Juliusz Rudnicki

Data i miejsce urodzenia	30 marca 1881 Siekierzyńce
Data i miejsce śmierci	26 lutego 1948 Toruń
profesor nauk matematycznych
Specjalność: rachunek różniczkowy i całkowy
Alma Mater	Uniwersytet Paryski École supérieure d’électricité
Habilitacja	1921 Uniwersytet Jagielloński
Profesura	1923
Nauczyciel akademicki
Uczelnia	Politechnika Warszawska Uniwersytet Wileński Uniwersytet Mikołaja Kopernika w Toruniu

Juliusz Rudnicki (ur. 30 marca 1881 w Siekierzyńcach, pow. Kamieniec Podolski, zm. 26 lutego 1948 w Toruniu) – polski matematyk, pracownik naukowy i nauczyciel, profesor Politechniki Warszawskiej oraz Uniwersytetu Wileńskiego i Toruńskiego, autor publikacji naukowych i podręczników^[1][2][3].

Juliusz Rudnicki był synem Bohdana i Joanny Luizy de domo Lemmonier. Ojciec był ziemianinem, a matka – nauczycielką. W 1901 roku skończył warszawskie gimnazjum, a następnie studiował w Paryżu, w latach^[1]:

• 1901–1903 – na Sorbonie (licencjat w dziedzinie nauk matematyczno-przyrodniczych),
• 1903–1905 – w École supérieure d’électricité (zob. Lista francuskich uczelni wyższych), gdzie uzyskał tytuł inżyniera elektrotechniki,
• 1905–1909 – u Emila Picarda, gdzie otrzymał Certificat d'Études Supérieures (świadectwo ukończenia kursu wyższej analizy matematycznej).

Po powrocie do Polski Rudnicki wykonał w Uniwersytecie Jagiellońskim pod opieką prof. Stanisława Zaremby pracę doktorską na temat „Badanie pewnego szczególnego typu wzrastania funkcji”. W 1921 roku habilitował się (również w UJ) na podstawie pracy „Funkcja nadlogarytmowa w związku z określeniem pewnej klasy funkcji całkowitych”.

Od 1912 roku Rudnicki był nauczycielem w prywatnych szkołach warszawskich, m.in. w Gimnazjum Wojciecha Górskiego w Warszawie^[2] i pensjach Jadwigi Sikorskiej^[2] i Jadwigi Kowalczykówny (1914–1922; zob. Szkoła na Wiejskiej^[4][5]). Prowadził wykłady matematyki w Towarzystwie Kursów Naukowych (TKN) i na wyższych kursach pedagogicznych dla kobiet, prowadzonych przez Marię Sadzewiczową.

Po wycofaniu się Rosjan z Warszawy (1915) wykładał geometrię analityczną na reaktywowanym UW i uczestniczył w pracach Komisji TKN (grupa mechaniczno-elektrotechniczna), przygotowującej programy studiów dla Politechniki. Działał też w Towarzystwie Pomocy Ofiarom Wojny^[1].

Po reaktywacji PW Rudnicki był jednym z jej pierwszych wykładowców. Prowadził zajęcia z matematyki (przejściowo również z fizyki) na Wydziałach Inżynierii Budowlanej i Rolnej (później – Wydział Inżynierii Lądowej) oraz Budowy Maszyn i Elektrotechniki. Od 1919 roku zajmował w PW stanowisko zastępcy profesora, a w latach 1921–1923 – profesora nadzwyczajnego, wykładowcy rachunku różniczkowego i całkowego, rachunku wariacyjnego i innych działów matematyki. W latach 1921–1922 prowadził dodatkowo wykłady w Oficerskiej Szkole Topografów^[1].

Od października 1923 roku do wybuchu II wojny światowej (1939) był profesorem zwyczajnym i kierownikiem Katedry Matematyki na wileńskim Uniwersytecie Stefana Batorego – prowadził II Seminarium matematyczne, pełnił funkcję dziekana Wydziału Matematyczno-Przyrodniczego (1927–1928), był członkiem państwowej komisji egzaminacyjnej dla nauczycieli matematyki w szkołach średnich^[1][2].

W latach 1931–1932 Rudnicki przebywał w Collège de France (Paryż) u Jacques’a Hadamarda jako stypendysta Funduszu Kultury Narodowej, gdzie m.in. wygłaszał wykłady na temat teorii momentów i związków macierzy z liniowymi równaniami różniczkowymi. W instytucie H. Poincarégo przygotowywał monografię nt. funkcji całkowitych^[1].

