Królewska Studnia na Białej Górze w Sanoku

Studnia w maju 2022
Państwo	Polska
Miejscowość	Sanok
Adres	ul. Świerkowa (osiedle Biała Góra, dzielnica Wójtostwo)
Położenie na mapie Sanoka Królewska Studnia na Białej Górze w Sanoku
Położenie na mapie Polski Królewska Studnia na Białej Górze w Sanoku
Położenie na mapie województwa podkarpackiego Królewska Studnia na Białej Górze w Sanoku
Położenie na mapie powiatu sanockiego Królewska Studnia na Białej Górze w Sanoku
49°34′45,2″N 22°12′36,6″E/49,579222 22,210167
Multimedia w Wikimedia Commons

Królewska Studnia na Białej Górze w Sanoku^[1] – studnia na Białej Górze w Sanoku.

Zgodnie z podaniem królowa Bona miała otrzymać w posagu dobra w obrębie starostwa sanockiego^[2]. Miała ona często przebywać na polowaniach w okolicznych lasach olchowieckich^[3]. Podczas powrotu z jednej wyprawy myśliwskiej do swojego zamku na Białej Górze jej koń miał potknąć się o wystający korzeń, na skutek czego tak mocno uderzyć kopytem w ziemię, że wybiło z niej źródło wody^[4][2][3][5]. W rzeczywistości brak jest potwierdzenia, że ta królowa przebywała kiedykolwiek w tych okolicach^[4][3]. Zgodnie z przytoczoną legendą studnia zyskała miano „królewskiej”^[6].

Według historii przytoczonej przez Józefa Sulisza w 1907 studnia miała zostać wybudowana przez wspomnianą Bonę Sforzę (tj. w XVI wieku) i z tego względu nazwana mianem „królewskiej”^[7]. Na początku XX wieku na ówczesnym terenie lasu miejskiego Sanoka istniały „zwaliska”, określane jako szczątki studni^[7]. Zgodnie z przekazem Sulisza obiekt ten („ścięty cypel góry o średnicy kilkunastu metrów oraz otoczony głębokim rowem i wałem, zawalony nieobrobionymi głazami kamieni, spadłymi ze ścian cypla, cały porosły mchami, zielskiem, drzewami”) nie był jednak pozostałością studni, lecz ruinami zamku, którego budowę Bona miała podjąć w tym miejscu, jednak nie została dokończona^[7]. Miały zachować się tam piwnice i lochy podziemne, a jeden z nich miał prowadzić pod rzeką San aż do zamku w Sanoku^[7].

Na przełomie lipca i sierpnia 1895 na polecenie burmistrza Cyryla Ładyżyńskiego rejon przy Królewskiej Studni uczyniono przystępnym dla odwiedzających i upiększono^[8]. Już wtedy sanoczanie odwiedzali rekreacyjnie to miejsce^[8]. Przez lata w celu dotarcia tam konieczna była przeprawa przez San łódką^[9]. Według badań inżyniera miejskiego Władysława Beksińskiego z początku XX wieku źródełko w Królewskiej Studni na Białej Górze miało największą wydajność ze wszystkich po obu stronach Sanu w obrębie Sanoka^[10]. W tym okresie na Białej Górze założono łaźnie, do których drewnianymi wodociągiem doprowadzano wodę ze studni^[5]. W latach 20. XX wieku w pobliżu studni istniały ruiny „zameczku myśliwskiego”^[11].

Przed 1976 uczniowie z Przyzakładowej Szkoły Zawodowej SFA wykonali zadaszenie studni o charakterze ażurowym oraz ogrodzenie^[2]. W publikacji z 1976 Edward Zając określił studnię jako jedną z dwóch zabytkowych w Sanoku^[2]. Odniesienie do Królewskiej Studni zawarł w swojej twórczości poetyckiej sprzed 1980 pochodzący z Sanoka pisarz Marian Pankowski^[12].

Obecna studnia jest położona na skraju polany^[3] w paśmie olchowieckim Gór Słonnych^[4] na południowym stoku Białej Góry i na obszarze osiedla o tej samej nazwie, na pograniczu lasu miejskiego PGL LP Nadleśnictwa Brzozów^[6]. Obiekt ma charakter murowany (ocembrowany)^[6]. Jeszcze na początku XX wieku wodę ze studni pobierali mieszkańcy Sanoka^[5]. Stanowi ona ujęcie wody dla osiedla Biała Góra^[6].

Od studni biegnie ścieżka edukacyjno-przyrodnicza „Orli Kamień” (pokrywająca się z czerwonym i żółtym szlakiem turystycznym)^[6]. Istnieje także możliwość dotarcia stamtąd do położonego w lesie tzw. Zamczyska z okresu średniowiecza^[4].

• Królewska Studnia przy Zamku Królewskim w Sanoku