Klejtos «Czarny» (ur. ok. 375 p.n.e., zm. 328 p.n.e.) – jeden z hetajrów, oficer w macedońskiej armii dowodzonej przez Filipa II Macedońskiego a potem przez Aleksandra Wielkiego. Brat Lanike, mamki Aleksandra, był jednym z najbliższych towarzyszy przyszłego władcy^[1].

Uczestniczył w kampanii Aleksandra przeciwko Persji. Uratował mu życie podczas bitwy nad Granikiem, gdzie Aleksander, osobiście biorący udział w walce, stoczył wiele pojedynków z perskimi arystokratami; Klejtos odciął rękę satrapie Spitridatesowi, który przygotowywał się do zadania Aleksandrowi ciosu w plecy^[2]. Jesienią 330 p.n.e. został dowódcą jednej z dwóch hipparchi (każda po około 500 osób), na jakie podzielono oddział hetajrów, po straceniu jego dotychczasowego dowódcy, Filotasa^[3]. W 328 p.n.e. podczas postoju armii macedońskiej w Marakandzie (dzisiejsza Samarkanda) został mianowany satrapą Baktrii w miejsce Irańczyka Artabazosa^[4].

Podczas uczty królewskiej zorganizowanej późnym latem^[5] lub jesienią 328 roku w Marakandzie, doszło do ekskalacji napięć, jakie powstały w korpusie oficerskim i dworze Aleksandra na skutek przyjmowania przez władcę części wschodnich obyczajów^[6]. Klejtosa rozzłościły rozmowy, w których wywyższano Aleksandra nad Filipa i herosów, a także drwiny z Macedończyków pokonanych niedawno przez Sogdyjczyków^[7][8]. Zaczął bronić Filipa, zarzucił Aleksandrowi, że wyrzekł się ojca, że zasługi młodego króla są dziełem ogółu Macedończyków, nie omieszkał też zaprotestować przeciwko orientalizacji dworu władcy i obecności na nim licznych Medów i Persów^[9][10]. Rozzłoszczony Aleksander próbował rzucić się na Klejtosa, jednak strażnicy i oficerowie starali się powstrzymać władcę i przemówić mu do rozsądku, na co ten zareagował oskarżeniami, że został zdradzony^[9]. Klejtos został wyprowadzony z sali, ale wrócił i ostatecznie rozsierdził Aleksandra cytatem z Andromachy Eurypidesa: "Biada! Co za złe rządy w Helladzie", na co król wyrwał włócznię jednemu z żołnierzy i przebił nią Klejtosa^[9]. Później, w wyniku udawanego bądź prawdziwego napadu wyrzutów sumienia, sam próbował pozbawić się życia, a potem zamknął się w swym namiocie na 3 dni bez jedzenia i picia^[11]. Do porzucenia żałoby przekonał go dopiero filozof Anaksarchos z Abdery, argumentując, że wszystkie czyny Aleksandra, tak jak Zeusa, są z definicji słuszne^[11]. Aby formalnie usprawiedliwić postępek króla, martwy Klejtos został zaocznie skazany na śmierć za zdradę stanu^[11]. Satrapię Baktrii powierzono Amyntasowi, synowi Nikolaosa^[4].

• Krzysztof Nawotka: Aleksander Wielki. Wrocław: Wydawnictwo Uniwersytetu Wrocławskiego, 2007, s. 66,74,183,378,397,405-408. ISBN 978-83-229-2823-3.
• Ewa Wipszycka, Benedetto Bravo: Historia starożytnych Greków. T. 3: Okres hellenistyczny. Warszawa: Wydawnictwo Uniwersytetu Warszawskiego, 2010, s. 66. ISBN 978-83-235-0612-6.