Kukuczka kapturkowata
 Puszcza Augustowska, przed 1956 | |
| Systematyka[1][2] | |
| Domena | |
|---|---|
| Królestwo | |
| Podkrólestwo | |
| Nadgromada | |
| Gromada | |
| Podgromada | |
| Nadklasa | |
| Klasa | |
| Nadrząd | |
| Rząd | |
| Rodzina | |
| Podrodzina | |
| Rodzaj | |
| Gatunek |
kukuczka kapturkowata |
| Nazwa systematyczna | |
| Neottianthe cucullata (L.) Schltr. Repert. Spec. Nov. Regni Veg. 16: 292 (1919) | |
Kukuczka kapturkowata (Neottianthe cucullata) – gatunek byliny należący do rodziny storczykowatych (Orchidaceae). Jedyny europejski przedstawiciel rodzaju kukuczka (Neotthianthe)[3]. Występuje od Polski na zachodzie po Japonię na wschodzie[4].
W Polsce stwierdzono jego występowanie jedynie w kilku miejscach, ale obecnie spotkać go można tylko nad Kanałem Augustowskim i w Wigierskim Parku Narodowym[3].
Morfologia
[edytuj | edytuj kod].JPG)
- Łodyga
- Do 40 cm wysokości.
- Liście
- Dwa eliptyczne liście odziomkowe i dwa lancetowate, drobne liście łodygowe.
- Kwiaty
- Różowe. Działki wąskolancetowate o długości 6-7 mm. Warżka języczkowata, szorstka, trójdzielna, długości 7-8 mm. Środkowa łatka warżki dłuższa od pozostałych[5].
Biologia i ekologia
[edytuj | edytuj kod]Bylina, geofit. Rośnie w borach sosnowych, sosnowo-świerkowych i sosnowo-dębowych. Kwitnie w lipcu i sierpniu.
Zmienność
[edytuj | edytuj kod]Gatunek zróżnicowany na dwie odmiany[4]:
- Neottianthe cucullata var. calcicola (W.W.Sm.) Soó - występuje w Himalajach i Chinach
- Neottianthe cucullata var. cucullata - rośnie w całym zasięgu gatunku
Zagrożenia i ochrona
[edytuj | edytuj kod]Kategorie zagrożenia:
- Kategoria zagrożenia w Polsce według Czerwonej listy roślin i grzybów Polski (2006)[6]: E (wymierający – krytycznie zagrożony); 2016: CR (krytycznie zagrożony)[7].
- Kategoria zagrożenia w Polsce według Polskiej Czerwonej Księgi Roślin[8][9]: EN (zagrożony).
Gatunek znajduje się w Polsce pod ochroną prawną. Ochrona czynna prowadzona jest w Wigierskim Parku Narodowym. Na początku XXI wieku zrealizowano tam projekt polegający na przesiedleniu kilkudziesięciu okazów storczyków z ich stanowisk macierzystych na nowo wybrane miejsca[3]. Akcja przesiedlania poprzedzona została szczegółową analizą mikrosiedliskową, na którą składały się badania: fizykochemiczne gleby i roztworów glebowych, florystyczne i faunistyczny[3]. W latach 2003–04 przeniesiono około 50 osobników kukuczki. Dla roślin wytypowano trzy stanowiska na terenie obwodów chronionych: Lipniak, Leszczewek i Krusznik. Obserwacje poczynione w latach kolejnych wykazały, że przesiedlone osobniki rozwinęły się, zakwitły i wydały nasiona[3].
Przypisy
[edytuj | edytuj kod]- ↑ Michael A. Ruggiero i inni, A Higher Level Classification of All Living Organisms, „PLOS One”, 10 (4), 2015, art. nr e0119248, DOI: 10.1371/journal.pone.0119248, PMID: 25923521, PMCID: PMC4418965 [dostęp 2020-02-20] (ang.).
- ↑ Peter F. Stevens, Angiosperm Phylogeny Website, Missouri Botanical Garden, 2001– [dostęp 2010-08-04] (ang.).
- ↑ a b c d e Anna Krzysztofiak, Lech Krzysztofiak, Maciej Romański: Czynna ochrona gatunków storczykowatych w rejonie Puszczy Augustowskiej. Krzywe koło Suwałk: Wigierski Park Narodowy. ISBN 83-88344-61-7.
- ↑ a b Neottianthe cucullata na eMonocot [dostęp 2013-11-03].
- ↑ Szafer W., Kulczyński S., Pawłowski B. Rośliny polskie. Państwowe Wydawnictwo Naukowe, Warszawa 1969.
- ↑ Red list of plants and fungi in Poland. Czerwona lista roślin i grzybów Polski. Zbigniew Mirek, Kazimierz Zarzycki, Władysław Wojewoda, Zbigniew Szeląg (red.). Kraków: Instytut Botaniki im. W. Szafera, Polska Akademia Nauk, 2006. ISBN 83-89648-38-5.
- ↑ Kaźmierczakowa R., Bloch-Orłowska J., Celka Z., Cwener A., Dajdok Z., Michalska-Hejduk D., Pawlikowski P., Szczęśniak E., Ziarnek K.: Polska czerwona lista paprotników i roślin kwiatowych. Polish red list of pteridophytes and flowering plants. Kraków: Instytut Ochrony Przyrody Polskiej Akademii Nauk, 2016. ISBN 978-83-61191-88-9.
- ↑ Polska Czerwona Księga Roślin. Róża Kaźmierczakowa, Kazimierz Zarzycki (red.). Kraków: Instytut Botaniki im. W. Szafera, Polska Akademia Nauk, 2001. ISBN 83-85444-85-8.
- ↑ Zarzycki K., Kaźmierczakowa R., Mirek Z.: Polska Czerwona Księga Roślin. Paprotniki i rośliny kwiatowe. Wyd. III. uaktualnione i rozszerzone. Kraków: Instytut Ochrony Przyrody PAN, 2014. ISBN 978-83-61191-72-8.
- EoL: 1137749
- EUNIS: 189958
- Flora of China: 200028759
- Flora of North America: 200028759
- GBIF: 2819258
- identyfikator iNaturalist: 510414
- IPNI: 645408-1
- identyfikator Plant List (Royal Botanic Gardens, Kew): kew-134338
- Plants of the World: urn:lsid:ipni.org:names:645408-1
- identyfikator Tropicos: 23513842
- CoL: 7XGPS
Text is available under the CC BY-SA 4.0 license; additional terms may apply.
Images, videos and audio are available under their respective licenses.
