Kolej piaskowa – kolej użytku niepublicznego, której głównym zadaniem jest transport materiałów podsadzkowych do zabezpieczania wyrobisk kopalnianych^[1]. Koleje piaskowe charakteryzują się m.in. specjalistycznym taborem i urządzeniami rozładunkowymi.

Koleje piaskowe na Górnym Śląsku to potoczne określenie kolei przemysłowych na terenie Górnośląskiego Okręgu Przemysłowego i Rybnickiego Okręgu Węglowego. Koleje piaskowe stanowią dobrze zorganizowaną infrastrukturę techniczno-transportową i tworzą drugą co do wielkości po PKP PLK sieć kolejową w Polsce.

Koleje piaskowe powstały w latach 50. XX wieku poprzez rozbudowę znacjonalizowanych po II wojnie światowej niezależnych od państwa kolei przemysłowych na Górnym Śląsku. W okresie Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej linie kolei piaskowej nie zostały włączone do struktur Polskich Kolei Państwowych, ale znalazły się pod zarządem Przedsiębiorstwa Materiałów Podsadzkowych Przemysłu Węglowego.

W 1990 roku dokonano restrukturyzacji PMPPW i podziału na kilka spółek, a następnie ich prywatyzacji. Obecnie sieć kolei piaskowych należy do kilku przedsiębiorstw, w przeważającej części prywatnych, które posiadają licencje na udostępnianie infrastruktury kolejowej dla realizacji przewozów kolejowych.

• Infra Silesia
• CTL Maczki-Bór
• Kopalnia Piasku Kotlarnia – Linie Kolejowe

W 2016 roku pojawiły się plany zagospodarowania w postaci dróg rowerowych śladów po likwidowanych liniach kolei piaskowej^[2]. W 2019 władze Górnośląsko-Zagłębiowskiej Metropolii podjęły konkretne działania do realizacji projektu połączeń międzymiastowych drogami rowerowymi w standardzie velostrady^[3].

 Osobny artykuł: Velostrady w Górnośląsko-Zagłębiowskiej Metropolii.

• Krzysztof Soida, Tomasz Roszak, Mariusz Furtek: Koleje piaskowe. Tom 1. Rybnik: Betezda, 2007. ISBN 978-83-923322-2-0. Brak numerów stron w książce
• Krzysztof Soida, Tomasz Roszak, Mariusz Furtek: Koleje piaskowe. Tom 2. Katowice: ApLand, 2002. ISBN 83-912575-2-5. Brak numerów stron w książce

• Kolej piaskowa i przemysłowa