Justynian Niemirowicz-Szczytt (1814–1894)
 Jastrzębiec | |
| Rodzina | |
|---|---|
| Data i miejsce urodzenia |
11 stycznia 1814 |
| Data śmierci |
1894 |
| Ojciec |
Tadeusz Niemirowicz-Szczytt |
| Matka |
Ewelina Hurko-Romeyko |
| Żona |
Józefa Bohomolec |
| Dzieci |
1) Katarzyna Niemirowicz-Szczytt |
Justynian Mikołaj Józef Niemirowicz-Szczytt (Justynian Szczytt, Justinian von Szczytt) herbu Jastrzębiec (ur. 11 stycznia 1814 w Sokoliszczu, zm. 1894 w Rydze) – marszałek witebski, marszałek drysieński, filantrop, polski działacz społeczny w Rydze, fundator kaplicy w Kościele Matki Boskiej Bolesnej w Rydze
Życiorys
[edytuj | edytuj kod]Urodził się w majątku rodzinnym Sokoliszcze w pow. połockim. Pochodził z linii tabołockiej Niemirowiczów-Szczyttów.
Był jedynym synem marszałka połockiego i chorążego drysieńskiego Tadeusza Niemirowicza-Szczytta (1778-1840 w Sokoliszczu, poch. w Wołyńcach) i Eweliny z domu Hurko-Romeyko (zm. 1821 w Rzymie). Wnuk pisarza skarbowego litewskiego Justyniana Niemirowicza-Szczytta i wicegubernatora mitawskiego Józefa Hurko-Romeyko. Miał jedną siostrę Katarzynę, która zmarła jako panna. Justynian był bratem stryjecznym zesłańca księdza Jana Niemirowicza-Szczytta i bratem ciotecznym feldmarszałka gen. Józefa Hurko[1].
Dziedzic rozległych dóbr: Justynianowa – który odziedziczył po bezdzietnej śmierci swego stryja marszałka dryssieńskiego Jana Niemirowicza-Szczytta (zm. 1851), ożenionego z Anną z d. Bobrowską (zm. 1866 w Krasławiu)[2], Kazulina, Kobuliszczny, Annopola, Sokoliszcz w Połockiem.
Posiadał w Rydze rezydencję w stylu pałacu miejskiego (tzw. Haus Szczytt) przy Bulwarze Todlebena 1 (obecnie Kalpaka bulvāris 1), wzniesioną w II poł XIX w. wg projektu Roberta Pfluga. Haus Szczytt uznawany jest za jeden z najlepszych projektów budynków mieszkalnych autorstwa Pfluga[3][4]. Obecnie w budynku mieści się Ambasada Finlandii na Łotwie[5].
Marszałek witebski i drysieński[6][7].
Działalność dobroczynna i społeczna
[edytuj | edytuj kod]Wspierał społeczność polską i walkę z ubóstwem w Rydze. Zasłużony działacz Ryskiego Rzymsko-Katolickiego Towarzystwa Dobroczynności. W 1878 r. za zasługi w pracy społecznej Justynian Niemirowicz-Szczytt i jego krewny Józef Niemirowicz-Szczytt z Tabołek (w 1880 r. wybrany na Prezesa Towarzystwa) zostali jako jedni z pierwszych honorowymi członkami Ryskiego Rzymsko-Katolickiego Towarzystwa Dobroczynności[8][9].
Jeden z najhojniejszych w historii darczyńców Ryskiego Rzymsko-Katolickiego Towarzystwa Dobroczynności. W 1887 r. ofiarował Towarzystwu olbrzymie jak na ówczesne czasy środki (10 600 rubli) na edukację najbiedniejszych dzieci z rodzin robotniczych. Z jego inicjatywy i funduszy utworzono oddziały szkółek elementarnych na Mitawskim Przedmieściu w Rydze[10][6]. Ponownie w 1894 r., na kilka miesięcy przed śmiercią, przekazał Towarzystwu 10 000 rubli na rzecz budowy ochronki dla dziewcząt. Wspierał również osobiście wielu ubogich[11][12][13].
Uczestniczył w pracach nad wzniesieniem nowego kościoła polskiego w Rydze. Członek ustanowionego w 1889 r. Komitetu budowy kościoła św. Franciszka. Wraz z rodziną ufundował cztery witraże w nowo powstałym kościele. Z fundacji rodziny Niemirowiczów-Szczyttów (Szczyttów) i Szemiotów powstały witraże: św. Emilii, św. Józefa, św. Stanisława biskupa oraz Michała Archanioła[14][15].
