Kościół św. Wojciecha i św. Jerzego w Zatorze
 A-1156/M z 15 stycznia 1970[1]
| |||||||
| kościół parafialny | |||||||
.jpg)
| |||||||
| Państwo | |||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|
| Województwo | |||||||
| Miejscowość | |||||||
| Adres |
Plac Kościuszki 3 | ||||||
| Wyznanie | |||||||
| Kościół | |||||||
| |||||||
| |||||||
Położenie na mapie Zatora  | |||||||
Położenie na mapie Polski  | |||||||
Położenie na mapie województwa małopolskiego  | |||||||
Położenie na mapie powiatu oświęcimskiego  | |||||||
Położenie na mapie gminy Zator  | |||||||
 49°59′47,490″N 19°26′22,333″E/49,996525 19,439537
| |||||||
| Strona internetowa | |||||||
Kościół św. Wojciecha i św. Jerzego – rzymskokatolicki kościół parafialny znajdujący się przy pl. Kościuszki 3 w Zatorze, w powiecie oświęcimskim województwa małopolskiego.
Zabytkowy kościół parafialny sprzed 1393 roku, wpisany do rejestru zabytków nieruchomych województwa małopolskiego.
Historia
[edytuj | edytuj kod]Kościół parafialny zbudowany przed 1393 rokiem w miejscu starszego romańskiego, którego pozostałości zachowały się w zakrystii[2]. W 1766 zamiast stropu zbudowano drewniane sklepienie pozorne oraz wprowadzono barokowe arkady międzynawowe[2]. Świątynia została znacznie uszkodzona w czasie pożaru w 1769. W 1836 roku kościół został wyremontowany i przebudowany na zlecenie Anny z Tyszkiewiczów Potockiej-Wąsowiczowej według projektu Franciszka Marii Lanciego. W efekcie podwyższono wieżę o jedną kondygnację i zwieńczono ją wysokim hełmem, a także dobudowano neogotycką kruchtę północną[2]. Fasada otrzymała neogotycki schodkowy szczyt[2]. W 1915 roku nadbudowano piętro nad zakrystią[2]. W 1945 roku kościół został uszkodzony. Po 1956 roku podczas prac przeprowadzonych wg projektu inż. arch. Władysława Wichmana przywrócono średniowieczny układ wnętrza, usuwając neogotyckie i barokowe podziały międzynawowe[2]. Przywrócono też gotycki kształt okien. W latach 1956–1973 nastąpiła zmiana układu wnętrza[3]. W 1999 roku kościół otrzymał nowe witraże w miejsce zniszczonych w 1945 roku.
Architektura
[edytuj | edytuj kod]Budynek murowany z kamienia i cegły, gotycki, trójnawowy, orientowany. Prezbiterium trójbocznie zamknięte, węższe od nawy głównej, nakryte sklepieniem krzyżowo-żebrowym. Wieża gotycka nad zachodnim przęsłem nawy północnej, najwyższa kondygnacja wieży neogotycka z połowy XIX wieku[3]. Wejście do prezbiterium jest dekorowane ostrołukowym gotyckim portalem z renesansowym kartuszem z herbem Odrowąż i datą 1563 roku.Wejście do nawy od południa dekorowane jest gotyckim portalem z kwiatonami.
Obok kościoła grobowiec księżnej Apolonii Poniatowskiej, właścicielki dóbr zatorskich w XVIII/XIX w. W krypcie pod kościołem spoczywają kolatorzy zatorskiej świątyni m.in. Anna Potocka (1779–1867) i jej mąż gen. Stanisław Dunin Wąsowicz, adiutant Napoleona I oraz Maurycy Eustachy Potocki i Ludwika Potocka.
Wyposażenie wnętrza
[edytuj | edytuj kod]- neogotycki ołtarz główny z 1866 roku fundacji Natalii Potockiej[3];
- chrzcielnica brązowa z 1462 roku[3];
- droga krzyżowa autorstwa słowackiego malarza Bohuna;
- W nawach bocznych wyeksponowano fragmenty polichromii z XVII w., przedstawiające sceny z Męki Pańskiej.
- chór organowy modernistyczny. Organy dwuwieżowe, piszczałkowe o barokowym brzmieniu, nowoczesne.
- krucyfiks późnogotycki z ok. 1460-70,
- obraz Matki Boskiej z Dzieciątkiem w typie Hodegetrii z ok. poł. XVI w. na podmalówce z XV w.,
- późnogotycka figura Chrystusa Zmartwychwstałego z ok. 1470
- przywieziona przez Potockich z Włoch, oprawiona w ramkę mozaika, przedstawiająca głowę Chrystusa typu Ecce Homo, oznaczona wtórnie jako dzieło Gianfranco Capodiferro z 1535.
- epitafium późnorenesansowe, alabastrowe Andrzeja Bronowskiego (zm. 1612),
- epitafium księżnej Apolonii Poniatowskiej (zm. 1813),
- gotycki dzwon z 1596 roku na wieży[3];
Galeria
[edytuj | edytuj kod]-
Widok kościoła przed 1914 -
Wnętrze kościoła -
Gotycki portal z kartuszem z herbem Odrowąż i datą 1563 -
Gotycki portal od strony południowej zwieńczony pinaklami z kwiatonami -
Neogotycka kruchta z XIX wieku -
Epitafium, którym uczczony został proboszcz Paweł Tabański
.jpg)
_portal.jpg)
_portal_(2).jpg)
_kruchta.jpg)
_detal_(3).jpg)
Przypisy
[edytuj | edytuj kod]- ↑ Rejestr zabytków nieruchomych – województwo małopolskie [online], Narodowy Instytut Dziedzictwa, 23 lipca 2024 [dostęp 2021-10-16].
- ↑ a b c d e f https://zabytek.pl/pl/obiekty/g-252522
- ↑ a b c d e Krasnowolski 2013 ↓, s. 311.
Bibliografia
[edytuj | edytuj kod]- Bogusław Krasnowolski: Leksykon zabytków architektury Małopolski. Kraków: Arkady, 2013. ISBN 978-83-2134744-8.
Text is available under the CC BY-SA 4.0 license; additional terms may apply.
Images, videos and audio are available under their respective licenses.
