2015 [dostęp 2022-07-04].
  28. 5 kuna, „Narodowy Bank Chorwacji”, 31 stycznia 2015 [dostęp 2022-07-04].
  29. 10 kuna, „Narodowy Bank Chorwacji”, 1 lutego 2015 [dostęp 2022-07-04].
  30. 20 kuna, „Narodowy Bank Chorwacji”, 31 stycznia 2015 [dostęp 2022-07-04].
  31. 50 kuna, „Narodowy Bank Chorwacji”, 20 listopada 2002 [dostęp 2022-07-04].
  32. 100 kuna, „Narodowy Bank Chorwacji”, 31 stycznia 2015 [dostęp 2022-07-04].
  33. 200 kuna, „Narodowy Bank Chorwacji”, 31 stycznia 2015 [dostęp 2022-07-04].
  34. 500 kuna, „Narodowy Bank Chorwacji”, 31 stycznia 2015 [dostęp 2022-07-04].
  35. 1000 kuna, „Narodowy Bank Chorwacji”, 31 stycznia 2015 [dostęp 2022-07-04].

Bibliografia

[edytuj | edytuj kod]

Linki zewnętrzne

[edytuj | edytuj kod]
{{bottomLinkPreText}} {{bottomLinkText}}
Kuna (waluta)
Listen to this article

This browser is not supported by Wikiwand :(
Wikiwand requires a browser with modern capabilities in order to provide you with the best reading experience.
Please download and use one of the following browsers:

This article was just edited, click to reload
This article has been deleted on Wikipedia (Why?)

Back to homepage

Please click Add in the dialog above
Please click Allow in the top-left corner,
then click Install Now in the dialog
Please click Open in the download dialog,
then click Install
Please click the "Downloads" icon in the Safari toolbar, open the first download in the list,
then click Install
{{::$root.activation.text}}

Install Wikiwand

Install on Chrome Install on Firefox
Don't forget to rate us

Tell your friends about Wikiwand!

Gmail Facebook Twitter Link

Enjoying Wikiwand?

Tell your friends and spread the love:
Share on Gmail Share on Facebook Share on Twitter Share on Buffer

Our magic isn't perfect

You can help our automatic cover photo selection by reporting an unsuitable photo.

This photo is visually disturbing This photo is not a good choice

Thank you for helping!


Your input will affect cover photo selection, along with input from other users.

X

Get ready for Wikiwand 2.0 🎉! the new version arrives on September 1st! Don't want to wait?