Julian Goslar
 Tablica pamięci Juliana Goslara na froncie Synagogi w Kolbuszowej (2019) | |
| Data i miejsce urodzenia |
24 lutego 1820 |
|---|---|
| Data i miejsce śmierci |
5 lutego 1852 |
Julian Maciej Goslar (ur. 24 lutego 1820 prawdopodobnie we Lwowie[a], zm. 5 lutego 1852 w Wiedniu) – polski działacz rewolucyjny, uczestnik Wiosny Ludów, autor broszur politycznych i poezji więziennej. Uczestniczył w przygotowaniach do rewolucji 1846 w Rzeszowskiem i na Podhalu.
Życiorys
[edytuj | edytuj kod]Pochodził z rodziny niemieckich kolonistów, jego ojciec Jan był niższym urzędnikiem skarbowym. Kiedy ojciec wcześnie zmarł, wtedy ciężar wychowania Juliana, jego dwóch braci oraz dwóch sióstr spadł na matkę. Żyli skromnie. Julian ukończył szkołę w Wadowicach, następnie rozpoczął naukę w gimnazjum w Tarnowie. Tam nawiązał kontakty polityczne i rozpoczął działalność konspiracyjną. W 1839 został wydalony ze szkoły, utrzymywał się z dawania lekcji.
Ponadto w dalszym ciągu prowadził działalność konspiracyjną i agitację wśród chłopów. Działał w okolicach Sanoka, Przemyśla i Rzeszowa. Działając w zgodzie z ideologią Ludu Polskiego prowadził agitację antyfeudalna i antyklerykalną. Obarczał kler wypaczaniem nauki Jezusa Chrystusa dla własnych interesów i zysku. Instruował chłopów aby w czasie powstania słuchali tylko tych księży, którzy będą popierali zniesienie pańszczyzny[1]. Został aresztowany przez policję w Przemyślu, ale udało mu się zbiec. Ukrywał się na Podhalu, a później na Słowacji, gdzie nawiązał kontakt z Jerzym Bułharynem, planowanym na dowódcę ataku na Lesko i Dobromil.
Wielokrotnie gościł u Leona Przerwy-Tetmajera w jego dworze w Łopusznej[2].
W lutym 1846 działał w cyrkule sanockim, przygotowując działania partyzantki Bułharyna i podejmując próby agitacji rewolucyjnej wśród oficerów austriackich w Sanoku i Samborze. Został aresztowany i ciężko pobity przez chłopów w Haczowie, następnie oddany władzom austriackim[3]. Był więziony w Sanoku[4]. W lipcu 1847 został skazany we Lwowie na karę śmierci, zamienioną na 18 lat ciężkiego więzienia w Spielbergu koło Brna, wchodził w skład tajnej organizacji więziennej (Rzeczpospolita Grajgórska). Zwolniony w 1848 na mocy amnestii cesarza Ferdynanda, udał się do Lwowa, gdzie nawiązał kontakt z Towarzystwem Demokratycznym Polskim, wkrótce wysłany przez Centralną Radę Narodową do Wiednia, gdzie uczestniczył w Wiośnie Ludów.
Po upadku Wiednia przebywał w Styrii, aresztowany w 1849 wyrokiem sądu wojennego skazany na 5 lat ciężkiego więzienia w Kufsteinie. Po półtora roku wypuszczony dzięki nowej amnestii cesarza Franciszka Józefa I. Po wyjściu na wolność przygotowywał nową rewolucję w Galicji. Wskutek donosu jednego z konfidentów aresztowany w 1851, po raz trzeci został postawiony przed sądem wojennym w Wiedniu i otrzymał wyrok śmierci. Został stracony w lutym 1852 przez powieszenie na szubienicy, razem z Węgrem Mihálym Patakim Piringerem, przygotowującym spisek w Niemczech i na Węgrzech.
Upamiętnienie
[edytuj | edytuj kod]Był określany mianem „rewolucjonisty ziemi sanockiej”[5]. W Sanoku jego imieniem i nazwiskiem nazwano ulicę[6] w dzielnicy Wójtostwo.
Zobacz też
[edytuj | edytuj kod]- Kajetan Dominikowski, Adolf Kern, Teofil Wojciech Ostaszewski, Antoni Radomski, Hieronim Romer, Henryk Korybut Woroniecki – inni konspiratorzy na Sanocczyźnie w 1846
Linki zewnętrzne
[edytuj | edytuj kod]- Julian Maciej Goslar – Odezwa do chłopów
- Julian Maciej Goslar – Dumanie więźnia w Karmelitach : kolęda karmelicka
Uwagi
[edytuj | edytuj kod]- ↑ Jako miejsce urodzin podaje się również Tarnów lub Rzeszowszczyznę.
Przypisy
[edytuj | edytuj kod]- ↑ Michał Rękas, Z przeszłości chłopskiego antyklerykalizmu w Polsce, Ludowa Spółdzielnia Wydawnicza Warszawa 1953, s. 24.
- ↑ Tetmajer Leon Przerwa. z-ne.pl. [dostęp 2021-10-14].
- ↑ Gerard Lech proboszcz w Haczowie, oddał szczególne zasługi władzom austriackim w okresie tzw. rzezi galicyjskiej. "Zdarzyło się, że w jego parafii pojawił się prowadzący wśród ludu patriotyczną propagandę poeta Julian Goslar. Wierząc w patriotyzm kleru, wstąpił do księdza. Przeliczył się jednak okrutnie, bo proboszcz przywołał chłopów, którzy uwięzili Goslara. Zbitego cepami zawieziono go do Sanoka, a następnie osadzono w austriackiej twierdzy w Spielbergu. Za swój nikczemny czyn proboszcz Lech otrzymał cesarskie odznaczenie." [w:] "Przemyślanin" Nr 41. Artur Ceduła 13 listopada 2007
- ↑ Adam Fastnacht: Zarys dziejów Sanoka. W: Księga pamiątkowa Gimnazjum Męskiego w Sanoku 1888-1958. Kraków: Państwowe Wydawnictwo Naukowe, 1958, s. 36.
- ↑ Władysław Stachowicz. Nr 8: Samorząd Gminy Miasta Sanoka 1867–1990. Miejska Rada Narodowa w Sanoku 1950-1990. „Zeszyty Archiwum Ziemi Sanockiej”, s. 208, Sanok: 2008. Fundacja „Archiwum Ziemi Sanockiej”. ISSN 1731-870X.
- ↑ Wykaz nazw ulic miasta Sanoka. sanok.pl, 13 stycznia 2012.
Literatura
[edytuj | edytuj kod]- Marian Tyrowicz: Prawda i mit w biografii Juliana Macieja Goslara, Warszawa 1972
- Stefan Kieniewicz: Pomiędzy Stadionem a Goslarem. Sprawa włościańska w Galicji w 1848 r., Warszawa 1980, ISBN 83-04-00579-4
Text is available under the CC BY-SA 4.0 license; additional terms may apply.
Images, videos and audio are available under their respective licenses.