Justynian Niemirowicz-Szczytt wraz z małżonką Józefą z Bohomolców oraz Marią z Niemirowiczów-Szczyttów Szemioth (wdową po byłym marszałku szawelskim Józefie Szemioth z Dykteryszek[16][17]) ufundował w Kościele Matki Boskiej Bolesnej w Rydze wspaniałą, wysoko sklepioną kaplicę w stylu odrodzenia włoskiego. Kaplicę wzniesiono w latach 1895–1896 na miejscu wyburzonej zrujnowanej kaplicy z 1836 r. (wybudowanej przez Dominikanów ryskich kosztem Baldaszewskiego). W kaplicy znajdowały się trzy bogate ołtarze. Połączona była z kościołem parafialnym wysoką arkadą i pięknie kutą furtą przejrzystą. Kaplica została poświęcona w 1896 r. w dniu Zesłania Ducha Świętego[18].
Rodzina
[edytuj | edytuj kod]25 sierpnia 1836 r. poślubił Józefę (Józefinę) Bohomolec herbu Bogorya (zm. 9 sierpnia 1902 w Rydze), córkę marszałka gubernialnego witebskiego Romualda Bohomolca (bratanka Franciszka Bohomolca), właściciela dóbr Rozentowo w pow. rzeżyckim, i Teresy Felkerzamb herbu własnego. Józefa była wnuczką Piotra Tadeusza Bohomolca[19].
Z Józefą miał syna Jana (ur. 1840) – zmarłego młodo; i córkę Katarzynę (ur. 1838 w Sokoliszczu, zm. 1888 w Warszawie). Katarzyna w 1859 r. w Justynianowie poślubiła Władysława hr. Mostowskiego (zm. 1863 w Szwajcarii), wnuka Józefa Mostowskiego. Z Władysławem hr. Mostowskim miała dwie córki: Klementynę (1862 – 1893) – żonę Gustawa hr. Rawita-Ostrowskiego, i Marię (1864 – 1920) – żonę Janusza Fryderyka ks. Radziwiłła (syna Fryderyka Wilhelma Radziwiłła)[20][21]. W 1874 r. w Justynianowie Katarzyna powtórnie wyszła za mąż za Adama Hrebnickiego, dziedzica dóbr Orzechowno, Terespol i in., syna marszałka lepelskiego Justyna Hrebnickiego. Z Adamem Hrebnickim Katarzyna miała synów Justyna (ur. 1875) i Jana (ur. 1877)[3].
Justynian Niemirowicz-Szczytt zmarł w sierpniu 1894 r. Pochowany na nowym cmentarzu katolickim w Rydze[6][22].
Przypisy
[edytuj | edytuj kod]- ↑ A. Haratym, Szczytt Niemirowicz Justynian, [w:] Polski Słownik Biograficzny, Tom 47, 2011, s. 565–567.
- ↑ R. Aftanazy, Dzieje rezydencji na dawnych kresach Rzeczypospolitej, tom 1, 1991, s. 239–241.
- ↑ a b T. Żychliński, Złota Księga Szlachty Polskiej, Rocznik IV, Poznań 1882, s. 370–372.
- ↑ P. Kerkovius, Riga und seine Bauten, 1903, s. 358–361.
- ↑ Embassy of Finland, Riga, finlandabroad.fi [dostęp 2019-07-26].
- ↑ a b c Kraj, 1894, nr 34, s. 22.
- ↑ T. Żychliński, Złota Księga Szlachty Polskiej, Rocznik IV, Poznań 1882, s. 370.
- ↑ Revalsche Zeitung, 1878, nr 134, s. 1.
- ↑ Rigasche Zeitung, 1880, nr 54, s. 5. periodika.lndb.lv. [zarchiwizowane z tego adresu (2019-02-08)]..
- ↑ A. Durejko, Polskie życie kulturalne i literackie na Łotwie w XX w., 2001, s. 18.
- ↑ Kraj, 1894, nr 15, s. 22.
- ↑ A. Tobien, Das Armenwesen der Stadt Riga, Riga 1895, s. 299–300.
- ↑ Rigascher Almanach, Riga 1907, s. 44–45. dom.lndb.lv. [zarchiwizowane z tego adresu (2019-07-26)]..
- ↑ Düna Zeitung, 1889, nr 104, s. 4.
- ↑ U św. Franciszka na Przedmieściu Łatgalskim, polonika.lv [dostęp 2019-07-26].
- ↑ T. Żychliński, Złota Księga Szlachty Polskiej, Rocznik IV, Poznań 1882, s. 369.
- ↑ Pamiętniki Jakóba Gieysztora, tom I, Wilno 1913, s. 308.
- ↑ G. Manteuffel, Notatki o dziejach wiary rzymskokatolickiej w Rydze (1201-1901), 1902, s. 88.
- ↑ J.S. hr. Dunin-Borkowski, Rocznik szlachty polskiej, t. 2, Lwów 1883, s. 422.
- ↑ J. Perthes, Gothaisches genealogisches Taschenbuch der gräflichen Häuser, 1898, s. 740.
- ↑ C.A. Starke, Genealogisches Handbuch des Adels, 1968, s. 422.
- ↑ Nekrologia. Justynian Niemirowicz-Szczytt, [w:] Słowo, 1894, nr 207, s. 4.
Text is available under the CC BY-SA 4.0 license; additional terms may apply.
Images, videos and audio are available under their respective licenses.