W latach II wojny światowej Rudnicki przebywał w Wilnie, gdzie uczył matematyki^[1]:

• do 24 czerwca 1941 w gimnazjum męskim,
• w okresie okupacji niemieckiej (1941–1944) – na tajnych kompletach szkolnych i akademickich (równocześnie pracował jako stróż nocny i kancelista),
• od września 1944 do stycznia 1945 – w gimnazjum żeńskim.

W 1945 roku Rudnicki wykładał w Lublinie, jako profesor UMCS, oraz na Politechnice Warszawskiej (tu rozpoczynającej powojenną działalność). W tym czasie przebywał też na Pomorzu, jako mianowany przez Ministerstwo Oświaty organizator oświaty m.in. Politechniki Gdańskiej i Instytutu Bałtyckiego. W październiku tego roku został powołany na kierownika Katedry Matematyki Uniwersytetu Toruńskiego (Wydział Matematyczno-Przyrodniczy). Stworzył tu zespół, w którego skład wchodzili m.in. Stefan Glass, Stanisław Saks, Stefan Kulczycki, Leon Jeśmanowicz (doktorant Rudnickiego z roku 1945^[3]), Mieczysław Biernacki^[1].

Juliusz Rudnicki był członkiem:

• Société Mathématique de France,
• Polskiego Towarzystwa Matematycznego,
• Towarzystwa Przyjaciół Nauk w Wilnie.

Był autorem podręczników akademickich, z zakresu analizy, algebry, geometrii analitycznej^[6], m.in.

• „Funkcje analityczne^[7]”, Wydawnictwa Koła Matematyczno-Fizycznego Słuchaczy Uniw. St. Batorego, Wilno 1929 (eBook PW 2009)
• „Rachunek różniczkowy i całkowy”. Kurs 2, nakł. Komisji Wydawniczej Tow. Bratniej Pomocy Stud. Polit. Warszawskiej, Warszawa 1918 (eBook PW 2006)
• „Analiza II”, nakł. „Komisji Wydawniczej” Tow. Br. Pom. Stud. Pol. Warsz., Warszawa 1922 (wyd. 3)
• „Rachunek różniczkowy i całkowy”. Cz. 1. „Liczby niewymierne, ciągi i szeregi”, nakł. Trzaski, Everta i Michalskiego, Warszawa 1923
• „Rachunek różniczkowy i całkowy”, Cz. 2. „Funkcje i pochodne”^[8], nakł. Trzaski, Everta i Michalskiego, Warszawa 1924
• „Algebra wyższa”, Komisja Wyd. Koła Mat.-Fiz. i Astrofiz. Stud. Uniw. Stef. Batorego, Wilno 1936 (Juliusz Rudnicki, Leon Jeśmanowicz)
• „Rozważania ogólne o powierzchniach krzywych” (Carl Friedrich Gauss, Stefan Finkelkraut, Juliusz Rudnicki, Kazimierz Żórawski), skład główny w Księgarni E. Wende i S-ka, Warszawa 1913
• „Geometrja nieeuklidesowa hiperboliczna”, Książnica-Atlas, Lwów/Warszawa 1926
• „Kurs analizy matematycznej”, tom 1. Pochodne i różniczki, całki określone, szeregi, zastosowania gieometryczne (Édouard Goursat, Tadeusz J. Łazowski, Juliusz Rudnicki, Stefan Straszewicz), Drukarnia i litografja Jana Cotty, Warszawa 1914 (wyd. 2 całkowicie przerobione)
• „Geometria analityczna”. Cz. 1 (Juliusz Rudnicki, Leon Jeśmanowicz), Księgarnia Naukowa T. Szczęsny, Toruń 1949

oraz autorem licznych artykułów w czasopismach naukowych (część z nich spłonęła w jego wileńskim mieszkaniu w lipcu 1944)^[1][2].

Materiały archiwalne Juliusza Rudnickiego znajdują się w PAN Archiwum w Warszawie pod sygnaturą III-53^[9].

Juliusz Rudnicki miał brata (Antoniego, literata) i siostrę (Magdalenę, feministkę, pasjonatkę turystyki i myślistwa, która zginęła na afrykańskim safari w 1930 r.). Był żonaty trzy razy – jego trzecią żoną była Janina Modzelewska (1901–1971), polonistka i etnografka. Mieli jedynego syna Jana, ur. 1934, geologa^[1].

Rudnicki chętnie uprawiał turystykę górską i kajakarstwo^[2].

Zmarł 26 lutego 1948 roku w Toruniu, po ciężkiej chorobie. Został pochowany na Cmentarzu św. Jerzego^[1][2].

Publikacje Juliusza Rudnickiego dostępne w serwisie Polona